دعا، افضل عبادات

بسم الله الرحمن الرحیم

دعا، افضل عبادات

دعاء در لغت از ماده(د_ع_و) بر وزن فعال(دعاو) به دعوت کردن به سوی غذا(۱) و معنای تمایل پیدا کردن بواسطه صدا و کلام هر شی ای می باشد.(۲)در اینکه شی ای را بواسطه صدا و کلام به سمت خویش جلب کنیم.فراخواندن بواسطه کلام به عنوان مولفه اصلی مفهومی دعاء به شمار می رود. 

از منظر دین مبین اسلام دعا کردن و به تعبیری دیگر درخواست نمودن از خدای متعال علاوه بر اینکه عبادت بودن و دارای حسن ذاتی داشتن، در زمره افضل عبادات به شمار می رود،چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:((أفضَلُ العِبادَةِ الدُّعاءُ، فإذا أذِنَ اللّهُ لِلعَبدِ فی الدُّعاءِ فَتَحَ لَهُ بابَ الرَّحمَةِ، إنّهُ لَن یَهلِکَ مَعَ الدُّعاءِ أحَدٌ.)).(۱)برترین عبادت دعاست. هرگاه خداوند به بنده اذن (توفیق) دعا دهد درِ رحمت را به روی او بگشاید. با وجود دعا هرگز کسی هلاک نمی شود.با توجه به محتوای روایت شریف، نفس دعا و درخواست از خدای متعال از مصادیق عبادات و دارای حسن ذاتی می باشد، از این رو، دعا بر ثواب نامه اعمال انسان افزوده شده و در رشد کمالات نفسانی انسان نقشی تعیین کننده دارد و موجبات سعادت اخروی را فراهم می کند. اما سوالی که مطرح می شود این است که؛ چرا دعا کردن و طلب نمودن از خدای متعال بافضیلت ترین عبادت محسوب می شود؟

دلیل افضلیت دعا بر کلیه عبادات را باید در محتوای آیه شصت سوره مبارکه غافر جستجو نمود، خدای متعال در قرآن کریم می فرماید:((وَ قالَ رَبُّکُمُ ادعُونِی أَستَجِبْ لَکُمْ إنَّ الَّذِینَ یَسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ)).(۲)«پروردگارتان گفت: بخوانید مرا، تا شما را پاسخ گویم. آنهایی که از عبادت من سرکشی می‌کنند زودا که با خواری به جهنم درآیند».خدای متعال در این آیه شریفه، گروه مومنین را به دعا فرا خوانده و وعده اجابت به آنان می دهد اما گروه مستکبران بواسطه ی تکبر، خود را بی نیاز دانسته و در پیشگاه خدای متعال حاضر نمی بیند و این تفکر غلط بستری برای انحرافات عمیق و در نتیجه جایگاه ابدی آتش جهنم برای وی خواهد بود.در واقع گروه متکبرین از روی جهالت و عدم شناخت خدای متعال به نفس خویش تکیه کرده و به ثروتهای مادی به عنوان مظاهر قدرت چنگ می زنند، اما در مقابل، مومنان با شناختی که قدرت لایزال خدای متعال و فقر محض خویشتن دارند با دعا و طلب نمودن از خدای متعال به فقر و نیاز خویش اقرار می کنند، چنانچه حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام می‌فرماید:((أعلَمُ النّاسِ بِاللّهِ سُبحانَهُ أکثَرُهُم لَهُ مَسألَةً.)).(۳)خدا شناس ترین انسان‌ها کسانی اند که بیشتر از دیگران، دست مسئلت به سوی خدا دراز می‌کنند.شناخت به خدای متعال مساویست به اقرار بر ضعف و فقر خویشتن که چنین انسانی برای ادامه ی مسیر حیات خود باید بر خدای متعال تکیه کند و هدایت را از او بجوید، چنانچه امیرالمومنین علی علیه السلام می‌فرماید:((الدُّعاءُ مِفتاحُ الرَّحمَةِ وَ مِصباحُ الظُّلمَةِ.)).(۴)دعا کلید رحمت و چراغ تاریکی است.

دعا و طلب نمودن از خدای متعال همچون حصون و محافظی در برابر خطرات و بلایا و موجب افزایش روزی می باشد، چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:((أ لاَ أدُلُّکُم عَلی سِلاحٍ یُنجِیکُم مِن عدوکم، وَ یُدِرُّ أرزاقَکُم؟ قالوا: بَلی. قالَ: تَدعُونَ رَبَّکُم بِاللَّیلِ و النَّهارِ، فَإنّ الدُّعاءُ سِلاحَ المؤمنین.)).(۵)پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: آیا سلاحی را به شما نشان دهم که از دشمنان نجاتتان می‌دهد و روزی تان را زیاد می‌کند؟ عرض کردند: آری. فرمود: شب و روز به درگاه پروردگارتان دعا کنید ؛ زیرا سلاح مؤمنین دعاست.

منابع

۱.ابی فراس، ورام، تنبیه الخواطر،مکتبه فقیه، ج۲، ص۲۳۷.

۲.سوره غافر: ۶۰.

۳.آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ح۳۲۶۰.

۴.مجلسی، محمدباقر،بحارالانوار، موسسه وفاء،ج۹۳، ص۳۰۰/ ۳۷.

۵.طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق.ج۲، ص۸.