اين سوال را به دوشكل ميتوان معنا كرد يعني دو احتمال دارد: 1. مرادتان اين باشد كه آيا انسان پس از ورود بهشت آيا در آن دائماً خواهد بود يا نه و اگر دائماً نخواهد بود كدام اعمال ميتواند ما را دائماً در بهشت نگه دارد؟ 2. آيا عملي است كه با انجام آن خيالمان راحت شود كه بهشتي هستيم و ديگر هر كاري كه خواستيم كنيم، آن عمل صد در صد ما را وارد بهشت خواهد كرد و اعمال زشت ديگري كه از ما سرزند ضرر نخواهد زد.
اگر مرادتان احتمال اول باشد ميگوييم انساني كه به بهشت ميرود كه خدا از او راضي باشد[1] و اگر گناهاني داشته است با عذابهاي عالم برزخ يا عذابهاي عالم قيامت يا شفاعت اولياء الهي پاك شده باشند. امام باقر - عليه السّلام ـ ميفرمايند: به بهشت وارد نميشود مگر انسان پاك و طيب. [2]بنابراين يا انسان از اول گناهي ندارد، حالا چه معصوم باشد چه غير معصوم ولي در دنيا با توبه و دعا و استغفار و ساير كارهاي خوب كاري كرده است كه گناهان او در دنيا ريخته شده است ـ و با مرگ وارد نعمات الهي در عالم برزخ و بعد از آن در عالم قيامت وارد بهشت ميشود. يا اگر گناهكار باشد به اندازه گناهان خود در عالم برزخ يا قيامت عذاب ميشود يا از شفاعت اولياء الهي بهرهمند ميشود تا گناهانش پاك شود و بعد وارد بهشت شود.
و انساني كه وارد بهشت شد در آن هميشه خواهد ماند. بنابراين هر عمل خوبي كه انجام دهيم و به موجب آن وارد بهشت شويم همين باعث خواهد شد كه هميشه در بهشت بمانيم. اين جور نيست كه انسان پس از ورود به بهشت از آن خارج شود تا ما به دنبال عملي باشيم كه ما را در بهشت دائماً نگه دارد. بلكه هر عملي كه ما را وارد بهشت كند همان عمل ما را در بهشت دائماً نگه خواهد داشت.
خداوند ميگويد: كساني كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دهند به زودي آنها را وارد باغهايي خواهيم كرد كه در زير آنها رودهايي جاري ميباشد. آنها هميشه در آن خواهند بود، اين وعده حق الهي است... .[3]
اگر مرادتان احتمال دوم باشد بايد گفت: ما چنين عملي نداريم چون بر انسان يك سري كارها واجب است و يك سري كارها حرام يعني بايد بعضي كارها را حتماً انجام دهد و بعضي ديگر را حتماً ترك كند. وظيفه او انجام واجبات و ترك محرمات است كه اگر چنين نكرد از جاده اطاعت و بندگي خارج شده است و مرتكب عصيان شده است[4] و معصيت كار بايد با يكي از صوري كه در احتمال اول گفته شد پاك شود تا وارد بهشت شود. خداوند نيز در قرآن در انجا كه پاداش را بيان ميكند ميگويد: كساني كه ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند.[5] نميگويد يك عمل صالح يا دو تا، بايد همه اعمال صالح را كه مكلف به انجام آنها است انجام دهد. بنابراين با انجام يك كار خوب و ترك ساير واجبات نميتوان به بهشت رفت خداوند در مورد كساني كه اعمال صالح و اعمال بد را با هم انجام دادهاند ميگويد: و گروهي ديگر به گناهان خود اعتراف كردند و اعمال صالح و ناصالحي را به آميختند اميد ميرود كه خداوند توبه آنها را بپذيرد خداوند غفور و رحيم است.»[6] كه از اين آيه ميفهميم انجام اعمال صالحي كه در كنارش اعمال ناصالح را هم آورده باشيم به تنها كافي نيست بلكه به خاطر اعمال ناصالحمان مرتكب گناه شدهايم حالا كه گناه كردهايم اگر توبه كنيم خداوند انشاءالله توبه ما را ميپذيرد چنين اميدي هست.
و نيز بايد انجام وظايفش را ـ انجام واجبات و ترك محرمات ـ در تمام مدت تكليف يعني از دوران بلوغ تا پاين عمر تداوم بخشد چون هر زمان كه وظيفهاش را انجام ندهد مرتكب گناه شده و از خط اطاعت خارج شده است بنابراين بايد اولاً همه وظايف را انجام داد آن هم در تمام مدت تكليف در اين ورت است كه در زمره كساني قرار ميگيريم كه ايمان اورده و اعمال صالح (همه اعمال صالح را) انجام دادهاند و بايد به پاداش الهي كه بهشت باشد اميدوار بود نه مطمئن. چون اطمينان صددرصد به اين كه ما بهشتي هستيم در صورت است كه بدانيم اين اعمال شرايط لازم براي قبول در نزد خداوند را از قبيل ايمان، تقوي، ولايت اهلبيت ـ عليهم السلام ـ داشته است و در صورتي است كه بدانيم تا پايان عمر ما موفق خواهيم شد همه تكاليفمان را انجام دهيم و با ايمان از دنيا خواهيم رفت نه با كفر چون مردن با كفر موجب ميشود اعمال ما حببط و نابود شود[7] حال آن كه ما چنين علمي را نداريم پس نميتوانيم صددرصد مطمئن باشيم بلكه بايد به پاداش الهي و فضل او اميدوار باشيم. انسان تا در دنياست در معرض امتحانهاي الهي است و ممكن است هر لحظه با اعمالي كه انجام ميدهد سرنوشت او عوض شود. در عين اينكه وظايف خود را انجام ميدهد و به فضل الهي اميدوار است. بايد نگرا نباشد كه نكند آن اعمال مقبول واقع نشود، نكند كه گناهي از من سر زند و باعث شود اعمال نيك من از بين برود، نكند كه عاقبت به خير نشوم به بيان ديگر نه انسان ابيد به خود مغرور باشد كه من هستم كه كارهاي خوب را كردهام و نه ناميد و مأيوس.[8]
بله بعضي اعمال هست كه از طرف معصومين ـ عليهم السلام ـ پاداش آنها بهشت اعلام شده است مثلاً امام جواد - عليه السّلام ـ فرمودهاند: «كسي كه عمهام را در قم زيارت كند بهشت براي اوست.»[9] ما اگر چنين اعمالي را انجام داديم چون معصومين گفتهاند به پاداش آن كه بهشت باشد اطمينان داريم ولي اين دليل نميشود كه فكر كنيم هر كار خلافي را خواستيم ميتوانيم مرتكب شويم. چون ممكن است كار خلاف ما عمل ما را كه پاداشش بهشت بود از بين ببرد در نتيجه به پاداش آن نرسيم. خلاصه تا انسان در دنياست در معرض امتحانها است و نميتواند به چيزي مطمئن شود و خيالش راحت شود كه بهشتي است و تا وارد بهشت نشده نميتواند بفهمد خدا از او راضي است، از گناهانش چشم پوشيده و اعمالش را پذيرفته است.
خلاصه: تا انسان در دنياست در معرض امتحانها است و نميتواند به چيزي مطمئن شود و خيالش راحت باشد و تا وارد بهشت و نعمتهاي الهي نشده نميتواند بفهمد خدا از او راضي است و از گناهان او چشم پوشيده و اعمال او را قبول كرده است.[1] . ر.ك: قرآن كريم، بينه، آية 8.
[2] . محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بيروت چ 2، 1403 ج 70، ص 317.
[3] . نساء، 22.
[4] . ر. ك: راغب اصفهاني، معجم مفرد الفاظ قرآن ، المكتبة الرضويه، 1392، ص 349.
[5] . ر. ك: از باب نمونه به: بروج آية 11، سورة توبه، آية 102
[6] . ر. ك: به همةآياتي كه ايمان و اعمال صالح را در كنار هم قرار ميدهد و بعد پاداش بهشت را بيان ميكند مثل نساء، آية 122.
[7] . ر. ك: بقره، 217.
[8] . ر. ك: امام خميني (ره)، چهل حديث، مؤسسة نشر و تنظيم آثار امام خميني (ره)، چ 1، 1371، ص 229.
[9] . منبع 8، ص 316.
http://www.andisheqom.com