حکم خروج معتکف از مسجد برای امتحان چیست؟

برخی از سوال و جواب‎هایی که در این جلسه مطرح شد:

ســوال: حکم خروج معتکف از مسجد برای امتحان چیست؟
آیت الله خامنه ای : معتکف می‌تواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود ولی اگر به قدری طول دهد که صورت اعتکاف محو شود، اعتکاف صحیح نیست؛ و تشخیص ضروری شرعی و عرفی و عقلی با خود مکلف است.
آیت الله مکارم شیرازی : در صورت ضرورت اشکالی ندارد ولی در اولین فرصت به محل اعتکاف بازگردد.
آیت الله نوری همدانی : خروج برای اینگونه امور صحیح نیست و اعتکاف باطل می‌شود
آیت الله وحید خراسانی : در فرض مذکور خروج از محل اعتکاف برای امتحان مهم، ضرورت عرفیه به حساب آمده و مانعی ندارد.

ســوال: به چه کاری اعتکاف می‌گویند؟
مشهور علما: اعتکاف توقف و ماندن در مسجد به قصد عبادت است.
آیت الله مکارم شیرازی : ‌توقف وماندن در مسجد به قصد عبادت.
بنابراین صرف ماندن در مسجد بدون قصد عبادت در حالی که غرق در مسائل دنیوی است اعتکاف نیست.

ســوال: اعتکاف چند قسم می‌شود؟
مشهور: اعتکاف بر دو قسم است، مستحب و واجب. اعتکاف در اصل مستحب است، و به سبب نذر یا عهد و قسم و یا به صورت اعتکاف استیجاری واجب می‌شود.
آیت الله مکارم شیرازی :‌ اعتکاف در اصل مستحب است. ولی ممکن است به سبب نذر یا عهد و قسم و یا شرط ضمن عقد واجب می‌شود و اما اعتکاف استیجاری مشکل است .

ســوال: مدت اعتکاف چقدر است؟
1- مدت اعتکاف حداقل سه روز است و در کمتر از آن صحیح نیست ولی در زیادتر از سه روز حدی ندارد.
2- این سه روز از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است بنابر این اگر بعد از طلوع فجر حتی با چند دقیقه تاخیر به مسجد برسد آن روز جزء اعتکاف به حساب نمی‏آید و چنانچه قبل از مغرب روز سوم اعتکاف را قطع کند، افزون بر آنکه کار حرامی کرده اعتکاف نیز باطل است.
3- سه روز اعتکاف با شبهای آن است که حداقل سه روز و دو شب است بنابر این نمی‏تواند شبها را از مسجد خارج شود یا نذر کند که سه روز بدون شبها در مسجد معتکف شود.

ســوال: الف) آیا اذن شوهر در اعتکاف برای همسر لازم است؟ ب) آیا اذن والدین در اعتکاف فرزند لازم است؟
آیت ا... خامنه ای : الف) اعتکاف زن به احتیاط واجب منوط به اذن شوهر است، مگر آن که منافی با هیچگونه حقی از حقوق شوهر نباشد. ب) اعتکاف فرزند اگر موجب اذیت والدین باشد، منوط به اذن والدین است.
آیت ا... سیستانی : الف) اگر توقف زن در مسجد بدون اجازه شوهر حرام باشد اعتکاف او نیز باطل است. ب) هر گاه اعتکاف فرزند از ناحیه‌ی شفقت و مهربانی والدین بر فرزند موجب ایذاء آنها شود، اذن پدر و مادر در صحت اعتکاف فرزند لازم است. و با عدم ایذاء، بنابر احتیاط مستحب باید از آنها اذن بگیرد.

ســوال: معتکف در مراسم اعتکاف، باید تمام آن ایام را با دعا، نماز و روزه سپری کند، یا استراحت و بدون دعا هم می‌تواند باشد. راه آسان و ساده آن کدام است؟
آیت ا... خامنه ای : اعتکاف بدون دعا و نماز مستحب هم صحیح است ولی روزه در حال اعتکاف، لازم است.

ســوال: آیا پشت بام مسجد تابع مسجد است یا بستگی به وقف کننده دارد؟
آیت ا... خامنه ای : پشت بام مسجد به حکم مسجد است مگر این که احراز شود که هنگام وقف مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است

ســوال: اگر اعتکاف زوج در همسر اثر منفی بگذارد- با توجه به استحباب اعتکاف- کدام لازم تر است؟
آیت ا... خامنه ای : تا هنگامی که اعتکاف شوهر مستلزم ترک نفقه واجب زن نشود، اشکال ندارد.

ســوال: آیا اعتکاف در غیر مساجد رجائاً اشکال دارد یا نه؟در صورت صحت،آیا احکام جاری می‏شود یا خیر؟
آیت الله خامنه ای : اعتکاف در مساجد دیگر غیر از مساجد چهارگانه ـ مسجد الحرام مسجد النبی (صلی الله علیه وآله وسلم) مسجد کوفه و مسجد بصره ـ به قصد رجاء مطلوبیت (به امید اینکه مطلوب خداوند واقع شود) مانعی ندارد و مختص به مسجد جامع نیست و اعتکاف در غیر مسجد صحیح نمی‌باشد.
آیت الله وحید خراسانی : اعتکاف فقط در مسجد الحرام، یا مسجد النّبی (صلی الله علیه وآله وسلم)، یا مسجد کوفه، یا مسجد بصره، یا مسجد جامع صحیح است و در غیر این مساجد باطل است.
آیت الله سیستانی : خیر

ســوال: به علت بیماری از روزه گرفتن معذورم، آیا می‌توانم بدون روزه اعتکاف کنم؟
همه مراجع؛ خیر، چون روزه شرط صحت اعتکاف است.
تبصره: تردیدی نیست که اصل توقف در مسجد و عبادت، خود مستحب و دارای ثواب است؛ هرچند به عنوان اعتکاف نباشد.

ســوال: بوئیدن عطریات و ریاحین و... برای معتکف چه حکمی دارد؟
آیت ا... خامنه ای : حرام است.
آیت ا... سیستانی : بوئیدن بوی خوش حرام است مگر اینکه فاقد حس بویایی باشد و بوئیدن گیاهان خوش بو اگر با لذت باشد حرام است اما اگر بدون تلذذ باشد مثل کسی که فاقد حس بویایی است اشکال ندارد.
آیت ا... مکارم شیرازی : بوئیدن عطریات و بوی های خوش هر چند به قصد لذت نباشد، برای معتکف حرام است.

ســوال: اگر کسی روزه قضا به گردنش باشد ولی بخاطر جهل به مسئله روزه مستحبی بگیرید حکم روزه اش چیست؟ مستحبی حساب می‌شود یا اینکه قضا؟
آیت الله خامنه ای : در فرض سؤال روزه مستحبی او صحیح نیست و حکم روزه قضا را ندارد.
آیت الله مکارم شیرازی : در فرض سوال روزه صحیح نیست ولی از آن جهت که نمی‌دانسته ان شاءالله به ثواب آن خواهد رسید.

ســوال: آیا در سه روز اعتکاف می‌توان نیت روزه قضا کرد یا باید روزه به نیت اعتکاف باشد؟
لازم نیست به نیت روزه اعتکاف باشد و نیت قضا صحیح است.

---------------------------------------------

خلاصه ای از بیانات استاد زلال احکام در حلقه معرفت، مربوط به تاریخ 93/02/16

خلاصه سایر جلسات ایشان : www.jonbeshnet.ir/category/429