ولایت در حدیث غدیر خم، به معنای اولویت در تصرف و سرپرستی است و بنابر این حدیث، پیامبر هر آنچه از ولایت، برای او واجب بود، برای امیرالمؤمنین علیهالسلام نیز واجب کرد.
عید سعید غدیر خم، بزرگترین عید و منت بزرگ خدای مهربان بر بشریت است؛ غدیر روزی است که دین کامل و نعمت تمام شد.
برخی از بزرگان اهلتسنن جاهلانه یا مغرضانه، سعی دارند حدیث غدیر خم را تحریف کنند؛ گاهی کلمه «مولی» را به دلخواه خود معنا میکنند و گاهی پا را فراتر گذاشته و اصل حدیث را نمیپذیرند و با توجیه آن، چشمان خود را برانبوه روایات و نقلهای فراوان علمای اهلتسنن درباره غدیر میبندند.[1]
معنای ولایت در حدیث غدیر
درباره حدیث غدیر و معنای آن، روایات و بیانهای فراوانی وجود دارد که در اینجا به دو روایت از امام محمدباقر علیهالسلام درباره حدیث غدیر اشاره میشود:
یک. امام محمدباقر علیهالسلام، آیاتی از قرآن را درباره ولایت و جانشینی امیرالمؤمنین علیهالسلام تلاوت کرد و آنها را توضیح داد؛ ایشان بعد از خواندن آیه بلاغ[2] فرمود: «فَصَدَعَ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَى ذِكْرُهُ، فَقَامَ بِوَلَايَةِ عَلِيٍّ علیهالسلام يَوْمَ غَدِيرِ خُم»؛[3] «پیامبر صلیاللهعلیهوآله، امر خداى بلندمرتبه را برای مردم روشن كرد و به رساندن ولايت على عليهالسلام در روز غدير خم، اقدام نمود»؛ بنابراین رساندن ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام، فرمان الهی بود که توسط پیامبر صلیاللهعلیهوآله در روز غدیر خم انجام شد.
دو. ابان بن تغلب میگوید که درباره معنای حدیث پیامبر صلیالله علیهوآله که فرمود «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاَهُ»؛ «هرکسی را من مولای او هستم، پس علی مولای اوست» از امام محمدباقر علیهالسلام سؤال کردم، حضرت فرمود: «يَا أَبَا سَعِيدٍ تَسْأَلُ عَنْ مِثْلِ هَذَا!عَلَّمَهُم أَنَّهُ يَقُومُ فِيهِمْ مَقَامَهُ»؛[4] «اى ابوسعيد! آیا مطلب به اين روشنى، جای سؤال دارد؟ پیامبر صلیاللهعلیهوآله به اصحابش فهماند كه در ميان آنان، على عليهالسلام قائممقام و جانشین او خواهد بود».
بر پایه این روایت، ولایت امیرالمؤمنین علیهالسلام، همان ولایتی است که پیامبر از آن برخودار بود؛ زیرا حضرت در ماجرای غدیر ابتدا فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ أَ لَسْتُ أَوْلَى بِكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ قَالُوا: بَلَى»؛[5]. «ای مردم! آیا من اولی به تصرف، نسبت به خوتان نیستم؟ گفتند: هستی» و سپس فرمود: «هر که من مولای اویم، همانا علی مولای اوست». در تفسیر قمی در اینباره میخوانیم: «ثُمَّ أَوْجَبَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع مَا أَوْجَبَهُ لِنَفْسِهِ عَلَيْهِمْ مِنَ الْوَلَايَة»؛[6] «سپس پیامبر صلیاللهعلیهوآله همان ولایت خودش [بر مردم] را برای امیرالمؤمنین علیهالسلام نیز واجب کرد».
بنابراین معنای "ولی" در حدیث غدیر خم، سرپرست، اولی به تصرف، امام و جانشین خواهد بود.
پینوشت:
[1]. ابن تیمیه، احمد، منهاجالسنة، ج7، ص319-322.
[2]. مائده: 67.
[3]. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، اسلامیه، ج1، ص289.
[4]. ابن بابویه، محمدبن علی، معانیالاخبار، جامعه مدرسین، ص66.
[5]. تفسیرالمنسوب الی الامام العسکری علیهالسلام، مدرسةالامام المهدی، ص112.
[6]. قمی، علیبن ابراهیم، تفسیرقمی، دارالکتاب، ج2، ص176.