رهروان ولایت ـ از امام صادق (علیه‌السلام) نقل‌شده است که هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالی را برای او بنویسد. [1]
اباصلت هروی می‌گوید: جمعه آخر ماه شعبان خدمت امام رضا (علیه‌السلام) رسیدم. حضرت فرمود: ای اباصلت! اکثر ماه شعبان رفت و امروز جمعه آخر ماه است، پس تقصیرها و کوتاهی‌های گذشته را در بقیّه این ماه جبران کن و به آنچه برای تو سودمند است روی‌آور، بسیار دعا کن و استغفار نما و قرآن را بسیار تلاوت کن و از گناهان خود توبه نما تا وقتی‌که ماه رمضان داخل می‌شود، خود را برای خدا خالص ساخته باشی و هر دَیْن و امانتی بر عهده‌داری، ادا کن و کینه هر کس که در دل‌داری بیرون نما و گناهانی را که انجام می‌دادی ترک کن و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود بر خدا توکّل نما که هر کس بر خدا توکّل کند، خداوند امور او را کفایت می‌نماید و در بقیه این ماه این دعا را بسیار بخوان: اَللّـهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضی مِنْ شَعْبانَ، فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِی مِنْهُ. خدایا اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیده‌ای در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان امام (علیه‌السلام) در ادامه فرمود: خداوند به احترام و عظمت ماه مبارک رمضان، بنده‌های بسیاری را در ماه شعبان از آتش جهنّم آزاد می‌گرداند. [2]
دعای شب آخر ماه شعبان و اوّل ماه رمضان
حارث بن مغیره نضری از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که آن حضرت در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را می‌خواند: اَللّـهُمَّ اِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرآنُ، هُدی لِلنّاسِ خدایا این ماه مبارکی که قرآن در آن نازل گشته آن قرآنی که راهنمای مردم گردیده وَبَیِّنات مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ، فَسَلِّمْنا فیهِ وَسَلِّمْهُ لَنا، وَتَسَلَّمْهُ و نشانه‌های روشنی از راهبری و جدا کردن میان حق و باطل است فرا رسیده پس ما را در این ماه سالم بدار مِنّا فی یُسْر مِنْکَ وَعافِیَة، یا مَنْ اَخَذَ الْقَلیلَ وَشَکَرَ الْکَثیرَ، اِقْبَلْ مِنِّی و آن را در حال آسانی و تندرستی از ما بگیر ای که بگیرد اندک راو بسیار قدردانی کند، این طاعت الْیَسیرَ، اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ اَنْ تَجْعَلَ لی اِلی کُلِّ خَیْر سَبیلاً، وَمِنْ کُلِّ ما اندک را از من بپذیر خدایا از تو خواهم که برای من بسوی هر کار خیری راهی و از هر چه لا تُحِبُّ مانِعاً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، یا مَنْ عَفا عَنّی وَعَمّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ دوست نداری سر را هم مانعی قرار دهی ای مهربان‌ترین مهربانان ای که گذشتی از من و از آن السَّیِّئاتِ، یا مَنْ لَمْ یُؤاخِذْنی بِارْتِکابِ الْمَعاصی، عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ کارهای زشتی که در پنهانی کردم ای که مرا به سبب دست زدن به گناهان نگیری گذشت، گذشت، گذشت تو را خواهانم یاکَریمُ، اِلـهی وَعَظْتَنی فَلَمْ اَتَّعِظْ، وَزَجَرْتَنی عَنْ مَحارِمِکَ فلَمْ اَنْزَجِرْ، ای بزرگوار خدایا مرا پند دادی ولی من پند نگرفتم و از کارهای حرام خود بازم داشتی ولی من باز نایستادم فَما عُذْری فَاعْفُ عَنّی یا کَریمُ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ، اَللّـهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ الرّاحَةَ پس چه عذری به درگاهت دارم ای کریم از من گذشت کن که عفوت و گذشتت را خواهانم خدایا از تو درخواست دارم آسودگی عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبدِکَ، فَلْیَحْسُنِ هنگام مرگ و گذشت در وقت حساب را بزرگ است گناه از بنده‌ات پس باید التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ، یااَهْلَ التَّقْوی، وَ یا اَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَکَ عَفْوَکَ، گذشت از جانب تو نیز نیکو باشد ای شایسته پرهیزگاری و ای شایسته آمرزش عفوت و گذشتت را خواهانم اَللّـهُمَّ اِنّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ اَمَتِکَ، ضَعیْفٌ فَقیرٌ اِلی رَحْمَتِکَ، خدایا من بنده و فرزند بنده و فرزند کنیز توأم ناتوان و نیازمند مهر تو هستم وَاَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنی و الْبَرَکَةِ عَلَی الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ، اَحْصَیْتَ اَعْمالَهُمْ و تویی که دارایی و برکت بر بندگانت فرو فرستی و تو چیره و توانایی کارهای بندگانت را شماره داری وَقَسَمْتَ اَرْزاقَهُمْ، وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً اَلْسِنَتُهُمْ وَ اَلْوانُهُمْ، خَلْقاً مِنْ و روزیشان را قسمت کرده و زبان‌ها و رنگهاشان را متفاوت کردی آفرینشی پس از بَعْدِ خَلْق، وَ لا یَعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَکَ، وَلا یَقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَکَ، وَ کُلُّنا فَقیرٌ آفرینش دیگر و بندگانت دانش تو را ندارند و قدر تو را ندانند و همه ما نیازمند اِلی رَحْمَتِکَ، فَلا تَصْرِفْ عَنّی وَجْهَکَ، وَاجْعَلْنی مِنْ صالِحی خَلْقِکَ رحمتت هستیم پس ای خدا رو از من مگردان و مرا فِی الْعَمَلِ وَالاَْمَلِ، وَالْقَضآءِ وَالْقَدَرِ، اَللّهُمَّ اَبْقِنی خَیْرَ الْبَقآءِ، وَاَفْنِنی خَیْرَ در کردار و آرزو و امور مربوط به قضا و قدر از شایستگان خلق خویش قرارم ده خدایا زنده‌ام بدار به بهترین وضع زندگی و بمیرانم به بهترین الْفَنآءِ عَلی مُوالاةِ اَوْلِیآئِکَ، وَ مُعاداةِ اَعْدآئِکَ، وَ الرَّغْبَةِ اِلَیْکَ، وَ الرَّهْبَةِ مردن (یعنی) با دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت و رغبت به درگاهت و ترس مِنْکَ، وَالْخُشُوعِ وَ الْوَفاءِ وَ التَّسْلیمِ لَکَ، وَ التَّصْدیقِ بِکِتابِکَ، وَ اتِّباعِ و خشوع از تو و وفاداری و تسلیم بودن در برابرت و تصدیق کردن کتاب تو (قرآن) و پیروی از سُنَّةِ رَسُولِکَ، اَللّـهُمَّ ما کانَ فی قَلْبی مِنْ شَکٍّ اَوْ رَیْبَة، اَوْ جُحُود اَوْ روش پیغمبرت خدایا آنچه در دل دارم از شک و تردید یا انکار یا قُنُوط، اَوْ فَرَح اَوْ بَذَخ اَوْ بَطَر، اَوْ خُیَلاءَ اَوْ رِیآء اَوْ سُمْعَة، اَوْ شِقاق اَوْ ناامیدی یا خوشی یا گردن فرازی یا اسراف در خوشگذرانی یاخودبینی یا خودنمایی یا شهرت جویی یا ایجاد دو دستگی یا نِفاق، اَوْ کُفْر اَوْ فُسُوق، اَوْ عِصْیان اَوْ عَظَمَة، اَوْ شَیء لا تُحِبُّ، فَاَسْئَلُکَ دورویی یا کفر یا فسق یا گناه یا بزرگ طلبی یا چیزهای دیگری که تو دوست نداری پس ای پروردگارا از تو خواهم یا رَبِّ اَنْ تُبَدِّلَنی مَکانَهُ اِیماناً بِوَعْدِکَ، وَ وَفآءً بِعَهْدِکَ، وَ رِضاً بِقَضآئِکَ که آن را تبدیل کنی به ایمان به وعده‌ات و وفاداری به پیمانت و خشنودی به قضا و قَدرت وَ زُهْداً فِی الدُّنْیا، وَ رَغْبَةً فیـما عِنْدَکَ، وَ اَثَرَةً وَ طُمَاْنینَةً وَ تَوْبَةً و پارسایی در دنیا و اشتیاق بدانچه نزد توست و فضیلتی و آرامشی و توبه نَصُوحاً، اَسْئَلُکَ ذلِکَ یا رَبَّ الْعالَمینَ، الهیانت مِنْ حِلْمِکَ تُعْصی، خالص، این را از تو خواهم ای پروردگار جهانیان خدایا تو را بخاطر بردباریت نافرمانی کنند وَمِنْ کَرَمِکَ وَجُودِکَ تُطاعُ، فَکَأنَّکَ لَمْ تُعْصَ، وَ آ نَا وَمَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکّانُ وبه طمع جود و کرمت اطاعت کنند پس گویا نافرمانیت نکرده‌اند و من با کسانی که نافرمانیت نکردند همه ساکنان اَرْضِکَ، فَکُنْ عَلَیْنا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیْرِ عَوّاداً، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، زمین توییم تو بر ما به فضل خویش بخشنده باش و به نیکویی بازگردنده ای مهربان‌ترین مهربانان وَصَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّد وَ آلِهِ صَلاةً دآئِمَةً لا تُحْصی وَلا تُعَدُّ، وَلا یَقْدِرُ و درود خدا بر محمّد و آل او درودی همیشگی که به شماره و عدد درنیاید و قَدْرَها غَیْرُکَ، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ. [3] اندازه‌اش نتواند جز تو ای مهربان‌ترین مهربانان. پی‌نوشت‌ها: ای مطلب به نقل از مفاتی نوین می‌باشد.
------------------
پي نوشت:
[1] اقبال، صفحه 723 (این روایت در زادالمعاد، صفحه 81، از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است).
[2] زاد المعاد، صفحه 81 و 82.
[3] مصباح المتهجّد، صفحه 850.
نظرات
اَللّـهُمَّ اِنْ لَمْ تَکُنْ غَفَرْتَ لَنا فیما مَضی مِنْ شَعْبانَ، فَاغْفِرْ لَنا فیما بَقِی مِنْهُ
از مطالب خوب ومفیدتون ممنونم.خسته نباشید .