حضرت فاطمه(س) در فرهنگی تربیت یافتندکه جهاد زن را خوب شوهرداری کردن می دانست. از سویی اقتضائات زمان ایشان به گونه ای نبود که زنان، مستقیما میدان و موقعیت حضور مداوم در عرصه های مختلف اجتماعی را بیابند. لذا حضرت(س) در سنگر خانه، روزنه های وسیعی را به سوی اجتماع گشود.
مهم ترین عرصه مشارکت اجتماعی حضرت(س) تربیت فرزندانی بود که تاریخ را در دست گرفتند و مسیر زندگی انسان را جهت بخشیدند.
حضرت(س)، ابتدایی ترین اصولی را که برای تربیت فرزندان خود بیان می فرمود، توجه به مشکلات دیگران و خصوصا اهمیت دادن به مسائل جامعه بود.
در جریان سقیفه، حضرت زینب(س) و حسنین(ع) شاهد استقامت مادر بودند. از علت و انگیزه مقاومت مادر آگاهی کامل داشتند. با شناختی که مادر از اوضاع اجتماعی روز به آن ها داده بود، خوب می دانستند که حضرت(س) فقط برای مردم و اصلاح آینده جامعه اسلامی چنین مقابله و مقاومت سختی را در پیش گرفته است.
فرزندان حضرت زهرا(س) اوج خشم مادر را هنگامی که برای شکایت و نفرین مردم به قبر پیامبر(ص) پناه می برد، دیده و این را شاهد بودند که مادرشان با چه نظر رحیمانه ای فرمود: اگر نمی ترسیدم بی گناهان مدینه گرفتار عذاب الهی شوند، نفرین می کردم!
این جمله در آن شرایط حساس، عمیق ترین تاثیرات تعلیمی را در کودکانش ایجاد کرد و نهایت توجه به مصالح عمومی و رعایت حقوق مظلومان را در روح آنان ثبت نمود.
اگر به سکوت طاقت فرسای امام حسن(ع) در زمان معاویه دقت کنیم، به خوبی در میابیم که ریشه آن به فرهنگ سازی های تربیتی پدر و مادر در شناخت مقتضیات زمان است.
حضرت زینب(س) که خطبه های مادر در مسجد مدینه و صحبت او با مردم را در جان خود ثبت کرده بود؛ اختناق کوفه و شام را با صراحت و بلاغت فاطمی(س) در هم شکست و توانست کربلا را از کربلا بیرون بیاورد. بی تردید، قیام خروشان حسین(ع) و حرکت عاشورایی اباعبدالله(ع) از فریادهای حماسی و تربیت انقلابی پدر و مادر، نشأت می گیرد.
حضرت فاطمه(س) با چشم انداز گسترده ای که به تاریخ انسانی دارد، آگاه است که اجتماع اسلامی انحرافاتی در مسیر حرکت خود پیدا خواهد کرد. لذا فرزندان خود را به عنوان جهت دهندگان مسیر اجتماع، چنان آگاه و عمیق تربیت نمودند که پاسخگوی نیاز بشریت باشند. ازاین رو تربیت درست فرزندان در پایگاه خانه، آن چنان برای ایشان ضروری و مهم بود که حتی برای پس از رحلت خویش نیز، برنامه ریزی نمود. ایشان در وصیت خود به همسر سفارش می کند . با زنی که از پاکدامنی و همسویی اش با خویش کاملا مطمئن است و می داند مسیر تربیتی کودکانش را ادامه خواهد داد ، ازدواج کند.
از سویی دیگر اقدام حاکمیت عاطفه، صبر و همدلی، حمایت و همراهی فاطمه(س) پشتوانه اساسی امام علی(ع) در حضور اجتماعی و آرامش امام(ع) به طوری که امام(ع) خود در این رابطه می فرماید:
قسم به خدا من هرگز فاطمه(س) را خشمگین و مجبور به کاری ننمودم. او هم مرا خشمگین نکرد. هرگاه به او می نگریستم اندوه ها و رنج ها از دلم برطرف می شد.
با استناد به این بیان امیرالمومنین ، می توان گفت: فقط امام علی(ع) نبود که در میدان های جنگ، اداره اجتماع، ساماندهی اوضاع جامعه، کمک به نیازمندان و... حضور داشت؛
بلکه پشتوانه این حضور، در انگیزه بخشی و حمایت روحی حضرت زهرا(س) نهفته است. این بانفوذترین نوع حضور اجتماعی غیرمستقیم محسوب می شود که درعمق آن پیامی روشن برای زنان جهان در تمام اعصار و دوره ها تاریخ است.
منبع: حجاب ایران