امام حسن مجتبی علیهالسلام بعد از تشبیه جانشینی امیرالمؤمنین علیهالسلام به جانشینی هارون، جریان غدیر و پیشامدهای آن را برای مردم بازگو میکند.
جریان غدیر خم، یکی از بزرگترین واقعههای دینی و تاریخی در اسلام بود؛ زیرا خدای مهربان در آن روز، استمرار حرکت پیامبر صلیعلیهوآله را در امامت امیرالمؤمنین علیهالسلام و فرزندان ایشان قرار داد. این امر به قدری روشن بود که خلیفه دوم نیز ولایت و سرپرستی[امامت] امیرالمؤمنین علیهالسلام را به او تبریک گفت.[1]
بعد از غدیر خم، امیرالمؤمنین علیهالسلام و امامان دیگر، برای اثبات امر ولایت و امامت، به آن استدلال کردند. یکی از آنها استدلال امام حسن مجتبی علیهالسلام است.
استدلال امام مجتبی(ع) به غدیر خم
امام حسن مجتبی علیهالسلام در جریان صلح با معاویه، خطبهای خواند و در آن خطبه به داستان جانشین حضرت موسی علیهالسلام پرداخت که خلاصه آن چنین است:
یک. حضرت موسی علیهالسلام، حضرت هارون را وزیر و جانشین خود قرار داد. با این حال یاران حضرت موسی علیهالسلام او را رها کردند.
دو. با ترک حضرت هارون، دنبال گوساله سامریّ رفتند و از او اطاعت کردند.[2]
سپس حضرت با تشبیه امیرالمؤمنین علیهالسلام به حضرت هارون فرمود: «وَ قَدْ سَمِعَتْ هَذِهِ اَلْأَمَّةُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّىاَللَّهُعَلَيْهِوَآلِهِ يَقُولُ ذَلِكَ لِأَبِي عَلَيْهِاَلسَّلاَمُ، إِنَّهُ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِيَّ بَعْدِي وَ قَدْ رَأَوْا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّىاَللَّهُعَلَيْهِوَآلِهِ حِينَ نَصَبَهُ لَهُمْ بِغَدِيرِ خُمٍّ وَ سَمِعُوهُ وَ نَادَى لَهُ بِالْوَلاَيَةِ»؛[3] «و به راستی که امت پیامبر صلیاللهعلیهوآله سخن ایشان را درباره پدرم، علی علیهالسلام شنیدند که فرمود، حضرت علی علیهالسلام نسبت به من به منزله هارون نسبت به حضرت موسی است، با این تفاوت که بعد از من پیامبری نخواهد آمد و بیشک آنان، در روز غدیر، پیامبر صلیاللهعلیهوآله را دیدند که حضرت علی علیهالسلام را نصب کرد و سخن حضرت را درباره ولایت او شنیدند».
امام حسن مجتبی علیهالسلام در این تشبیه به چند نکته تصریح کرد:
یک. امیرالمؤمنین علیهالسلام در غدیر خم توسط پیامبر و به دستور خدا، به سرپرستی، امامت و خلافت منصوب شد.
دو. گروهی از مخالفان با تشکیل سقیفه، امیرالمؤمنین علیهالسلام را رها کردند و در عمل از فرمان خدا و پیامبر صلیاللهعلیهوآله سرپیچی کردند.
سه. آنان کسانی بودند که شاهد نصب امیرالمؤمنین توسط پیامبر صلیاللهعلیهوآله بوده و حضرت را دیدند و هم سخن او را درباره ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام شنیدند.
چهار. پیامبر صلیاللهعلیهوآله دستور داد که شاهدان، ماجرای غدیر خم را به غایبان برسانند.
پینوشت:
[1]. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، دارالغرب الاسلامیه، ج9، ص221.
[2]. طوسی، محمدبن حسن، الامالی، دارالثقافه، ص566.
[3]. همان.