شاخصه‌ها و مؤلفه‌های تربیت قرآنی

13:25 - 1393/04/28
چکیده: آیات نورانی کلام الله مجید بهترین نسخه برای جویندگان سعادت و دنیا وآخرت است؛ چرا که در خود بهترین مؤلفه‌ها درست زندگی کردن را در خود دارد مؤلفه‌هایی که گویایی توجه به تمام ابعاد وجود انسان و سعادت اوست.
سبک زندگی قرآنی

رهروان ولایت ـ شاخصه ها و مولفهای تربیت قرآنی

مقدمه:

یکی از زیباترین موضوعاتی که در فرهنگ قرآن به آن توجه خاصی شده است؛ مسأله‌ی تربیت فرزندان است. خداوند متعال درآیات متعددی مؤلفه‌ها و شاخص‌های تربیت دینی را به والدین گوشزد می‌کند. در این بین سوره مبارکه لقمان بیشترین مؤلفه‌های تربیتی را در خود دارا ست. در این  سوره مبارکه به زیبایی و ظرافت هر چه بیشتر به اصول و مؤلفه‌های تربیتی اشاره می‌شود که اگر مورد توجه والدین قرار گیرد نه تنها سعادت دنیایی فرزندان، بلکه سعادت و خوشبختی ابدی  آنها را نیز  به ارمغان می‌آورد.

مؤلفه‌ی اول: توجه به نصیحت و موعظه نیکو در خانواده

اولین  و مهمترین نکته ای که باید والدین در تربیت قرآنی فرزندان به آن توجه خاص داشته باشند، اصل موعظه خیرخواهانه همراه با مهرورزی است. بعضی از خانواده در این خصوص هیچ گونه اهتمامی دیده نمی‌شود، گویا اعضای خانواده به مصابه موجوداتی دور از هم هستند و هیچ گونه حس خیرخواهی و دغدغه تربیتی نسبت به یکدیگر ندارندهرکسی به هرشکلی رفتار کند مورد راهنمایی و هدایت دیگران قرار نمی‌گیرد والبته بعضی نیز هرچند موضوع نصیحت و خیر خواهی درآنها دیده می‌شود ولی همراه با  لطافت و نرمی نیست از این رو نتیجه لازم را به دست نمی آورند. در سوره مبارکه لقمان خداوند متعال این اصل زیبا را این چنین بیان می فرماید:

«وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ؛[لقمان/13]و [ياد كن‏] هنگامى را كه لقمان به پسر خويش- در حالى كه وى او را اندرز مى‏داد- گفت» نکته بسیار زیبایی که در ادامه آیه دیده می شود عبارت:« يا بُنَيَّ؛ اى پسرك من»به کاربردن این عبارت زیبا ترین حالتی است که والدین در حالت موعظه باید داشته باشند؛ چرا که اگر موعظه و نصیحت با حالت خیرخواهی و مهرورزی نباشد چه بسا مثمر ثمر واقع نخواهد شد.

2- توجه خاص به اصل و اساس پایه‌های تربیتی 

پایه و اساس موضوعات تربیتی و اخلاقی توجه داشتن به توحید و یگانه پرستی است. بعضی از والدین تمام هم و غم تربیتی آنها  در چگونگی احوال پرسی و صحبت کردن فرزندان خلاصه می‌شود، از این رو  هیچ گونه توجه‌ی با پایه‌های تربیتی که همان یگانه پرستی و توحید است ندارند. از این رو خداوند متعال در خصوص تربیت دینی که حضرت لقمان در خانواده مورد توجه قرار می‌داد می فرماید: «يا بُنَيَّ لا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ [لقمان/13] «اى پسرك من، به خدا شرك مياور كه به راستى شرك ستمى بزرگ است.»

3- احترام و تکریم والدین

از جمله مهترین شاخص‌ها و مؤلفه‌های تربیتی در فرهنگ قرآن، تکریم والدین است. در آیات متعددی خداوند متعال بعد از سفارش به توحید بلافاصله توصیه به تکریم واحترام والدین می نماید. موضوع بسیارمهمی که اگر مورد توجه خاص قرار گیرد در واقع به تحکیم بنیاد خانواده کمک شایانی شده است. در سوره مبارکه لقمان نیز خداوند متعال بعد از شکر گذاری خود موضوع شکر گذاری از والدین را پیش میکشند: «أَنِ اشْكُرْ لي‏ وَ لِوالِدَيْكَ؛[لقمان/14] كه شكرگزارِ من و پدر و مادرت باش».

4- توجه به ارتباط نیکو و قرآنی در جامعه

در زندگی قرآنی این چنین می‌آموزیم که هر کسی شأنیت و ارزش دوستی و تبعیت را ندارد؛ چرا که این ارتباط و تبعیت که درآن موازین قرآنی مورد توجه قرار نگرفته است افراد را از دایره هدایت خارج می سازند از این رو در فرهنگ قرآن دوستی و پیروی از کسانی جایز است که خود در مسیر هدایت الهی قرار داشته باشند. «واتَّبِعْ سَبيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛[لقمان/15] و راه كسى را پيروى كن كه توبه‏ كنان به سوى من بازمى‏گردد و [سرانجام‏] بازگشت شما به سوى من است، و از [حقيقت‏] آنچه انجام مى‏داديد شما را با خبر خواهم كرد.»

5- توجه به حیات ابدی

در زندگی قرآنی افراد توجه خاصی به حیات ابدی دارند از این رو در زندگی دنیایی افعال و کارهای خود را به گونه ای سامان می‌دهند که آخرتشان مورد خدشه قرار نگیرد: «يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ في‏ صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطيفٌ خَبيرٌ؛[لقمان/16] «اى پسرك من، اگر [عملِ تو] هموزن دانه خَردلى و در تخته‏ سنگى يا در آسمانها يا در زمين باشد، خدا آن را مى‏آورد، كه خدا بس دقيق و آگاه است.»

6- توجه به نماز،‌ صبر و امر به معروف و نهی از منکر

در زندگی قرآنی با توجه به این که متضمن سعادت دنیا و آخرت است مؤلفه‌های ارزشمندی همچون توجه به نماز و امر به معروف و نهی از منکر و صبر به تمام اقسامش از جایگاه ارزشمندی برخوردار است؛ چرا که نماز گویای حیات توحیدی است و امر به معروف و نهی از منکر ضامن اصلاح حیات دنیوی و صبر در این مسیر ضامن موفق و پیروزی در اهداف. ضرورت این مؤلفه ها را خداوند متعال در سوره مبارکه لقمان این چنین بیان می فرماید: «يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى‏ ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ [لقمان/17] اى پسرك من، نماز را برپا دار و به كار پسنديده وادار و از كار ناپسند باز دار، و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده است شكيبا باش. اين [حاكى‏] از عزم [و اراده تو در] امور است.»

7- پرهیز از خود برتربینی و تکبر در زندگی

در حیات طیبه قرآنی خودبرتربینی و تکبر جایگاهی ندارد.از این رو انسانی که نفس خود را به تربیت قرآنی پرورش داده است؛ هیچگاه در برابر مخلوقات خداوند متعال ابزار برتری و بزرگی نمی نماید: «وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ ؛[لقمان/18] و از مردم [به نِخوت‏] رُخ برمتاب، و در زمين خرامان راه مرو كه خدا خودپسندِ لافزن را دوست نمى‏دارد.»

8- رعایت اقتصاد و اعتدال در زندگی

از جمله زیباترین مؤلفه‌های زندگی قرآنی، حاکم بودن اعتدال در زندگی و همچنین برخورد توأم با ادب و متانت با مردم است. در این خصوص آیات زیبایی در قرآن مجید وجود دارد که وظیفه جویندگان زندگی قرآنی را روشن می‌کند: «وَ اقْصِدْ في‏ مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَميرِ ؛[لقمان/19] و در راه‏رفتنِ خود ميانه‏رو باش، و صدايت را آهسته ساز، كه بدترين آوازها بانگ خران است.»

سخن آخر و نتیجه گیری

آیات نورانی کلام الله مجید بهترین نسخه برای جویندگان سعادت و دنیا وآخرت است؛ چرا که در خود بهترین مؤلفه‌ها درست زندگی کردن را در خود دارد مؤلفه‌هایی که گویایی توجه به تمام ابعاد وجود انسان و سعادت اوست.

کلمات کلیدی: 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
2 + 3 =
*****