مراد از شب اول قبر , شب اولي كه ما به حساب دنيايي مي سنجيم نيست بلكه به محض دفن شدن، فرشتگان بازپرس به سراغ ميت می آيند چرا كه عالم برزخ شب و روزي چون عالم دنيا ندارد و اگر شبي براي ميّت ذكر شده است، شايد شب براي او متمثل می شود درست شبيه حالت خواب كه آدم در خواب می بيند شبي هولناك را می گذراند و حال آنكه در وسط روز خوابيده است همين طور است كه انسان را در روز دفن می كنند و همان لحظه شب اول قبر او باشد (خلاصه ای از کتاب معاد شناسي،جوادی آملی ج 21، ص222)
ضمن این که:
نماز شب دفن، نماز هديه به مومني است كه از دنيا رفته است. (وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 8، ص 168) كه در پايان نماز گفته مي شود «وابعث ثوابا الي قبر فلان» ثوابش را به قبر فلانی بفرست
دلیل این گفتار در روایتی از پیامبر (ص)ذکر شده است که:
«براي انساني كه از دنيا رفته است ساعتي سخت تر از شب اول دفن نيست. پس بر مردگان خود با صدقه ترحم كنيد و رحمت بفرستيد و اگر امكاني نداشت، دو ركعت نماز براي آنها بخوانيد... زيرا پس از اين نماز خداوند هزار فرشته را به سوي قبر او مي فرستد كه با هر فرشته لباس و زينتي است و قبرش تا روزي كه در نغمه صور دميده مي شود، از تنگي به در مي آيد و گشايش مي يابد. همچنين به نمازگزار نيز تا زماني كه خورشيد بر او مي تابد حسنه مي دهند و او را چهل درجه بالا مي برند. (مستدرك الوسائل، ميرزاي نوري، ج 6، ص 344)