به گزارش رهروان ولايت در وبلاگ گروه اينترنتی رهپویان قرآن آمده است:یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یَأْكُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحیمٌ ---اى كسانى كه ایمان آوردهاید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا كه بعضى از گمانها گناه است و هرگز (در كار دیگران) تجسّس نكنید و هیچ یك از شما دیگرى را غیبت نكند، آیا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر كراهت دارید تقواى الهى پیشه كنید كه خداوند توبهپذیر و مهربان است! ( الحجرات :12)
یکی از رفتارهای ناپسند و غیر اخلاقی مساله بدبینی و تجسس در اموری می باشد که به ما مربوط نیستند . این رفتار غیر اخلاقی و غیر دینی یکی از گناهان بزرگ به حساب می آید که هم در کلام الهی و هم در روایات حضرات معصومین علیهم السلام مورد نکوهش قرار گرفته است.
این صفت در موارد بسیار زیاد همانند یک بیماری مزمن باعث تخریب روح و سلب آرامش شخص می شود و اگر بگوییم این رفتار باعث مریضی جسم هم می شود سخن بدون دلیلی نگفته ایم چرا که با وجود این خصلت آرامش و آسایش که جزء خواسته های جسم و روح هست از بین می رود .آنچه که در این رفتار بسیار خودنمایی می کند استواری اطلاعات و داده ها بر اساس توهمات و خیالهای باطل در مورد دیگران می باشد.
اثرات سوء بدبینی :
نارضایتی پروردگار :
شاید مهمترین اثر سوئی که این رفتار غیر اخلاقی در پی دارد از بین رفتن رضایت خداوند عزیز از کردار ما می باشد .بدست آوردن رضایت الهی یکی از آرزوهای اولیاء و مقربان درگاه الهی و یا شاید اصلی ترین هدف زندگی خوبان خدا می باشد .خداوند عزیز به صراحت بیان نموده که از این رفتار غیر اخلاقی خوشنود نیست چرا که از آن نهی فرموده است.
سلب آرامش:
اولین و مهمترین اثر این بیماری روحی سلب آرامش و از بین رفتن حس اعتماد و حسن ظن به دیگران است.
همین اندازه که انسانی در زندگی اجتماعی و یا زندگی مشترکی که با خانواده و نزدیکان خود دارد احتمالات غیر عقلی و به دور از اخلاق و عرف را بدهد موجب می شود که آن آرامشی که در مصاحبت و همراهی با دیگران دارد را از دست بدهد.
از هم گسستگی عاطفی و خانوادگی :
چه بسیار خانواده های که برای شروع زندگی مشترک و عاشقانه خود بر اساس محبت و دوستی و عشق بنا شده ،ولی متاسفانه به خاطر وجود این رفتار در یکی و یا طرفین موجود در خانواده باعث لطمات جبران ناپذیری شده است که از جمله این لطمات می توان به طلاق های که در اثر سوءبرخورد و یا همان سوء ظن و بدبینی یکی از اعضا ء خانواده به وجود آمده است که به دنبال آن پیامد فرزندان طلاق که خود از بدترین پیشامدهای یک زندگی مشترک می باشد.
از دست دادن جایگاه اجتماعی :
یکی از نیازهای هر انسان ارتباط و همدلی با سایر افراد اجتماع می باشد. وقتی کسی در یک محیط اجتماعی مدام به دنبال تجسس و بدبینی به دیگران باشد، این رفتار موجبات نارضایتی دوستان و اطرافیان این شخص را به دنبال دارد که همین احساس ناراحتی باعث کناره گیری از این فرد مریض می شود. چرا که دیگران نمی پسندند مدام زیر نظارتهای بدبینانه و غیر اخلاقی و توهمات و خیالت بی اساس باشند به ناچار تنها ترین کار ، در مواردی کناره گیری از این افراد می باشد .
درمان سوء ظن و بدبینی :
با رجوع به احادیث گران سنگ حضرات معصومین علیهم السلام و با توجه به راهنمایی های اساتید اخلاق به این نتیجه می ر سیم که بهترین کار وارد نشدن در منطقه های ممنوعه هست از جمله ی این منطقه های ممنوعه جاهایی می باشد که ما علم نداریم و صرفاً توهم و ظن و گمان می باشد .
وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً ---از آنچه به آن آگاهى ندارى، پیروى مكن، چرا كه گوش و چشم و دل، همه مسئولند. ( اسراء : 36)
از طرفی در صورت داخل شدن در اموری که ما از حقیقت و واقعیت آن اطلاع نداریم کاری که یقین به بدی آن نداریم به بدی حمل نکنیم در این خصوص سخن گوهر بار امام صادق علیه السلام که از امام متقیان علی علیه السلام نقل فرموده اند رابه نقل از کتاب ارزشمند اصول کافی می باشدرا بیان می کنم .
امام جعفر صادق(ع) از حضرت علی (ع) چنین روایت کرده است:
"ضع امر اخیک علی احسنه حتی یاتیک ما یغلبک منه و لا تظنن بکلمه خرجت من اخیک سوءا و انت تجد لها غی الخیر مهملا" رفتار برادرت را بر بهترین وجه قرار بده تا جایی که اطمینان به بدی آن نداری و درباره سخنی که از دهان او درآمده گمان بد نکن تا آنجا که راهی برای نیکو پنداشتن آن وجود دارد. کلینی:کافی-ج۲-ص۳۶۲-ح
نکته پایانی :
البته نباید از این نکته غافل شد که ما نیز نباید موجبات تجسس و بد بینی دیگران رو به خودمون درست کنیم چرا که در غیر این صورت خود ما هم در این گناه بدبینی دیگران شریک می شویم
من وضع نفسه مواضع التهمة فلا یلومن من اسآء به الظن--- كسى كه بگذارد نفس خود را در جایهاى تهمت یعنى برود در آن مواضع و بنشیند در آنجاها پس باید ملامت و سرزنش نكند كسى را كه گمان بد باو ببرد.(نهج البلاغه ص 1165 حكمت 151.)
نظرات
سلام چند خط از مطلب آثرات منفی بدبینی و درمان این بیماری رو خوندم ممنون از زحمات شما .
با عرض سلام و خسته نباشید.می خواستم بگم چیزهایی که گفتید بله درسته اما من وقتی شکاک شدم که چیزهایی بوده که باعث شکم شده درحالیکه طرفم هرکاری حاضره بکنه تا شکی نباشه اما اون اخلاقش جوریه که من می خوام باشه تا به آرامش برسم نیست. من اگه نسبت به شخصم بی اعتماد بشم دیگه تا ابد بی اعتماد می مونم الان دیگه به حدی رسیدم که کنترلش از دستم خارجه حتی اینکه ببینم طرفم شخصی رو بجای شما (تو) خطاب کنه من دیوانه میشم من خیلی بدبین شکاک و حساس شدم به حدی که دارم واقعا نابود میشم و حتی دوست دارم بمیرم الان وضعیتم جوری شده که خودم و نمیشناسم از درون سرد سردم افسرده ای شدید.لطفا بگید باید چکار کنم خیلی خستم ازین وضعیت