سه آموزه «پندار نیک، گفتار نیک، رفتار نیک» از جامع‌ترین و زیباترین کلماتی است که عموم مردم آن را پذیرفته‌اند؛ ولی اسلام به آن بسنده نمی‌کند، بلکه در هر سه حوزه به «بهترین‌ها» سفارش می‌کند.
برخی از روی غرض‌ورزی و مخالفت با اسلام، از شعار «پندار نیک، گفتار نیک و رفتار نیک» دم می‌زنند و آن را شعار و معیار انسانیت می‌نامند؛ درحالی‌که به همین مقدار نیز پایبند به این شعار نیستند؛ علاوه بر اینکه شعار اسلام، بسیار فراتر از این‌هاست.
پندار نیک‌تر
بی‌تردید قرآن کریم «أَحْسَنَ الْحَديث»؛[1] «بهترین و نیکوترین حدیث و سخن» است و خداوند در قرآن کریم، سفارش زیاد بر تعقل،[2] تفکر و تدبر[3] در قرآن دارد. از طرفی، تعقل و تفکر، پندار و اندیشه انسان را شکل می‌دهد؛ بنابراین نتیجه تعقل در بهترین سخن، شکل گرفتن بهترین پندار خواهد بود.
گفتار نیک‌تر
قرآن کریم در مورد سخن گفتن، به سخن نیکو بسنده نکرده است؛ بلکه از مخاطب خود، بهترین سخن را می‌خواهد: «وَ قُلْ لِعِبادي يَقُولُوا الَّتي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ»؛[4] «و به بندگانم بگو: سخنی را که نیکوتر است، بگویند؛ زیرا شیطان به واسطه آن سخنان، میان شما دشمنی و نزاع می‌افکند».
رفتار نیک‌تر
به طور معمول رفتارها بر اساس نوع بینش‌های انسان است. قرآن کریم علاوه بر اینکه بهترین بینش را می‌خواهد، در عمل نیز بهترین رفتار را از انسان درخواست دارد: «وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ ... لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»؛[5] «خدا کسی است که آسمان‌ها و زمین را ... آفرید، تا شما را بیازماید، کدام یک عملتان بهتر است».
نکته قابل توجه است که انسان برای به دست آوردن بهترین‌ها در پندار، گفتار و رفتار، باید به قرآن و روایات اهل بیت علیهم‌السلام مراجعه کند.
بنابراین اسلام علاوه بر تأیید این شعار، انسان‌ها را به شعاری بالاتر و نیکوتر سفارش می‌کند.
پی‌نوشت:
[1]. زمر: 23.
[2]. یوسف: 2.
[3]. نساء: 82.
[4]. اسراء: 53.
[5]. هود: 7.