رهروان ولایت ـ راحتطلبي اولين علاقهایی است كه انسان در بدو تولد آن را تجربه ميكند و سعی در ایجاد راحتی و به دست آوردن آن دارد و تا آخر هم با انسان باقي ميماند. مديريت كردن اين علاقه، هم از نظر فردي و هم از نظر اجتماعي اهميت دارد؛ دلیل اصلی این مدیریت تزاحمی است که انواع راحتیها با هم دارند. گاهی اوقات خوابیدن که یک نوع راحتی و استراحت محسوب میشود با راحتی دیگری که بعد قبول شدن فرد در یک آزمون و امتحان مهم، برای او حاصل میشود، تزاحم پیدا میکند و اینجاست که مدیریت علاقه ها باید به کمک فرد بیاد تا از آن بخش از راحتی ایی که مانع از رسیدن به راحتی بالاتر است بگذرد.
راحتطلبي غير از لذتطلبي است و با اينكه راحتي هم نوعي لذت دارد، ولي لذت، غير از راحت است. آدم وقتي راحت شد، تازه به دنبال لذت بردن میرود. مثلاً اينکه انسان میخواهد گرسنگي نكشد، از راحتطلبي او است ولي اينكه انسان میخواهد غذاي خوشمزه بخورد، از لذت طلبي او نشأت میگیرد. با این بیان فهمیده میشود که طبيعتاً اين دو با هم فرق میكند. بچه اي هم كه به دنيا مي آيد، دارای همین سیستم رفتاری است؛ در ابتدا دنبال راحتي است نه دنبال لذت؛ بنابرین وقتي گرسنه ميشود شروع به گريه كردن میکتد و بعد از اينكه سير شد، آماده بازي كردن ميشود. آدمها با راحتطلبي به دنيا مي آيد و اين راحت طلبي تا آخر عمر با او ميماند. راحتطلبي حداقلِ درخواستهاي انسان است ولي همين درخواست حداقلي، ميتواند برای آدم مشکل ساز شود؛ خصوصا در کانون خانواده که از حساسیت بالایی برخوردار است.
در اینجا چون سخن از مدیریت علایق شد لازم است به عنوان یک قانون کلی به این مسئله توجه داشته باشیم. در مقایسه دنیا با آخرت به جرأت میتوان گفت راحتی آخرت به عنوان بالاترین راحتی بر هر نوع راحتی در دنیا ترجیح دارد ؛پس در مقایسه دنیا با آخرت بهترین جمله ایی که میتوان به زبان آورد این است که"دنیا دار راحتی و راحتطلبی نیست."
با مراجعه به آیات و روایات این مطلب به راحتی قابل دست یافتن است و از جمله این آیات، آیه شریفه«لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ. ما آدمى را در رنج آفريديم»(بلد/آیه4) (و نيازمند به كار و تلاش قرار داديم)[1]که این کار و تلاش نشان دهنده این است که خلقت انسان در این دنیا برای راحتی نیست.در اینجا از مجموعه روایات موجود در این باب هم فقط به ذکر روایتی از امام سجاد علیهالسلام اشاره میکنیم که ایشان در باب راحتی میفرمایند:«لا تَطلُب مَا لَم یُخلَق. چيزي كه خلق نشده تقاضا نكن! پرسيدند: آن چيست؟ فرمودند:«الراحةُ لم تُخلَق فِي الدُنیا.راحتی در دنیا خلق نشده.»[2]با دیدن این آیات و روایات دیگر جایی برای هیچ شک و شبههایی وجود ندارد که "راحتطلبی یعنی دوری از واقعیتی که انسان برای آن خلق شده است."
حال با در نظر گرفتن مطالب قبل به قسمت اصلی مطلب که بررسی عوامل مخرب راحتطلبی در خانواده است میپردازیم.
1.افراد راحتطلب بیشتر از آنکه وظیفهمحور باشند نتیجهمحورند و این امر باعث میشود که با کوچکترین ناملایمتی در زندگی بهم بریزند و کام دیگر اعضای خانواده را هم تلخ کنند.
2.شخص راحت طلب لذتش را بر هر چیز دیگری ترجیح میدهد و این باعث میشود که در کانون خانواده که درک متقابل حرف اول را میزند، از درک پایینی نسبت به دیگر اعضای خانواده برخوردار باشد.
3.خانواد بسان یک گروهی است که موفقیتش در گرو موفقیت تک تک افراد خانواده میباشد؛ به همین جهت با راحتطلبی یک فرد، موقعیت و پیشرفت دیگر اعضای خانواده هم به خطر میافتد.
4.افراد راحتطلب با هر چیزی که راحتی آنها را بر هم زند مقابله میکنند؛به همین خاطر از پذیرفتن مسئولیت در کانون خانواده، که باعث محدود شدن راحتیشان میشود، سر باز میزنند.
5.فرد راحتطلب از نه شنیدن و نظر مخالف کلا خوشش نمیآید؛ پس غالبا فضای درونی خانه نسبت به آنها متشنج است.
6.ترجیح راحتی زود گذر، بر راحتی پایداری که توسط تلاش به وجود میآید، به مرور افراد راحتطلب را افسرده میکند چرا که راحتی و شادی حقیقی در سایه تلاش است که به وجود میآید و آنها فاقد این تلاشند؛ پس درون خانوادههای چنین افرادی اغلب موقع افسردگی روحی وجود دارد.
7.والدین راحتطلب نمیتوانند برای فرزندان خود الگوهای خوبی باشند.
در آخر هم لازم است این نکته تذکر داده شود که فرهنگ منحط غربی تمام اهداف خود را بر اساس فرهنگ راحتطلبی ما پیش میبرد؛ چرا که همانطور که اشاره شد راحتطلبی مقدمه لذتجوییهای مفرطانه است.[3]
-------------------------------------
پی نوشتها:
1. الحياة با ترجمه احمد آرام، جلد5، ص488
2.خصال شیخ صدوق،جلد1، ص64
3.با استفاده از سلسه مباحث"تنها مسیر" حجةالاسلام والمسلمین پناهیان