مراحله سه گانه نفس

رهروان ولایت ـ مراحله سه گانه نفس

به فرموده قرآن كريم، نفس انسان كه شامل احساسات و غرايز او مي شود، به سه نوع تقسيم مي شود و به عبارت بهتر، نفس آدمي سه مرحله دارد:

مرحله اول، نفس اماره است، نفس سركش كه انسان را به بد‌ي‌ها امر كرده و به سمت گناه مي كشاند، در اين مرحله كه عقل و ايمان ضعيف است و از پس نفس بر نمي آيد، لذا قرآن از زبان يوسف پيامبر مي فرمايد: «و ما ابريء نفسي ان النفس لامارة بالسوء الا ما رحم ربي. من هرگز نفس خود را تبرئه نمي‌كنم چرا كه همواره به بدي‌ها فرمان مي‌دهد»(يوسف/53)

مرحله دوم، نفس لوامه است كه انسان پس از تلاش و يادگيري به آن مي رسد هر چند در اين مرحله ممكن است انسان خطاهايي انجام دهد اما فورا پشيمان شده و خود را ملامت كرده و توبه مي نمايد، براي رسيدن به اين مرحله جهاد اكبر لازم است، خداوند در مورد اين مرحله مي فرمايد: «لااقسم بيوم القيامة و لا اقسم بالنفس اللوامة. سوگند به روز قيامت و سوگند به نفس سرزنشگر»(قيامت/1-2)

چه اينكه نفس لوامه، نوعي قيامت است كه در دل هر انسان برپا شده و او را به حساب و كتاب مي كشاند و از اينجاست كه انسان از كار نيك خرسند و از كار بد اندوهگين مي شود. لذا از اين مرحله، گاه تعبير به محكمه وجدان نيز مي شود.

و بالاخره مرحله سوم، نفس مطمئنه است، مرحله آرامش و سكينه، مرحله اي است كه انسان پس از تربيت كامل، مي تواند به آن برسد مرحله اي كه غرايز توانايي مقابله با عقل و ايمان را ندارند، خداوند در اين مورد مي فرمايد:«يا ايتها النفس المطمئنة ارجعي الي ربك راضية مرضية فادخلي في عبادي و ادخلي جنتي، اي نفس مطمئن و آرام به سوي پروردگارت كه هم تو از او خشنود هستي و هم او از تو برگرد و در زمره بندگان خاص وارد شو و به بهشتم قدم بگذار»(فجر/27-30) لازم به ذكر است كه اين آرامش در اثر ذكر خدا براي انسان بوجود مي آيد چنانچه مي فرمايد:«الا بذكر الله تطمئن القلوب.آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا دلها آرام مي گيرد»(رعد/28)

خلاصه سخنرانی استاد لبیک در کنفرانس آیه های انتظار در تاریخ 93/2/6

لینک سخنرانی های قبلی: http://www.jonbeshnet.ir/category/442