آیا حضرت ابراهیم دروغ گفته است؟!

رهروان ولایت ـ «قالُوا أَ أَنْتَ فَعَلْتَ هذا بِآلِهَتِنا يا إِبْراهيمُ*قالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کانُوا يَنْطِقُونَ[انبیاء/62و63] ابراهیم را احضار کردند و به او گفتند: اى ابراهیم، آیا تو با معبودان ما چنین کرده اى ؟*ابراهیم گفت: بلکه شواهد نشان مى دهد که این بزرگشان چنین کرده است; اگر قدرت سخن گفتن دارند، از خودشان بپرسید که چه کسى آنها را خرد کرده است.»

سوال:
آیا این جمله حضرت ابراهیم(علیه السلام) که فرمود: «بت بزرگ چنین کرده است» دروغ نیست؟ و اگر هست چگونه باید به آن جواب داد؟ زیرا حضرت ابراهیم(علیه السلام) پیامبر و معصوم است و هرگز دروغ نمی گوید.

پاسخ:
در تفسیر این جمله نظرات و مطالب مختلفی ارائه شده که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

1. حضرت ابراهیم، دروغ نگفت، زیرا اگر چه این عمل را به بت بزرگ نسبت داد، ولی چون قرینه وجود دارد که حضرت از این سخن قصد جدی نداشته و می خواسته این عقیده ی باطل را به رخ آنها بکشد، لذا دروغ محسوب نمی شود زیرا دروغ در جایی است که قرینه ای همراه کلام نباشد، از این روی اگر به هنگام ورود آدم کودنی بگویند: ابو علی سینا آمد، آن را دروغ به حساب نمی آورند.
2. حضرت ابراهیم به اصطلاح «توریه» کرده و منظورش از «کبیرهم» خدا بوده است.
3. حال بگوییم حضرت دروغ گفت، ولی از آنجا که دروغ در مواردی مثل اصلاح و آشتی بین دو نفر جایز است و حکم آن تابع مصلحت و مفسده می باشد، چه مصلحتی از این بالاتر که حضرت با کلامش، افکار جامد انسان ها را تکان داده است؟
4. این خبر، مشروط به نطق بت هاست، یعنی اگر بت ها سخن گویند، بت بزرگ نیز این کار را کرده است، مثل آنکه پیرمردی بگوید، من الان کودکم اگر هیچ گیاهی در زمین نباشد، یعنی حال که گیاه وجود دارد، پس من کودک نیستم.