سفرهای زیارتی به خصوص حج، دارای آثار فراوان مادی و معنوی، در دو بُعد فردی و اجتماعی است که بدون آن محقق نمی‌شود.
یکی از اشکالاتی که برخی از دین‌ستیزان مطرح می‌کنند، این است که اگر خدا همه جا هست، پس چرا باید برای رفتن به مکه این همه پول خرج کنیم؟
این گونه سوالات، برخاسته از عدم شناخت درست از اسلام است، بنابراین در جواب باید به چند نکته توجه داشت:
یک. به طور کلی مسافرت یکی از مقوله‌هایی است که آثار روحی، روانی و اخلاقی زیادی در انسان دارد. خداوند متعال به دلیل منافع بسیاری که در مسافرت وجود دارد، به سفرهای زیارتی، به خصوص سفر به مکه سفارش کرده است.[1]
دو. از آنجا که سفرهای زیارتی دستور دین است، نخستین فلسفه آن، اظهار عبودیت و بندگی به پیشگاه الهی است.[2]
سه. هر چند خدا در همه جا هست و صدای انسان را می‌شنود و حتی از رگ گردن به انسان، نزدیک‌تر است،[3] ولی به طور معمول انسان در مکان‌های خاص، به دلیل موقعیت ویژه‌ای که دارند، بیشتر احساس معنویت و نزدیکی به خدا می‌کند.
چهار. انسان موجودی ابدی است و زندگی او منحصر در دنیا نیست، پس باید برای سفر آخرت خود توشه بردارد و بهترین توشه این سفر تقواست، بنابراین انسان با سفر به این اماکن و مشاهده و عبرت گرفتن از آثار گذشتگان و آشنایی با معارف دین، بر معرفت و تقوای خود می‌افزاید.[4]
پنج. این‌گونه سفرها آثار اجتماعی زیادی نیز دارد، از جمله: پویایی بازار اقتصادی، آشنایی مسلمانان با مسائل فرهنگی و سیاسی جوامع دیگر، تبادل نظر بین ملت‌ها و...
بنابراین با توجه به آثار فراوان مسافرت، بی‌تردید این‌گونه سفرها، علاوه بر آثار معنوی دارای آثار مادی نیز می‌باشند.
پی نوشت:
[1]. حج: 27.
[2]. آل عمران: 97.
[3]. ق: 16.
[4]. یوسف: 109.