با آشکار شدن بی ثمر بودن نسخه جهانی اقتصاد لیبرالی، پژواک آن در داخل کشور در حال شنیده شدن است؛ تا جایی که بازار بحث‌های جدی میان طرفداران و منتقدان آن داغ شده است. این روزها ناکارآمدی نسخه لیبرالی در حال تبدیل شدن به یک گفتمان ملی و نخبگانی است.
اخیراً شاهد برگزاری یک مناظره جنجالی میان دو چهره شاخص از دو مکتب اقتصادی بودیم که با توجه به فرسایشی شدن تزهای اقتصاد لیبرالی در سال‌های گذشته، آن‌ها در تقابل جدی‌تری با همدیگر قرار گرفتند.
واقعیت این است که برگزاری مناظره با چنین موضوعاتی از سوی صداوسیما پاسخی به نیاز جامعه و درخواست‌های نخبگانی است. سالیانی است که به صورت غیرقابل انکاری، سیاست‌های اقتصادی نولیبرال در کشور با شکست مواجه شده است و فضای نخبگانی تشنه راه‌های جدید و گفتمان‌های اقتصادی نو است؛ چرا که برای سیاست‌های اقتصادی سایه انداخته بر کشورهای غربی -که اقتصاد ضعیف و رنجیده جهانی نتیجه آن است- افق جدیدی قابل تصور نیست.
همین حیرت در زمینه‌های اقتصادی نشان می‌دهد اندیشه سیطره یافته بر ذهن کارشناسان اقتصادی، همانند هژمونی سیاسی غرب به سرکردگی آمریکا در حال افول است. دیگر در دنیای امروز انتظار داشتن از امثال آقای هایک برای اندیشه‌ورزی اقتصادی یک تلاش بیهوده است؛ چرا که روزهای خوش آمریکایی که آقای فریدریش آوگوست فون هایک آن را به عنوان زمین موعود برای مکتب اقتصادی خود برگزیده بود، به سر آمده و افکارش دیگر کاری از فکرهای او برنمی‌آید.
سهم اقتصاد آمریکا در تولید ناخالص جهانی -یا به تعبیر بهتر، تکاثر- از 21 درصد به 15 درصد رسیده است؛ به گونه‌ای که در سال 2016 چین جای آمریکا را در مقام اقتصاد اول جهانی گرفت. آمریکا طی چند دهه گذشته هر ده سال یک بار گرفتار تلاطم‌های اقتصادی شدید شده است که در آن موجی از چالش‌های اجتماعی، صحنه به ظاهر آرام این کشور را به هم ریخته است.
بر اساس یافته‌های «دانشکده تجارت هاروارد»، نظام سیاسی آمریکا شکست خورده و اقتصاد آن هم در حال سقوط دست‌و‌پا می‌زند. رشد و رفاه اقتصادی آمریکا 20 سال پیش به پایان رسید. رؤیای آمریکایی در معرض خطر است. آمریکایی‌ها به رهبران سیاسی اعتماد ندارند و قطب‌بندی سیاسی به طرز چشمگیری افزایش‌یافته است. آمریکایی‌ها از نظام سیاسی خود ناامید هستند و اعتماد کمتری به دو حزب بزرگ دارند. این شرایط اقتصادی و سیاسی بیانگر آن است که رؤیای آمریکایی در خطر است.[1]
لذا به نئولیبرال‌های داخلی که همچنان آموزه‌های لیبرالیسم را نسخه حیات‌بخش اقتصاد کشور می‌دانند باید گفت چه طور این نسخه را به مسئولان اجرایی کشور توصیه می‌کنید؟ در حالی که آمریکا قدرت اقتصادی‌اش را تنها با عمل به گفته‌های کارشناسان اقتصادی به دست نیاورد، بلکه در یک غارتگری مدرن با تکیه بر هژمونی سیاسی خود، همه فرصت‌های جهانی و بین‌المللی پس از جنگ جهانی و سپس فروپاشی شوروی را برای چپاول به کار گرفت. امروز شما مانند کسی هستید که سر سوزن آمپول را دیده، اما سرنگ آن را ندیده است؛ لذا فقط سوزنی خالی و دردی بدون فایده را به مردم توصیه می‌کنید!
پی‌نوشت:
1. تسنیم. https://b2n.ir/z95938.