پژوهشی در روایت «باب حطه» در منابع عامه

21:45 - 1401/12/24

با توجه به قرآن و روایات موجود در منابع عامه، خداوند متعال، اهل بیت علیهم‌السلام را سبب بخشش گناهان امت قرار داد همانگونه که «باب حطه» را سبب بخشش بنی‌اسرائیل قرار داده بود. 

هنگامی که بنی‌اسرائیل موفق به فتح شهر بیت المقدس شدند، پروردگار متعال به آن‌ها امر کرد به شکرانه این فتح بزرگ و رهایی از گمراهی، در حالی که سجده شکر به جای می‌آورند، از دروازه شهر(باب حطه) وارد شوند. قرآن کریم از این واقعه مهم یاد کرده است.[1]

در روایات معتبر اسلامی، اهل بیت علیهم‌السلام تشبیه به باب حطه شده‌اند. روایت «باب حطه» در کتب اهل تسنن با سند معتبر و با تعابیر متفاوت بیان شده است که بعنوان نمونه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

یک. ابن ابی شیبه از بزرگان اهل تسنن این روایت را با سند معتبر بگونه‌ای که همه راویان آن از روات صحیح بخاری و صحیح مسلم هستند از امیرالمومنین علیه‌السلام اینگونه روایت کرده است: «انَّمَا مَثَلُنَا فِی هَذِهِ الْاُمَّةِ کَسَفِینَةِ نُوحٍ وَکَبَابِ حِطَّةٍ فِی بَنِی اسْرَائِیلَ»؛[2] «همانا مثل ما در این امت مثل کشتی نوح و باب حطه در بنی‌اسرائیل است».

دو. طبرانی نیز روایت «باب حطه» را با سندی دیگر و تعبیری متفاوت در کتاب معجم اوسط خویش چنین نقل کرده است: «اَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یَقُولُ: اِنَّمَا مَثَلُ اَهْلِ بَیْتِی مَثَلُ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ رَکِبَهَا نَجَا، وَمَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ. اِنَّمَا مَثَلُ اَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ مَثَلُ بَابِ حِطَّةٍ فِی بَنِی اِسْرَائِیلَ، مَنْ دَخَلَ غُفِرَ لَهُ»؛[3] «ابی سعید خدری گفت: شنیدم پیامبر می‌فرمود: همانا مثل اهل بیت من همچون کشتی نوح است؛ کسی که بر آن سوار شود نجات یابد و هر کس تخلف کند غرق خواهد شد. همانا مثل اهل بیتم نزد شما مثل باب حطه در بنی‌اسرائیل است؛ کسی که در آن داخل شود بخشیده خواهد شد».

تحلیل و بررسی

با توجه به آیه قرآن در مورد «باب حطه» و روایات تفسیری ذیل آن که در آن‌ها اهل بیت به «باب حطه» تشبیه شده‌اند، ثابت می‌شود که اهل بیت دارای جایگاه آمرزش گناهان بندگان می‌باشند. همچنین بدست می‌آید که هر کس به اهل‌بیت علیهم‌السّلام تمسک کرده و از ایشان تبعیت کند، خداوند گناهان او را خواهد بخشید.

از طرفی نیز اگر اشخاص از اهل بیت علیهم‌السلام سرپیچی کرده و اطاعت از ایشان را با اطاعت از دیگران عوض کند، گرفتار عذاب الهی خواهند شد. خداوند متعال در آیه بعدی به صراحت به این مهم چنین اشاره فرموده است: «فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ»؛[4] «ولی ستمکاران، سخنی را که [بیرون دروازه شهر] به آنان گفته شده بود [پس از ورود به شهر] به سخنی دیگر تبدیل کردند [به جای درخواست ریزش گناهان، درخواست امور مادی کردند]. ما هم بر ستمکاران به سبب آنکه همواره نافرمانی می کردند، عذابی از آسمان فرود آوردیم».

ابن حجر هیتمی از استوانه‌های علمی اهل تسنن نیز به این جایگاه اهل بیت علیهم‌السلام اینگونه اذعان کرده است: «خداوند باب حطه را قرار داد تا مردمان با تواضع و استغفار در آن داخل شوند و در حقیقت باب حطه سبب بخشش گناهان مردم آن زمان بود، همانگونه نیز خداوند متعال، اهل بیت علیهم‌السلام را سبب مغفرت و بخشش گناهان امت اسلام قرار داده است».[5]

پی‌نوشت:
[1]. بقره: 58.
[2]. ابن‌ابی‌شیبة الکوفی، المصنف فی الاحادیث والآثار، ج ۶، ص ۳۷۲.
[3]. طبرانی، المعجم الاوسط، ج ۶، ص ۸۵، ح ۵۸۷۰.
[4]. بقره: 59.
[5]. ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقه، ج 2، ص 447.

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
7 + 8 =
*****