عناوین الهی دارای مراتب مختلفی هستند و یکی بر دیگری برتری دارند. در این میان عنوان فاطمی از عناوین الهی است که امام معصوم علیهالسلام نیز خود را مفتخر به این تاج شرافت میداند.
تاریخ نام بزرگانی را در خود ثبت کرده است که هر کدام به دلیلی شهرت یافته و زندگی آنها برای مورخین مهم جلوه کرده است. هر یک از این بزرگان دارای عناوینی هستند که گاهی این عناوین مشهورتر از نام ایشان است. همه مردم، فرعون زمان حضرت موسی علیهالسلام را میشناسند و با حوادث آن دوران و اتفاقاتی که وی رقم زده آشنایی دارند، ولی شاید تعداد کمی هستند که اسم او را بدانند.
بزرگان تاریخ اعم از صالحین و فاجرین با عناوین شناخته شده و یا خود را معرفی کردهاند. گاهی این عناوین در مسیر درست و صحیح است و گاهی در مسیر باطل بهدست آمدهاند. همچنین برخی از این عناوین حقیقی و راستین بوده و بسیاری از این عناوین دروغین و جعلی است.
در میان عناوینی که در مسیر صحیح نیز بهدست آمده است برخی با ارزش بوده و برخی از ارزش چندانی برخوردار نیست. قرآن کریم بهعنوان آخرین منشور هدایت بشر نیز در آیه 19 سوره توبه به این مهم اشاره کرده و برخی از عناوین را برتر از دیگر عناوین دانسته است. روزی از امیرالمؤمنین علیهالسلام چنین سوال شد: «يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، أَخْبِرْنَا بِأَفْضَلِ مَنَاقِبِكَ؟»؛ «ای امیر مؤمنان آیا ما را از برترین عنوان خود با خبر میسازی؟» حضرت پذیرفتند و فرمودند: «كُنْتُ أَنَا وَ عَبَّاسٌ وَ عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ، قَالَ عُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ: أَعْطَانِي رَسُولُ اللَّهِ(صَلَّىاللَّهُعَلَيْهِوَآلِهِ) الْخِزَانَةَ، يَعْنِي مَفَاتِيحَ الْكَعْبَةِ. وَ قَالَ الْعَبَّاسُ: أَعْطَانِي رَسُولُ اللَّهِ(صَلَّىاللَّهُعَلَيْهِوَآلِهِ) السِّقَايَةَ، وَ هِيَ زَمْزَمُ، وَ لَمْ يُعْطِكَ شَيْئاً، يَا عَلِيُّ. قَالَ: فَأَنْزَلَ اللَّهُ: أَجَعَلْتُمْ سِقٰايَةَ الْحٰاجِّ وَ عِمٰارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرٰامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّٰهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جٰاهَدَ فِي سَبِيلِ اللّٰهِ لاٰ يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللّٰهِ»؛ «من و عباس(عموی پیامبر) و عثمان بن ابی شیبه در مسجد الحرام بودیم. عثمان بن ابی شیبه گفت: پیامبر کلید کعبه را به من داده است. عباس نیز گفت: پیامبر به من مسئولیت چاه زمزم را داده است در حالیکه به تو عنوانی عطا نکرده است. در این هنگام بود که آیه «آیا سیراب کردن حجاج، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند (عمل) کسی قرار دادید که به خدا و روز قیامت ایمان آورده، و در راه او جهاد کرده است؟! (این دو) نزد خدا مساوی نیستند! و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمیکند» نازل شد.[1]
اگرچه کلید داری کعبه و مسئولیت چاه زمزم از عناوینی است که در مسیر صحیح و خوبی هستند، ولی هرگز قابل مقایسه با مجاهد فی سبیل الله نیستند. مقام و عنوان امامت نیز از والاترین عناوین الهی است که هرکسی شایسته این مقام نبوده و بسیاری از انبیای الهی نیز بدان دست نیافتهاند. نکته جالب این است که با بررسی منابع اسلامی با عنوانی خاص و ویژه مواجه میشویم که حتی برای معرفی امام معصوم از آن عنوان استفاده شده است. بهعنوان نمونه برای معرفی امام باقر علیهالسلام فرمودند: «فَاطِمِيٌّ مِنْ فَاطِمِيَّيْنِ».[2]
آری فاطمی بودن از عناوین الهی است که هر کسی شایستگی بر سر نهادن این تاج و بر گردن آویختن این مدال و نشان را ندارد.
پینوشت:
[1]. البرهان فی تفسیر القرآن، ج2، ص749، مؤسسة البعثة.
[2]. المناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص208.