شمعی که دیگ بزرگ آب را گرم می‌کند!

اگر کتری کوچکی را روی اجاق گاز قرار دهید، و شعله گاز را تا نهایت درجه بالا ببرید، اما بعد از چند لحظه، آن را خاموش کنید، و بعد از مدتی دوباره آن را روشن کرده وهمین‎طور بعد از لحظاتی آن را خاموش کنید، تا ابد هم این کتری کوچک نخواهد جوشید، اما اگر شعله کوچکی را مدام روشن نگه دارید، دیگ بزرگی را نیز گرم می‌کند.

ادامه دادن به اعمال نیک آنچنان روح انسان را تعالی می‌بخشد که به انقطاع‌الی‌الله [بریده شدن از تمام غیر خدا و پیوستن به خداوند متعال]، می‌رسد، و نوع حیات انسان تغییر کرده وبه حیات برتر وطیبه بار می‌یابد، همانطور که با رسیدن آب به نقطه جوش، آب از حالت قبل منقطع شده و بخار می‌شود و زندگی جدیدی را آغاز می‌کند و به پرواز درمی‌آید.

بسیاری از کسانی که می‌خواهند در مدارج انسانیت بالا رفته و مقامات معنوی را تجربه نمایند، با اینکه این نکته را می‌دانند، ولی در عمل غفلت می‌ورزند، و هر از چند گاهی روش کار خود را عوض کرده و برای کسب فضیلت دیگری، تمرین می‌کنند و از ادامه تمرین قبلی صرف نظر می‌کنند.

مانند اینکه مثلا ابتدا روی تواضع کار می‌کردند بعد از مدتی خسته شده و روی اخلاص کار می‌کنند، در حالی که اگر به تمرین قبلی ادامه می‌دادند هم آن را می‌توانستند محقق کنند و هم، زمینه تحقق صفات نیک دیگر در وجودشان ایجاد می‌شد. زیرا صفات نیک و پسندیده، در حقیقت با هم مرتبط بوده و می توان با رسیدن به حقیقت یکی از این صفات، پلی برای تحقق صفات دیگر ایجاد نمود.

مثلا کسی که صفت تواضع را در خود محقق کند، گناهان دیگر را هم ترک می‌کند، زیرا اگر حقیقت تواضع در انسان محقق شد، در مقابل خداوند متعال هم تواضع خواهد نمود و دستورات الهی را زیر پا نخواهد گذاشت. یا اگر کسی صفت صدق را در خود پیاده کرد، در بندگی هم صادقانه بندگی کرده وگناهان را ترک خواهد نمود، یا اگر کسی اخلاص را در خود پیاده کرد وکارها را برای خدا انجام داد، گناهان دیگر را هم کنار خواهد گذاشت، چون گناه را که نمی توان برای خدا و خالصانه انجام داد.

بنابراین شیطان انسان را گمراه کرده و قبل از اینکه یکی از این صفات محقق شود برنامه را عوض می کند و اولی را ناقص می گذارد و برنامه دوم را هم بعد از مدتی با همان شیوه ابتر وبریده می کند. در انتها هم دست انسان از تمام این فضائل خالی ‌می‌ماند.

بحث ادامه دادن به عمل فقط مربوط به آنچه گفته شد نیست، مثالهای دیگری نیز برای این مطلب وجود دارد؛ مانند: دعا یا زیارت یا گریه بر امام حسین وعزاداری یا صله رحم یا صدقه یا کمک به دیگران یا هزاران کار دیگر که مدتی انجام می‌شود و قبل از آنکه در روح انسان به طور کامل ملکه شود، رها می‌گردد. در این صورت در بعضی موارد باعث مشکلات جسمی وروحی هم می‌گردد، مانند عزاداری فقط در ماه محرم که باعث می‌شود فشار روانی خاصی در بخشی از سال بر انسان وارد شود. همه می‌دانیم که باران قطره قطره و مداوم باعث آبادانی می‌گردد نه سیل، که خرابی به بار می‌آورد.

مثال دیگری نیز برایتان می‌زنم. فرض کنید، چند متری با مسجد محله اتان فاصله دارید، و می‌خواهید به آنجا بروید. و راهی را در پیش می‌گیرید و به هدف نزدیکتر می‌شوید ولی قبل از رسیدن به مسجد کسی پیشنهاد می‌کند که راه دیگری نیز برای رسیدن به مسجد وجود دارد؛ مثلا از کوچه دیگری نیز می‌توان به مسجد رفت وشما را از وسط راه بازگردانده و به کوچه بعدی راهی می‌کند، و بعد از چند قدم، دیگری می‌آید و راه دیگری را پیشنهاد می‌کند و همین طور. مصیبت آنجاست که تازه بعد از مدتی باز دیگر تصمیم می‌گیرید از راهی که در ابتدا رفته بودید، حرکت کنید، و در نهایت هم شما به مسجد نمی‌رسید.

بنابراین خیلی مهم است که فردی، که تحت تربیت علمای دین قرار گرفته وبه عیوب خود آشنا شده، بدون فوت وقت، اقدام کرده وتا به نتیجه کامل نرسیده، برنامه خود را تغییر ندهد.

امام علی[علیه السلام] می‌فرماید: «قَلِيلٌ مَدُومٌ‏ عَلَيْهِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْه‏[1]عمل کمی که بر آن ادامه داده شود، بهتر از عمل زیادی است که باعث ملالت گردد.»

قران کریم نیز می‌فرماید: «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتي‏ كُنْتُمْ تُوعَدُونَ [فصلت/30] کسانی که گفتند پروردگار ما خداوند است و سپس استقامت کردند، ملائکه بر آنها نازل می‌شوند و می‌گویند هیچ ترس وغمی را به خود راه ندهید، و بشارت باد به شما به بهشتی که بدان وعده داده شده‌اید.»

شاید استدلال به این آیه از همه جالب تر ورساتر باشد که خداوند متعال می‌فرماید: «فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْراً،[بقره/200]، زمانی که مناسک خود را به پایان رساندید، خداوند را همچون پدرانتان  یا حتی بیشتر و شدیدتر از آن یاد کنید.»  توجه می‌کنید که با این‌که  فرد، تازه از مناسک وعبادت فارغ شده، می‌فرماید باز ذکر خدا بکنید، حتی به صورت شدیدتر از یاد پدرانتان.

در نهایت می‌گوئیم از به نتیجه رسیدن هم نباید ناامید شد، زیرا تا 99درجه، آب هنوز به نقطه جوش نرسیده اما یک درجه بیشتر هم نمانده، نباید بگوئیم که این همه تلاش کردیم چه شد؟ گاه فاصله کمی تا مقصد مانده ،که با این ناامیدی ها و عدم رضایت ها باز فاصله را زیادتر می‌کنیم.

----------------------------

پی نوشت:

‏[1] بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏67، ص: 148