آيا در مورد انتخاب همسر كه والدين سعي مي‌كنند نظر خود را تحميل كنند، امكان مخالفت هست يا خير؟ و آيا آنها مي‌توانند به جاي فرزندانشان براي آينده آنها چنين تصميم مهمّي را بگيرند در حالي كه پسر يا دختر راضي نيستند به تصميم آنها، تكليف چيست؟
پاسخ :
ازدواج يك سنّت ديرينه اجتماعي است كه از زمانهاي بسيار قديم، بلكه از آغاز زندگي بشر مرسوم بوده است، پيماني است مقدس كه در بين تمام اقوام و ملل، مذهبي و غيرمذهبي و در تمام اعصار وجود داشته و دارد و ازدواج يك خواستة طبيعي و مشروع است كه هر انساني در سن خاصّي به آن احتياج دارد و تمام اديان آسماني بر آن صحه نهاده و مخصوصاً دين اسلام آن را بسيار مبارك و ارزشمند تلقّي كرده است. امام صادق ـ عليه السلام ـ مي‌فرمايد: «دو ركعت نمازي كه انسان متأهل مي‌خواند ثوابش بيشتر از هفتاد ركعتي است كه انسان مجرد مي‌خواند».[1]
ازدواج بدون ترديد از بزرگترين و مهمترين حوادث زندگي هر انساني است، كه موفقيت يا شكست در آن، براي هر يك از زوجين سرنوشت ساز خواهد بود. بنابراين بر هر دختر و پسري لازم است كه قبل از ازدواج در مورد انتخاب همسر اطلاعات كافي كسب كنند و سپس اقدام نمايند. اما متأسفانه برخي از پسران و دختران، بدون تجربه و كسب اطلاعات لازم، به چنين امري بسيار مهم اقدام مي‌كند و تحت تأثير شور و هيجان جواني تصميم گرفته و معمولاً هم پشيمان مي‌شوند[2] و لذا ما در اينجا به نكاتي چند كه هم راهگشاي شماست و هم پاسخ سوال شما مي‌باشد اشاره مي‌كنيم:
الف. معيارهاي انتخاب همسر
1. تديّن و ايمان: انساني كه دين ندارد هيچ ندارد، انسان بي‌دين در حقيقت مردة متحرك است ودست به هر كاري مي‌زند و باكي از هيچ چيز ندارد.
پيامبر گرامي اسلام فرمودند: «علَيكَ بِذاتِ الدّين؛ بر شما باد كه همسر ديندار انتخاب كنيد».[3] زيرا تدين آثار و فوايدي در زندگي اجتماعي دارد كه بسيار ارزشمند و مفيد است و اين آثار عبارتند از عفّت، حجاب، نجابت، و حيا.
2. اخلاق نيكو
انسان تشنة اخلاق نيك و پسنديده است و اين صفت زندگي را نوراني و باصفا و بابركت مي‌كند. پيامبر گرامي اسلام فرمودند: «با كسي كه اخلاق و دينش خوب و مورد پسند است ازدواج كنيد؛ اگر چنين نكنيد فتنه و فساد بزرگي دامنگير شما مي‌شود».[4]
براي تنوير اذهان به نمونه‌اي از اخلاق خوب و بد اشاره مي‌كنيم:
بزرگواري و حسادت، خوش خلقي و كج خلقي، حق پذيري و لجاجت، تواضع و تكبّر، راستگويي و دروغ‌گويي، گذشت و كينه‌توزي، وفاداري و بي‌وفائي و غيره.
3. شرافت خانوادگي
منظور اين است كه با خانواده‌اي ارزشمند و پاك و بانجابت و ريشه‌دار و باتقوي ازدواج كنيد. پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايند: «از دختري كه در خانوادة پست و آلوده تربيت شده پرهيز كنيد».
4. زيبائي و آراستگي
زيبايي يك امتياز است و در شيريني و سعادت زندگي زناشوئي تأثير زيادي دارد.
5. سلامت جسم و روح و عقل
زندگي با افراد احمق و نادان و افراد مريض، عمر انسان را تباه مي‌كند و شيريني آن را نابود مي‌سازد.
امير مؤمنان علي ـ عليه السلام ـ فرمودند: «از ازدواج با احمق پرهيز كنيد زيرا مصاحبت و زندگي با او بلاست و فرزندانش نيز تباه مي‌شوند».[5]
6. كُفو و مناسب همديگر بودن
انسان در ازدواج بايد با هم شأن و هم رتبة خود ازدواج كند و اين هم‌شأني در مسائل زيادي از جمله، در سواد، فرهنگ اجتماعي، موقعيت مالي، زيبائي، سنّي، خانوادگي، روحي و رواني و غيره باشد.[6]
ب. راه‌هاي گزينش همسر
1. مشورت:
تكيه به رأي خود و مشورت نكردن خصوصاً در انتخاب همسر، براي جوانان خطرناك است و ممكن است پشيماني‌هاي غيرقابل جبران به بار آورد. و انسان مي‌تواند و بايد با افراد باتجربه و عاقل و كاردان مشورت كند و در اين ميان بهترين مشاور و دلسوزترين كسان، پدر و مادر هستند كه تمام همّت آنان خوشبختي فرزندان است و بر جوانان هم لازم است كه اطاعت كند و البته اگر انسان در موردي تشخيص دهد كه فلان ازدواج به ضرر او مي‌باشد مي‌تواند با والدين مخالفت كنند و خلاصه اينكه نظر نهائي با خود پسر و دختر است و رضايت آنان شرط اصلي براي ازدواج و تشكيل زندگي است و والدين فقط ياري دهنده و مشاور هستند.
2. تحقيق:
انسان مناسب است كه براي انتخاب همسر آينده خود دقّت كافي را بكند و بي‌حساب اقدام ننمايد، بلكه به طور كامل از وضع همسر آينده خود تحقيق نمايد.
3. گفتگو با خود دختر:
انسان اگر قصد ازدواج با كسي را داشته باشد مي‌تواند با رعايت حدود شرعي با او صحبت كند و البته اين صحبتها بايد جائي باشد كه باعث سوء ظنّ ديگران و باعث رواج بي‌عفّتي در جامعه نگردد.
4. كمك گرفتن از اهل خانواده:
انسان مي‌تواند براي انتخاب همسر از خواهر، برادر و مخصوصاً پدر و مادر خود كمك بگيرد و آنان را در اين انتخاب و تحقيق وارد كند و با استفاده از تجربه و دانايي آنان دست به انتخاب بزند.
خلاصه اين كه در امر ازدواج نظر نهائي مال خود دختر و پسر است و البته نبايد خودسرانه و بي‌حساب باشد بلكه با رعايت حدود و احترام والدين و خانواده انجام شود.درصورتي كه دليل منطقي اي داريدصميمانه با آنها درميان بگذاريدواگرنپذيرفتندازواسطه امين ومورداعتمادوالدين خودكمك بگيريد.
منابع براي مطالعه بيشتر:
1. جوانان وانتخاب همسر علي اكبر مظاهري انتشارات پارسايان قم.
2. حسين مظاهري، خانواده در اسلام، انتشارات شفق، 1362.
3. ابراهيم اميني، انتخاب همسر، مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، 1372.[1] . حر عاملي، وسائل الشيعه، دار احياء التراث العربي، بي‌تا، ج 14، ص 6.
[2] ر.ك: ابراهيم اميني، انتخاب همسر، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي، 1373، ص 15 ـ 25.
[3] . حر عاملي، وسائل الشيعه، دار احياء التراث العربي، بي‌تا، ج 14، ص 31.
[4] . همان، ج 14، ص 51.
[5] . همان، ج 14، ص 56.
[6] . ر.ك: دكتر علي قائمي، تشكيل خانواده در اسلام، انتشارات اميري، 1372؛ و جوانان و انتخاب همسر، علي اكبر مظاهري، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، 1374.
منبع:سایت اندیشه قم