رهروان ولایت ـ بسم الله الرحمن الرحیم
جاده امر به معروف و نهی از منکر
مقدمه:
بر اهل علم وتحقیق پوشیده نیست که امر به معروف ونهی از منکر از جمله مهمترین وظایفی است، که در شرع مقدس بر عهده مکلفین نهاده شده است. وجود آیات و روایات فراوانی که در زمینه این امر مهم وجود دارد، حاکی از اهمیت آن در آداب و سنن اسلامی است.
اهمیت امر به معروف و نهی از منکر
ازجمله مسائلی که باعث اهمیت و ضرورت دو چندان امر به معروف و نهی شده است؛ تأثیر این فریضهی واجب در کاهش بزههای اجتماعی است. نوعاً جوامعی که نسبت به اجرای امر به معروف و نهی از منکر سستی به خرج میدهند با افزایش مشکلات اجتماعی همچون گردن کشی اراذل و اوباش و جولان و تسلط وشیوع فسق و فجور آنها مواجه میشوند.« إذا لَم يأمُروا بِمَعروفٍ و لَم يَنهَوا عَن مُنكَرٍ و لَم يَتَّبِعوا الأخيارَ مِن أهلِ بَيتي ، سَلَّطَ اللّه عَلَيهِم شِرارَهُم ، فيَدعوا عِندَ ذلكَ خِيارُهُم فلا يُستَجابُ لَهُم[1] هرگاه [مردم] امر به معروف ونهي از منكر نكنند، واز نيكان خاندان من پيروي ننمايند، خداوند بَدان آنها را بر ايشان مسلّط گرداند، ودر اين هنگام نيكانشان دعا كنند ودعايشان مستجاب نشود».
از کجا شروع کنیم؟
اولین سؤالی که در خصوص انجام امر به معروف و نهی از منکر در ذهن تداعی میکند این است که امر به معروف و نهی از منکر را از کجا شروع کنیم؟
1-از خودمان شروع کنیم
اولین نکتهای که متأسفانه گاهاً در خصوص اقامه امر به معروف و نهی از منکر به دست فراموشی سپرده میشود، اصلاح نفس و شروع پاک سازی رذایل و منکرات از خود است. چه بسا اگر آمرین به معروف و ناهین از منکر خود انسانهای وارستهای نباشند امر و نهی آنها در دیگران تأثیری نخواهد داشت. از این رو خداوند متعال در آیاتی چند افرادی که خود عامل به دستوارت نیستند را مورد توبیخ و سرزنش قرار میدهد:«أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُم؛[بقره/44] آيا مردم را به نيكى فرمان مىدهيد و خود را فراموش مىكنيد» و همچنین خداوند متعال میفرماید:« كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُون؛[صف/3] نزد خدا سخت ناپسند است كه چيزى را بگوييد و انجام ندهيد.»
2- خانواده را فراموش نکنیم
بعضی افراد هرچند در محیطهای عمومی اقامه امر به معروف و نهی از منکر را جدی میگیرند ولی در موارد دیده میشود منکرات بدی در کنار گوش آنها در حال انجام است و آنها نسبت به آن در غفلت و بی توجهی هستند. توجه به محیط خانواده و روش برخورد صحیح در حذف منکرات اخلاقی و دینی در محیط خانواده یکی از بهترین راهکارها برای اصلاح جامعه به حساب میآید؛ چرا که همین خرده فرهنگهای موجود در بستر خانواده است که فرهنگ جامعه را تشکیل میدهد:« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ؛[تحریم/6] ای کسانی که ايمان آورده ايد ، خود و خانواده خود را از آتشی که هيزم آن مردم و سنگها هستند نگه داريد».
3-توجه به نوجوانان و کودکان
یکی از مهمترین مقاطع سنی که بسیار متأثر از تربیت اخلاقی هستند، مقطع سنی نوجوانی و کودکی است. اگر کارگزاران فرهنگی و فعالان عرصه فرهنگ و تبلیغ دینی برای این رده سنی برنامه ریزی صحیح و منسجمی را طراحی میکردند چه بسا در مقاطع بالاتر با مشکل رفتاری وغیر اخلاقی این دسته از افراد مواجه نمیشدند.« بَادِرُوا أَحْدَاثَكُمْ بِالْحَدِيثِ قَبْلَ أَنْ تَسْبِقَكُمْ إِلَيْهِمُ الْمُرْجِئَة[2] به آموختن حديث به نوجوانانتان پيش از آن كه منحرفين آنان را گمراه سازند، اقدام نمائيد.»
4-همسایگان
تبلیغ و فعالیتهای فرهنگی در محیط زندگی به خاطر وجود انس و الفتی که بین همسایگان وجود دارد این امکان را فراهم می کند که فعالیتهای فرهنگی با سرعت و رونق بیشتری پیش رود. برقراری هیئتهای مذهبی در محله و توجه به کانون های مساجدی که در همسایگی محل زندگی ما قرار دارند زمینه ارتباط مستمر و پر فایده را با متربیان فراهم میکند. توجه به وجود این امکانات زمینه را برای موفقیت در پیشبرد معارف الهی و ریشه کن کردن نواهی و منکرات فراهم میکند. در حدیثی نقل شده است: «مَن لَهُ جارٌ و يَعمَلُ بِالمَعاصى فَلَم يَنهَهُ فَهُوَ شَريكُهُ؛[3] هر كس همسايه اى را داشته باشد كه گناه مى كند ولى او را نهى نكند، شريك در گناه اوست.»
___________________
پاورقی:
[1]. الأمالي للصدوق : ٣٨٥/٤٩٣ .
[2].تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان) ؛ ج8 ؛ ص111
[3].ارشادالقلوب(دیلمی) ج1، ص183