فردگرایی و عادت به زندگی منزوی و راحت‌طلبانه، از ریشه‌های کاهش فرزندآوری و از عوامل تهدیدآمیز برای جامعه و سبک زندگی اسلامی است.
فردگرایی و انزوا یکی از آفات سبک زندگی دوران معاصر ماست. افرادی که درگیر فضای مجازی می‌گردند به‌شدت در معرض گریز از جمع و فردگرایی قرار می‌گیرند. بین مهارت در فضای مجازی و توانایی در زندگی متعارف، تلازم و همراهی وجود ندارد. انسان‌ها با تعامل، گفتگو و تکرار مستمر، روابط اجتماعی خود را شکل می‌دهند و در زندگی جمعی، تجربه و مهارت کسب می‌کنند. چه‌بسا شخصی در رسانه‌های مجازی دارای مهارت و تعاملات فراوان باشد؛ اما به دلیل دور ماندن از فضای جمعی عینی و عدم ارتباط جدی با اطرافیانش، در این زمینه ضعف داشته باشد. زندگی فردگرایانه و انزوا علاوه بر خطراتی که برای فرد دارد، خطراتی را نیز متوجه کل جامعه می‌کند.
اسلام، دینی اجتماعی
دین اسلام بر حضور در جمع و زندگی همراه با مردم، تأکید فراوان دارد. مطالب دینی مربوط به نماز جماعت و جمعه، تأکید بر رسیدگی به فقرا و سرپرستی یتیمان، اهمیت فوق‌العاده صله‌رحم در اسلام و سیره عملی اهل‌بیت علیهم‌السلام و اولیاء خدا ازجمله نشانه‌های اجتماعی بودن دین اسلام و بد بودن گوشه‌گیری و انزوا در این دین مبین است. پیامبر مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به‌صراحت، گوشه‌گیری و دوری از خانواده و اجتماع را برای عبادت ممنوع کردند و فرمودند: «لَمْ يُرْسِلْنِي اللَّهُ تَعَالَى بِالرَّهْبَانِيَّةِ وَ لَكِنْ بَعَثَنِي بِالْحَنِيفِيَّةِ السَّهْلَةِ السَّمْحَةِ. أَصُومُ وَ أُصَلِّي وَ أَلْمِسُ أَهْلِي فَمَنْ أَحَبَّ فِطْرَتِي فَلْيَسْتَنَّ بِسُنَّتِي وَ مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحُ»؛[1] «خداوند متعال، مرا با ابزار رهبانيت نفرستاده است، بلکه مرا همراه با آيين راستین، ساده و آسان‌گير اسلام، مبعوث کرده است. [من هم] نماز می‌خوانم، روزه می‌گیرم و با خانواده‌ام ارتباط زناشویی دارم. ازاین‌رو هرکس آیین مرا دوست دارد، به سنت من عمل کند و از جمله سنت‌های من ازدواج و تشکیل خانواده است».
من همین‌جا پشت رایانه‌ام راحتم!!
انسان‌ها اسیر عادات خویش می‌شوند و تغییر در سبک زندگی، گاهی برای یک انسان بسیار مشکل و سخت می‌گردد. زندگی پشت میز و چرخیدن در فضای مجازی برای غالب مردم، کاری لذت‌بخش و همراه با هیجان و راحتی است و به‌مرور زمان این مسئله تبدیل به عادت و سبک زندگی شخص می‌شود. عادت، گاه چنان در شخص رسوخ می‌کند که گویا طبیعت انسان را تغییر می‌دهد؛ چنان‌که امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «العادَةُ طَبعٌ ثانٍ»؛[2] «عادت طبیعت، دوم انسان است».
برای شخصی که دچار عادت به زندگی فردی و فریبنده مجازی شده، مطمئناً ازدواج، تشکیل خانواده، قبول مسئولیت اجتماعی و تعامل با دیگران یک مانع و امر منفور تلقی می‌گردد و شاید بتوان ریشه برخی از پرهیزها از ازدواج و فرزندآوری را همین راحت‌طلبی و عادت به زندگی فردی دانست.
پی‌نوشت:
[1]. كلينى، محمد بن يعقوب، الکافی، چاپ چهارم، دارالكتب الإسلامية، 1403ق، ج5، ص494.
[2]. التمیمی، عبدالواحد، غررالحکم، چاپ دوم، دارالكتاب الاسلامی، 1410ق، ج1، ص43.