به‌تازگی برنامه بسیار ارزشمندی از شبکه چهار رسانه ملی تحت عنوان «تاریکخانه ایدئولوژی» پخش می شود که آن را به بررسی نشسته‌ایم.
شبکه چهار و برنامه علمی؛ زمانی که این دو کلمه باهم شنیده می‌شود برای مخاطب عام ثمره‌ای جز کسالت به همراه نخواهد داشت. شاید این اتفاق در ظاهر شکل خوش‌آیندی نداشته باشد، ولی برای رسانه ملی چاره‌ای نیست جز اینکه برای مخاطبان خاص هم برنامه داشته باشد. اقشار فرهیخته نیز باید بتوانند برنامه‌های مخصوص و مورد علاقه خود را دنبال کنند. «تاریکخانه ایدئولوژی» نام برنامه‌ای است که در شبکه چهارم سیمای ملی ساخته و پخش می‌شود و از همان دست برنامه‌هایی است که در مواجهه اول مخاطب فرهیخته از دیدن آن لذت فراوان خواهد برد. از نکات مهم و ارزشمند این برنامه می‌توان به اجرای پژوهشگر برجسته ایرانی، استاد «شهریار زرشناس» اشاره کرد. در ادامه برای شناخت بهتر و معرفی این برنامه ارزشمند، که خود به تنهایی کلاس درسی دانشگاهی است، به معرفی کارشناس مجری این برنامه فخیم می‌پردازیم.
شهریار زرشناس نویسنده و پژوهشگر حوزه‌ی فلسفه و سیاست، در سال ۱۳۴۴ در تهران و در خانواده‌ای آملی متولد شد. زرشناس عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و همچنین مشاور فرهنگی دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی بوده است. او سابقه‌ی تدریس دروسی مثل تاریخ تمدن، فلسفه و جامعه‌شناسی در دانشگاه را نیز داشته است. برای بررسی بهتر این برنامه لازم است که کارشناس برنامه را بیشتر بشناسیم.
سرگذشت شهریار زرشناس
زرشناس کودکی خود را به علت شغل پدر و بیماری مادر در کنار پدربزرگ و مادربزرگش گذراند. از یازده‌سالگی شیفته‌ی مطالعه شد به‌طوری‌که در پانزده‌سالگی مدرسه را رها کرد و شبانه‌روز در خانه به مطالعه پرداخت. در همان سال‌ها، کتاب خریدن از سوی خانواده به دلیل نگرانی در مورد سلامتی‌اش برای او منع شد و زرشناس پولی بابت خرید کتاب نمی‌گرفت. همین امر پای او را به کتابخانه قلهک باز کرد، جایی که او از هشت صبح تا هفت عصر در آن مشغول خواندن بود. به گفته‌ی خود زرشناس، آشنایی او با فلسفه در کودکی از طریق مجموعه کتاب‌هایی بود که موسسه‌ای به نام «در راه حق» منتشر می‌کرد که آن زمان تحت ریاست آیت‌الله مصباح قرار داشت؛ کتاب‌های کوچکی که تلاش داشت فلسفه را به صورت سامان‌دهی‌شده اما ساده آموزش دهد. شهریار زرشناس درنهایت برای تکمیل تحصیلات خود به کشور یوگسلاوی رفت و ۶-۷ سالی را در آنجا زندگی کرد. زرشناس به تحصیل روانشناسی در مقطع دکتری در کشور کرواسی پرداخت، اما به دلیل عدم پذیرش موضوع رساله از سمت دانشگاه، موفق به اخذ مدرک و اتمام تحصیلات خود نشد. او بعدتر از سمت شورای عالی انقلاب فرهنگی نشان عالی فرهنگ و درجه‌ی دکتری گرفت. زرشناس در تمام این سال‌ها وقت خود را صرف پژوهش و نوشتن کرده است. او در دوره‌ی سردبیری شهید آوینی بر ماهنامه‌ی سوره، از نویسندگان این نشریه و سردبیر ماهنامه‌های شرق در دهه‌ی هفتاد بوده است. تاکنون بیش از بیست اثر از زرشناس به چاپ رسیده است.
تسلط بر تاریخ علم
از نکات برجسته و بسیار حائز اهمیت برنامه تاریکخانه ایدئولوژی می‌توان به تسلط سازندگان و کارشناس برنامه بر تاریخ علم و جهان اشاره کرد. این تسلط به‌نحوی است که می‌توان گفت در سخنان استاد زرشناس نوعی نوآوری دیده می‌شود. او تاریخ را به شیوه داستان‌گویی بیان می‌کند. برنامه تاریکخانه ایدئولوژی را می‌توان به هرکسی که به حوزه علوم، اندیشه و ایدئولوژی برای آموزش معرفی کرد.
ویژگی دیگری که این برنامه را بیش از سایر برنامه‌ها به کلاس درسی در دانشگاه شبیه می‌کند، معرفی و خوانش متن کتاب‌های مرتبتی است که در حوزه مورد بحث، محل رجوع هستند. کتاب‌هایی که مؤلف برخی از آن‌ها خود کارشناس برنامه است.
جذابیت
یکی از لازمه‌های هر برنامه چند رسانه‌ای که ساخته می‌شود لزوم جذابیت بصری برای مخاطب است. اما در برنامه تاریکخانه ایدئولوژی جذابیت سمعی و بصری چندانی دیده نمی‌شود. هر چند سعی شده تا در تیتراژها و میان برنامه‌های موشن گرافیک این نیاز را برطرف کنند، ولی با تمام این موارد زیبا، فقدان جذابیت چندرسانه‌ای همچنان دیده می‌شود.
محتوا و لزوم
در مورد مباحث مطرح شده در این برنامه، شاید نقل این جمله عامیانه که "چقدر جای این قبیل برنامه‌ها" در رسانه ملی خالی است، بتواند عمق مطلب را بیان کند. استاد زرشناس در قالب بیان مطالب مربوط به شناخت و نقد انواع ایدئولوژی‌های جهان، به مقایسه و نقد انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌ها و دفاع از اصل و تاریخ انقلاب اسلامی ایران می‌پردازند. دفاع ایشان از آنجا که با محکمات تاریخی همراه بوده و قابل استناد به کتب گوناگون است، بسیار ارزشمند و قابل تقدیر است.
در پایان برنامه فخیم "تاریکخانه ایدئولوژی" را به کسانی که مقوله علوم انسانی علاقه‌مند و یا دغدغه‌مند هستند توصیه می‌شود و از برنامه‌سازان چندرسانه‌ای کشور توقع می‌رود تا از این دست برنامه‌ها در سطوح مختلف برای مخاطبان عام نیز بسازند.