برنامه تلویزیونی «چهارسوی علم» از حدود 13 سال قبل، در شبکه چهار سیما در ژانر آموزشی تولید میشود.
این برنامه تلاش دارد آخرین دستاوردهای جهان در رابطه با مسائل علمی و فنی، پزشکی، هوا-فضا، حیاتوحش، باستانشناسی، فنآوری، دایناسورها، آتشفشانها و... را در قالب مستند به مخاطب ارائه دهد. موضوعاتی که در این مستندها بدان پرداخته شده است با نیاز مخاطب به آگاهی بهروز در حوزههای مختلف علمی همخوانی دارد. پخش مداوم این برنامه همراه با اقبال خوب مخاطبان در طی سالیان پخش این برنامه، نشان از کیفیت و مخاطبپسند بودن این برنامه دارد.
مستندهای این برنامه هم به لحاظ موضوع و هم به لحاظ ساختار، ارزش هنری بالایی دارند و با بهرهگیری از روشهای مختلف و گونههای متداول مستندسازی، به ارائه مطالب و آگاهیبخشی به مخاطب میپردازد. تیتراژ ابتدایی مجموعه مستندها -که پلانهایی گزینششده از خود آنهاست- قابل توجه و با کیفیت است. افکتهای دیجیتالی که در ساخت تیتراژ به کار رفته، نمای مطلوبی را برای مخاطب به تصویر میکشد.
مبادی متعدد و موضوعات مختلف این مستندها باعث میشود هر کدام جداگانه نیاز به صرف زمان و بررسی داشته باشند. در این قسمت، بهعنوان نمونه به مستند «آینده کار» میپردازیم.
در این مستند تلویزیونی به مسئله و معضل جهانی شغل پرداخته است. جغرافیای روایت این مستند، کشور آمریکا با ادعای قطب و قدرت اقتصادی جهان است. دغدغه سازنده نسبت به آینده مشاغل با توجه به جایگزینی نیروی کار با ماشینآلات و رباتها و هوش مصنوعی، همچنین بینیازی از حضور افراد در محل کار برای کارمندان، به خوبی به تصویر کشیده شده است. از طرفی، دورکاری و عدم حضور در محل کار که همهگیری «کووید19» مانند سکوی پرتابی، یکشبه آن را برای مشاغل گوناگون به روالی معمول بدل کرد، باعث معضلات فردی، خانوادگی و اجتماعی فراوانی بوده است. مستند از شروع و پایان مناسبی برخوردار است و در وصل کردن پلانها و قسمتهای تقطیع شده اولیه عملکرد درستی داشته است. قطعاتی که به عنوان مواد اولیه، فیلمبرداری شده و برای از آب درآمدن کار باید بهدرستی در کنار هم قرار بگیرند.
با نگاه کلی و گذرا به این مجموعه مستندها خواهیم دید انتخاب آنها با دقت وسواس گونهای انجامشده است. این دقت باعث شده است مخاطب شاهد اثری با ارزش باشد. در نهایت، صداوسیما و بهطور ویژه شبکه چهار سیما برای مخاطب فارسیزبان خود که علاقمند به مستند است، اهمیت قائل شده و به ترجمه و دوبله مستندهای روز دنیا پرداخته است. تماشای این برنامه حتی برای مخاطب نوجوان توصیه میشود.