رهروان ولایت ـ هجده فروردین روز جهانی بهداشت است، به همین خاطر مناسب دیدم که مقداری در مورد تاکید بر بهداشت در دین مقدس اسلام بنویسم.
همه ما میدانیم بسیاری از کشورهای غربی که اکنون خود را فرهنگ و مترقی میدانند زمانی مردمان آنها در وضعیتی بسیار نامناسب زندگی میکردند و بهداشت فردی و اجتماعی در میان آنها جایی نداشت، در همان زمان دین مبین اسلام تاکید زیادی بر رعایت بهداشت و نظافت داشت که به مواردی از آن اشاره میکنیم:
1). رعایت پاکی بدن و لباس در نمازهای پنجگانه« یعنی شخص موظف است که بدن و لباس خود را از نجاست در هنگام نماز پاک کند».[1]
2). وجوب گرفتن وضو در اوقات نماز و استحباب وضو در سایر اوقات« در وضو دست و صورت کاملا شسته میشود و سر و پا مسح میشود».[2]
3). در شرایطی لازم است که شخص غسل کند و تمام بدن خود را بشوید و حتی سرسوزنی خشک نماند.« غسلهاى واجب هفت است: اول: غسل جنابت، دوم: غسل حيض، سوم: غسل نفاس، چهارم: غسل استحاضه، پنجم: غسل مس ميت، ششم: غسل ميت، هفتم: غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند اينها واجب مىشود».[3]
همچنین به مناسبتهای زمانی و مکانی زیادی غسلهای مستحبی وارد شده است« غسلهاى مستحب در شرع مقدس اسلام بسيار است و از آن جمله است:
١- غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر، و بهتر است نزديك ظهر بجاآورده شود. و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است كه بدون نيت ادا و قضا تا عصر جمعه بجا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نكند، مستحب است از صبح شنبه تا غروب قضاى آن را بجا آورد. و كسى كه مىترسد در روز جمعه آب پيدا نكند، مىتواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد، بلكه اگر در شب جمعه غسل را به اميد آنكه مطلوب خداوند عالم است بجا آورد صحيح است. و مستحب است انسان در موقع غسل جمعه بگويد: "اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل على محمد و آل محمد و اجعلنى من التوابين و اجعلنى من المتطهرين".
٢- غسل شب اول ماه رمضان و تمام شبهاى طاق مثل شب سوم و پنجم و هفتم. ولى از شب بيست و يكم مستحب است همه شب غسل كند، و براى غسل شب اول و پانزدهم و هفدهم و نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم و بيست و پنجم و بيست و هفتم و بيست و نهم بيشتر سفارش شده است. و وقت غسل شبهاى ماه رمضان تمام شب است، و بهتر است مقارن غروب آفتاب بجا آورده شود، ولى از شب بيست و يكم تا آخر ماه بهتر است غسل را بين نماز مغرب و عشا بجا آورد. و نيز مستحب است در شب بيست و سوم غير از غسل اول شب، يك غسل هم در آخر شب انجام دهد.
٣- غسل روز عيد فطر و عيد قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب، و بهتر است آن را پيش از نماز عيد بجا آورد. و اگر از ظهر تا غروب بجا آورد، احتياط واجب آن است كه بقصد رجاء انجام دهد.
٤- غسل شب عيد فطر، و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح، و بهتر است در اول شب بجا آورده شود.
٥- غسل روز هشتم و نهم ذىالحجه، و در روز نهم بهتر است آن را نزديك ظهر بجا آورد.
٦- غسل روز اول و پانزدهم و بيست و هفتم و آخر ماه رجب.
٧- غسل روز عيد غدير، و بهتر است در وقت چاشت صدر نهار آن را انجام دهد.
٨- غسل روز بيست و چهارم ذى الحجه.
٩- غسل روز عيد نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربيع الاول و روز بيست و پنجم ذى قعده، ولى غسل روز پانزدهم شعبان و غسلهاى ديگرى كه تا آخر مساله ذكر شده را رجاءا انجام دهد.
١٠- غسل دادن بچهاى كه تازه بدنيا آمده.
١١- غسل زنى كه براى غير شوهرش بوى خوش استعمال كرده است.
١٢- غسل كسى كه در حال مستى خوابيده.
١٣- غسل كسى كه جايى از بدنش را به بدن ميتى كه غسل دادهاند رسانده.
١٤- غسل كسى كه در موقع گرفتن خورشيد و ماه نماز آيات را عمدا نخوانده، در صورتى كه تمام ماه و خورشيد گرفته باشد.
١٥- غسل كسى كه براى تماشاى دار آويخته رفته و آنرا ديده باشد. ولى اگر اتفاقا يا از روى ناچارى نگاهش بيفتد، يا مثلا براى شهادت دادن رفته باشد، غسل مستحب نيست.»[4]
4). رعایت نکات بهداشتی در خوردن و آشامیدن.[5]
5). رعایت بهداشت دهان و ندان و توصیه کردن به مسواک زدن و خلال کردن بعد از غذا و توجه خاص به مسواک زدن به این روایت توجه کنید:« قال رسول الله: ركعتین بسواك احب الى الله عزوجل من سبعین ركعه بغیر سواك؛ دو ركعت نماز با دندانهاى مسواك زده ، نزد خداوند از هفتاد ركعت نماز بدون مسواك بهتر است.»[6] یا در روایتی دیگر:« قال رسول الله-: لو لا ان اشق على امتى لامرتهم بالسواك مع كل صلوه؛ اگر بر امت من سخت و دشوار نبود، هرآینه به آن ها دستور میدادم كه با هر نماز مسواك بزنند.»[7]
خوانندگان محترم توجه داشته باشید که این مسائل بهداشتی در جامعه اسلامی هزار و چهارصد سال رواج داشته و مورد توجه مسلمانان بوده و هست، مقایسه جوامع دیگر در آن زمان با جامعه اسلامی را برعهده شما میگذاریم.
-------------------
پی نوشتها:
[1] رجوع شود احکام لباس نمازگزار رساله مراجع
[2] رجوع شود احکام وضو رساله مراجع
[3] رجوع شود غسلهای واجب رساله مراجع
[4]مسأله 644 رساله مراجع
[5] رجوع شود احکام خوردنیها و آشامیدنیها رساله مراجع
[6] سفینه البحار، ج 1، ص 675
[7] میزان الحكمه، ج 4، ص 597