از آنجا که انسان در دنیا آزاد آفریده شده، قرآن اشخاص را در انتخاب دین حق نیز آزاد گذاشته، ولی از طرف دیگر، نجات انسان‌ها در آخرت را، منوط به پذیرش اسلام نموده است.
معاندین با تمسک به ظاهر برخی از آیات قرآن کریم، سعی دارند تا این کتاب عزیز را متهم به تناقض‌گویی نمایند. این در حالی است که خداوند متعال وجود هر نوع اختلافی را در قرآن منتفی دانسته است.[1]
ازجمله این آیات که معاندین به آن تمسک کرده‌‍‌اند، آیه «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ»؛[2] «در دين هيچ اجبارى نيست» است که به ادعای معاندین با آیه «و هرکه جز اسلام، دینی طلب کند، هرگز از او پذیرفته نشده و او در آخرت از زیانکاران است»[3]، تعارض دارد.
توضیح شبهه: آیه اول می‌گوید: هیچ اجباری در اعتقاد داشتن به دین اسلام وجود ندارد؛ بلکه هر کسی مختار است یا متدین به دین اسلام باشد و یا آن را نپذیرفته و انکار نماید؛ اما آیه دوم این حرف را نفی کرده و می‌گوید: هر کس متدین به غیر اسلام گردد، از او پذیرفته نمی‌شود.
این در واقع، نوعی یک بام و دو هواست. از طرفی برای افراد در انتخاب دینشان اختیار قائل می‌شود، از طرف دیگر اظهار می‌کند که غیر از اسلام را از کسی نمی‌پذیرد.
پاسخ
آیه اول ناظر به اختیار انسان در انتخاب دین است. از آنجا که خداوند بشر را در این دنیا آزاد آفریده تا در انتخاب مسیرش مختار باشد، او می‌تواند اگر تمایل داشت، مسیر صحیح را رفته و راه بهشت را پیش گیرد و اگر نخواست، این امکان برایش وجود دارد که به بیراهه رفته و سمت جهنم را برگزیند، در نتیجه او آزاد است که به دین اسلام گرایش پیدا کند یا به آن تن ندهد.
خداوند در قرآن می‌فرماید: «و اگر پروردگار تو می‌خواست، تمام کسانی که روی زمین هستند، همگی به (اجبار) ایمان می‌آوردند؛[اما خدا چنین چیزی نخواسته] آیا تو می‌خواهی مردم را مجبور سازی که ایمان بیاورند؟! [ایمان اجباری چه سودی دارد؟!]».[4] پس راه حق یکی است، اما افراد در رفتن به سمت آن مجبور نیستند و اگر کسی اراده کرد با اختیار خودش به جهنم برود، هیچ‌کس نمی‌تواند او را مجبور به غیر آن نماید.
اما آیه دوم مربوط به بیان مسیر حق و طریق نجات است، به این بیان که اگر کسی با اختیار خود می‌خواهد به سمتی برود که نجات پیدا کرده و اهل بهشت شود، باید بداند که خداوند پس از آمدن دین مبین اسلام، دینی غیر از آن را از کسی نمی‌پذیرد. آیه می‌فرماید: هر کس که اسلام به او برسد اما از غیر مسیر آن برود، راه حق را نپیموده و نجات پیدا نمی‌کند.
پی‌نوشت:
[1]. نساء: 82.
[2]. بقره: 256.
[3]. آل‌عمران: 85.
[4]. یونس: 99.