قرآن کریم در سوره مبارکه یس، به نحوهای از حرکت خورشید بهسوی مقصد معینی اشاره مینماید. تفسیر غلط از این آیه، سبب شبهه نسبت به آن شده است.
برخی با ارائه اشکالاتی سخیف، قرآن را بهعنوان کتابی در تعارض با علم و تدوینشده توسط بشر معرفی نمودهاند. عظمت قرآن بهقدری است که با چنین اشکالاتی، خدشهای به ساحت قدسی آن وارد نمیگردد؛ اما ازآنجاکه مخاطبِ اینگونه شبهات، عموماً افراد غیر مأنوس با این کتاب آسمانی بوده و امکان درگیری اذهان آنها به هنگام مواجهه با چنین شبهاتی وجود دارد، لازم است تا این شبهات بیانشده و پاسخ منطقی آن نیز به مخاطب عرضه گردد.
تقریر یکی از شبهات مذکور به این صورت است: قرآن میگوید: «خورشید بهسوی قرارگاه خود حرکت مینماید».[1] بر اساس این آیه، گویا خورشید شبها در قرارگاهی که دارد، مستقر میشود. این نوع ادبیات، متناسب با نگاه عامیانه مربوط به گذشته است. آنها خورشید را کرهای متحرک بر بالای سطح زمین میدانستند که در هنگام شب، به جهت قرار گرفتن در مخفیگاهش، تابشی بر زمین ندارد. امروزه حتی کودکان هم میدانند که چنین چیزی باطل است.
پاسخ:
گاهی ترجمه غلط از یک آیه، یا تعمد بر ارائه تفسیر اشتباه از آن، سبب شبهه نسبت به قرآن کریم میگردد. تفسیری که از آیه شریفه ذکر شد، نمونهای از این موارد است. قرآن در آیه مذکور بههیچوجه نمیگوید که خورشید دارای مخفیگاهی است که شبها در آن قرار میگیرد. نسبت به آیه شریفه چند تفسیر ارائهشده که بر اساس هیچکدام معنای مذکور اراده نشده است. به دو تفسیر نزدیکتر به الفاظ آیه اشاره مینماییم.
تفسیر اول:
آیه در مقام بیان حركت پیوسته خورشيد با مجموعه منظومه شمسى در وسط كهكشان راه شیری بهسوی یک سمت معين و ستاره دوردستی كه آن را ستاره" وگا" ناميدهاند، مىباشد.[2] بر اساس این تفسیر، محل استقراری که برای خورشید در نظر گرفتهشده، همان مقصدی است که مجموعه منظومه شمسی با مرکزیت خورشید به سمت آن درحرکت میباشند.
تفسیر دوم:
آیه به دو جنبه از حرکت و ثبات خورشید اشاره مینماید. خورشید ازآنجهت که مرکز منظومه شمسی بوده و سیارات به گرد آن میچرخند، نسبت به آنها ثابت بوده و در جایگاه و مدار مخصوص خود استقرار دارد؛ اما ازآنجهت که در مجموعه منظومه شمسی به سمت هدف معینی میرود، دارای یک حرکت و جریان دائمی میباشد. با این تفسیر معنای آیه اینگونه است: «خورشید درعینحالی که استقرار دارد، بهسوی مقصدی معین در جریان میباشد». بر این اساس، مستقر خورشید که در آیه ذکر شده، ناظر به ثبات آن در وسط منظومه است.
پینوشت:
[1]. یس:38.
[2]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ج18. ص382.