رهروان ولایت ـ یکی از صفات ارزشمند الهی که در فرهنگ آیات نورانی کلام الله مجید به زیبایی از آن یاد شده است صفت رحمت الهی است. در بسیاری از سوره های کلام الله مجید، خداوند متعال خود را با این صفت به انسان معرفی می‌نماید:
«قالَ وَ مَنْ یقْنَطُ مِنْ رَحْمَه رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّونَ؛ گفت: «جز گمراهان، چه کسی از رحمت پروردگارش مأیوس می‌شود؟!»[1]
«قالَ رَبِّ احْکمْ بِالْحَقِّ وَ رَبُّنَا الرَّحْمنُ الْمُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُون؛ (و پیامبر) گفت: «پروردگارا! بحقّ داوری فرما (و این طغیانگران را کیفر ده)! و پروردگار ما (خداوند) رحمان است که در برابر نسبتهای ناروای شما، از او استمداد میطلبم!»[2]
رحمت، معنای بسیار وسیع و گسترده‌ای دارد که تمام مواهب جهان را شامل می‌شود، گاه جنبه معنوی دارد و گاه جنبه مادی؛ به همین دلیل گاه که انسان تمام درهای ظاهری را به روی خود بسته می‌بیند، احساس می‌کند رحمت الهی به قلب و جان او روان است، لذا شاد و خرسند می‌شود، آرام و مطمئن، هر چند در تنگنای زندان گرفتار باشد.[3]
از آنجا که رحمت خدا مفهوم وسیعی دارد و دنیا و آخرت را در بر می‌گیرد، در قرآن کریم به معانی زیادی اطلاق شده است؛ گاه بر مسئله هدایت، گاه نجات از چنگال دشمن، گاه باران پربرکت، گاه به نعمت‌های دیگر مثل نعمت نور و در بسیاری موارد به بهشت و مواهب خدا در قیامت نیز اطلاق شده است.[4]
خداوند دو‌گونه رحمت دارد؛ یکی رحمت عام خداست که شامل دوست و دشمن، مومن و کافر، نیکوکار و بدکار می‌باشد؛ زیرا باران رحمت بی‌حسابش، همه جا به همه می‌رسد و خوان نعمت بی‌دریغ او همه جا گسترده است.
همه بندگان از مواهب گوناگون حیات بهره‌مندند و روزی خویش را از سفره گسترده نعمت‌های بی‌پایان او برمی‌گیرند؛ این همان رحمت عام اوست که پهنه هستی را در برگرفته و همگان در دریای آن غوطه‌ورند.
رحمت دیگر خداوند، رحمت خاص اوست که از آن به رحمت (رحیمیه) یاد می‌شود. این نوع رحمت، ویژه بندگان صالح و فرمان‌بردار اوست؛ زیرا آنها به حکم ایمان و عمل صالح، شایستگی این را یافته‌اند که از رحمت و بخشش و احساس خاصی که آلودگان و تبهکاران از آن بهره‌ای ندارند، برخوردار شوند.[5]
اما عواملی که میتوان با آنها رحمت را جذب نمود:
1- استغفار، عاملی برای جذب رحمت خداوند
«لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّکمْ تُرْحَمُونَ؛ چرا از خدا آمرزش نمیخواهید؟ باشد که مورد رحمت قرار گیرید»[6]
2-رحم کردن بر مخلوقات خدا
از جمله عوامل جلب رحمت الهی رحم کردن به مخلوقات خداوند متعال است در این خصوص رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله‌سلم می‌فرماید: «الرَّاحِمُونَ یرْحَمُهُمُ الرَّحْمَنُ ارْحَمُوا مَنْ فِی الْأَرْضِ یرْحَمْکمْ مَنْ فِی السَّمَاءِ؛ به آنچه در زمین است رحم کنید تا آنان که در آسمان اند بر شما رحمت آورند» [7]
___________________________
پی نوشت‌ها:
1. سوره حجر آیه 56
2. سوره انعام آیه 145
3. تفسیر نمونه، ج 18 ص 171
4. همان ج 21 ص 282
5. همان ج 1 ص 22
6. سوره نمل آیه 46
7. مستدرک الوسائل ج 12 ص 385
خلاصه ای از بیانات استاد سابقون در حلقه معرفت، مربوط به تاریخ 92/12/21
خلاصه سایر جلسات ایشان : www.jonbeshnet.ir/category/430