ازآنجاکه اسلام بر پایه عقل و فطرت انسان، بنا نهاده شده است، دین‌باوران را نیز به تعقل و تفکر وامی‌دارد و به آن‌ها اجازه نمی‌دهد برای دفاع از باورشان از خشونت بهره گیرند.
از جمله اشکالاتی که برخی معاندان بر دین‌باوران وارد می‌کنند این است که دین‌باوران برای دفاع از اعتقاداتشان از خشونت استفاده می‌کنند؛ درصورتی‌که اسلام به دین‌باوران مسلمان، چنین اجازه‌ای را نداده است.
به‌طورمعمول، اگر انسان به چیزی باور داشت و آن را از جان و دل پذیرفت، در مقام دفاع از آن برمی‌آید و گاه متوسل به زور می‌شود؛ ولی این امر ربطی به اسلام ندارد.
دین‌باوران مسلمان
باورها و اعتقادات انسان در اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا مجموعه آموزه‌هایش را بر دو اساس زیر بنا نهاده است:
یک. آن‌ها را بر اساس نهاد فطرت و سرشت درونی انسان‌ها قرار داده است. قرآن کریم می‌فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُون»؛[1] «پس روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن، این فطرتی است که خداوند، انسان‌ها را بر آن آفریده، دگرگونی در آفرینش الهی نیست، این است آیین استوار؛ ولی اکثر مردم نمی‌دانند».
دو. آن‌ها را بر پایه عقل و نظام عقلایی بنا کرده است؛ زیرا اسلام، اساس خداشناسى، سعادت و نجات را بر عقل و خرد نهاد[2] و از آنجا که برخی از آموزه‌های اسلام با عقل ظاهری بشری قابل درک نیست، به پیروی و تبعیت از انبیا و رسولان دستور داده است؛[3] بنابراین نوع دفاع از آموزه‌هایی که بر اساس فطرت و عقل بنا شده نیز باید عاقلانه باشد و اسلام به انسان اجازه نمی‌دهد برای دفاع از باورهایش دست به خشونت بزند.
روش بزرگان دین در مواجه شدن با مخالفان
انسان با مطالعه و اندیشه در سیره بزرگان دین به خوبی می‌فهمد که آن‌ها ابتدا با بردباری تمام با مخالفان خود سخن می‌گفتند و آنان را به تعقل و تفکر دعوت می‌کردند؛[4] ولی اگر طرف مقابل با خشونت، باعث اذیت و آزار عمومی می‌شد، بعد از اتمام حجت، با آن‌ها مقابله می‌کردند.
بنابراین دین‌باوران مسلمان، هرگز نباید برای دفاع از باورهایشان، دست به خشونت بزنند و کسانی که چنین کاری می‌کنند، یا باورهایشان دینی نیست و یا افرادی سست ایمان و بی‌تحمل هستند و این امر، ربطی به اصل اسلام ندارد.
پی‌نوشت:
[1]. روم: 30.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، ج24، ص33.
[3]. علامه طباطبایی، محمدحسین، ترجمه تفسیرالمیزان، ترجمه موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا، ج19، ص593.
[4]. رفتار امامان با مخالفان.