عرض شد که راه خدا عبودیت است، و جوهر عبودیت هم ایمان است، وشخص مومن ویژگیهای دارد، که ویژگی مومنان را بیان می‌کردیم.
یکی از آنها اخلاق مداری است، و یکی از موارد اخلاق مداری، اخلاق اجتماعی است، چند مورد از اخلاق اجتماعی را شمردیم، مورد بعدی که از جلسه قبل آغاز کردیم ، ویکی از فضائل اخلاق اجتماعی می‌باشد، «مراعات فرهنگ احترام» است.که چند مورد آن در جلسه قبل بیان شد . در این جلسه مواردی دیگر از لزوم احترام گذاشتن را بیان می کنیم
یک مورد دیگر احترام به عالم است.
«...هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ...» «آيا دانايان و نادانان با هم برابرند؟».[۱]
چنانكه امام موسي كاظم ـ عليه السّلام ـ فرمود: «عَظِّمِ الْعالِم لِعِلمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ؛ عالم را به جهت علمش تعظيم و احترام كن و با او منازعه منما.»[2]
امام علي ـ عليه السّلام ـ فرمود: «مَنْ وَقَّرَ عالِماً فَقَدْ وَقَّرَ رَبَّهُ؛ كسي كه به عالمي احترام نمايد، به خدا احترام نموده است.»[3]
چگونگی احترام هم بیان شده، مثل تکذیب نکردن و غیبت نکردن وخدمت کردن با زیارت و....
از آيت الله وحيد بهبهاني؛ از آن عالم جليل القدر و مرجع عصر، پرسيدند كه چگونه به اين مقام رسيده‌اي؟
فرمود: اگر به جايي رسيده‌ام، مرهون احترامي است كه به فقها و علماي اسلام گذاشته‌ام.[4]
مرحوم آيت الله بروجردي؛ در مسجد بالاسر كنار مرقد مطهر حضرت معصومه ـ عليها السّلام ـ تدريس مي‌كردند؛ در يكي از روزها هنگام درس، آقا متوجه شدند كه يكي از شاگردان او به قبر حاج شيخ عبدالكريم حائري تكيه داده است، با تندي به او فرمود: آقا به قبر تكيه نكنيد، اين بزرگان براي اسلام زحمت كشيده‌اند، به آنان احترام بگذاريد.
آيت الله بروجردي براي كتب علمي و ديني، احترام بسياري قايل بودند و مي‌فرمودند: «در تمام عمرم در اتاقي نخوابيده‌ام كه در آن، كتب حديث، حتي داراي يك حديث باشد.»[5]
مورد بعدی احترام گذاشتن به مریض است، که انسان باید به مریض احترام بگذارد، کسانی که گرفتاری دارند.
احترام به کسانی که لال هستند.
شخص لالي نزد پيامبر آمد. «حَتَّى وَقَفَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله» ومرتب اشاره مي‌كرد، پيامبر ديد و گفت كاغذي به او بدهيد تا بنويسد و ببينم چه مي‌گويد. سواد داشت و نوشت «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه» پيامبر فرمود شما هم در جوابش بنويسيد «تُبَشِّرُوهُ بِالْجَنَّةِ» تو اهل بهشت هستي. «فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ مُسْلِم» مسلماني نيست كه گوش و يا دست و چشم و زبانش را از دست بدهد وصبر كند بخاطر خدا، مگر اينكه خدا او را از آتش نجات مي‌دهد و او را به بهشت مي‌برد.[6]
حالا میتوان فهمید که چرا غیبت وتهمت حرام است و..
مورد بعدی احترام به شخص کریم وشریف است. حجّال گويد: از جميل بن درّاج سؤال كردم درست است كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده است: هر گاه شرافتمند قومى به نزد شما بيايد او را احترام كنيد؟
گفت: بلى، پرسيدم شريف كيست؟ گفت از امام صادق علیه‌السلام در اين باره پرسيدم، امام فرمود: شريف كسى است كه داراى مال باشد، از امام پرسيدم حسب چيست؟ فرمود: آن كه به وسيله مال و غير آن كارهاى پسنديده انجام دهد، سؤال كردم كرم چيست؟ فرمود: پرهيزگارى.[7]
در اخر الزمانها بعضی احترامها فرق می‌کند،
امام صادق علی‌السلام از امیر‌المومنین نقل می‌کند:.. مسلما زماني بر مردم خواهد آمد که افراد فاجر و گناهکار را مورد احترام خاص قرار مي‌دهند، سخن چين و بد زبان را مقرب خود مي‌سازند و افراد با انصاف را ضعيف و ناتوان مي‌شمارند.[8]
اخلاق اجتماعی هم مراعات احترام است وهم فرهنگ‌سازی است.
گاهی به انسان احترام می‌گذارند ونمی‌پذیرد، برای فرهنگ سازی باید این احترام را بپذیرد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: دو نفر بر حضرت علىّ علیه‌السلام وارد شدند، حضرت براى هر كدام تشكى گذاشت، يكى روى آن نشست و ديگرى امتناع كرد، حضرت به او فرمود: روى آن بنشين زيرا هيچ كس از پذيرفتن احترام خوددارى نمی‌كند مگر الاغ.[9]
---------------------------------------
پی نوشت:
[1] زمر/۹.
[2] بحارالانوار، ج۷۸، ص۳۰۹.
[3] غرر الحكم، ج۵، ص۳۵۱.
[4] سرگذشت‌هاي ويژه‌اي از زندگي امام خميني، ج۵، ص۱۶۵.
[5] داستان دوستان، ج۵، ص۲۵۸.
[6] (بحارالأنوار، ج۷۸، ص۱۹۳)
[7] وسائل الشيعة ؛ ج۱۲ ؛ ص۱۰۰ قُلْتُ لِجَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا أَتَاكُمْ شَرِيفُ قَوْمٍ فَأَكْرِمُوهُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ مَا الشَّرِيفُ قَالَ قَدْ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ الشَّرِيفُ مَنْ كَانَ لَهُ مَالٌ قُلْتُ فَمَا الْحَسِيبُ قَالَ الَّذِي يَفْعَلُ الْأَفْعَالَ الْحَسَنَةَ بِمَالِهِ وَ غَيْرِ مَالِهِ قُلْتُ فَمَا الْكَرَمُ قَالَ التَّقْوَى.[۲۰]
آداب معاشرت از ديدگاه معصومان عليهم السلام (ترجمه وسائل الشيعة ) - مشهد، چاپ: پنجم، ۱۳۸۰ ش. ص۸۲
[8] الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج۸ ؛ ص۶۹ لَيَأْتِيَنَّ عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ يُظَرَّفُ فِيهِ الْفَاجِرُ وَ يُقَرَّبُ فِيهِ الْمَاجِنُ وَ يُضَعَّفُ فِيهِ الْمُنْصِف
[9] وسائل الشيعة ؛ ج۱۲ ؛ ص۱۰۱ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: دَخَلَ رَجُلَانِ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَأَلْقَى لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وِسَادَةً فَقَعَدَ عَلَيْهَا أَحَدُهُمَا وَ أَبَى الْآخَرُ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع اقْعُدْ عَلَيْهَا فَإِنَّهُ لَا يَأْبَى الْكَرَامَةَ إِلَّا حِمَارٌ الْحَدِيثَ.
خلاصه سخنرانی استاد جمالی فرد در کنفرانس آیه های انتظار در تاریخ 92/11/22
لینک سخنرانی های قبلی : http://www.jonbeshnet.ir/category/443