«امامت» از جایگاه والایی برخوردار است که شخص گنهکار و ظالم، شایستگی این مقام را ندارد.
خداوند متعال، افرادی را بهعنوان امام انتخاب میکند که شایستگی لازم برای این منصب را داشته باشند؛ چون شخص گنهکار و ظالم، شایستگی چنین مقام والایی را ندارد. حضرت ابراهیم علیهالسلام وقتی به مقام امامت رسید، از خداوند درخواست کرد: آیا امکان دارد این مقام، نصیب فرزندان و ذریه من نیز بشود؟ خداوند در پاسخ فرمود: «لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ»؛[1] «عهد من به ستمکاران نخواهد رسید».
آیه شریفه بهخوبی بیان میکند، اعطای مقام امامت، نیازمند این است که شخص از یک نوع شایستگی برخوردار باشد؛ ازاینرو نمیتوان آن را با مقامات دنیایی مقایسه کرده و موروثی دانست؛ زیرا اگر چنین بود، خداوند درخواست پیامبر خود را رد نمیکرد. امام رضا علیهالسلام در تفسیر آیه شریفه میفرمایند: «أَنَّ آیَةَ لَا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ أَبْطَلَتْ إِمَامَةَ کُلِّ ظَالِمٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهْ وَ جَعَلَهَا اللَّهُ فِی أهلِ الصَّفوَةِ و الطَّهارَة»؛[2] «همانا آیه «لا یَنالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ»، امامت هر ظالمی را تا روز قیامت باطل کرده است و خداوند آن را در میان برگزیدگان و پاکان قرار داده است».
انتخاب امام بر اساس این شایستگیهاست و اینکه تمام ائمه علیهمالسلام در خاندان پیامبر صلیاللهعلیهوآله منحصر شدهاند، به این علت است که از شایستگی لازم برخوردار بودهاند. حضرت ابراهیم نیز بااینکه سختیهای زیادی را در راه خدا کشیده بود و چند بار جان خود را به خطر انداخته بود، خداوند خواسته او را قبول نکرد؛ چون امامت یک امر الهی است و از طریق پروردگار انتخاب میشود؛[3] همچنانکه بعد از امام حسن علیهالسلام فرزندانش بااینکه افراد صالحی بودند، به امامت نرسیدند و برادرشان امام حسین علیهالسلام به امامت رسید.
درنتیجه نمیتوان امامت را یک مسئله موروثی دانست. این جایگاه و مقام والا مرتبه، نیازمند مجموعه شایستگیهایی است که با گناه و ظلم نمیتوان به آنها دست پیدا کرد.
پینوشت:
[1]. بقره: 124.
[2]. شیخعلی نباطی، الصراط المستقيم إلى مستحقي التقديم، المكتبة الحيدرية، ج1، ص116.
[3]. سیدمحسن خرازی، بدایة المعارف، نشر اسلامی، ج2، ص11.