چکیده: تا آن زمان كه مقتضاي عمر و حيات انسان موجود بوده و مانعي از ادامه حيات نباشد، انسان بايد حيات داشته باشد. با تمام اين فرضيات ممكن است اسبابي باعث ازدياد و كاهش طول عمر گردد.
مسئله طول عمر از مسائلي است كه در اختيار انسان نمي‌باشد مثل ايجاد حيات و ممانعت از مرگ انسان، از اين رو ادامه حيات انسان در اختيار آفريننده اوست. و در نهايت اين‌كه انسان اموري را مي‌تواند نزد عقل خويش بررسي نمايد، كه در اختيار او باشد. و تنها حدس، گمان، تخمين و تجربه است كه اين امور را براي انسان روشن و واضح مي‌سازد. مسايلي مانند كيفيت كرات آسماني. تعدّد آسمان‌ها و زمين، علت استقرار زمين در حركت كروي، ابتدا و غايت دنيا و موجودات آن و بسياري از مسايل ديگر براي انسان معلوم نمي‌باشد و اين ناشي از نقصان علم انسان مي‌باشد.
در مورد علت طول عمر بشر هنوز دليلي واضح در اختيار نمي‌باشد و تنها براساس تجربه و گمان به دست آمده است كه، تا آن زمان كه مقتضاي عمر و حيات انسان موجود بوده و مانعي از ادامه حيات نباشد، انسان بايد حيات داشته باشد. با تمام اين فرضيات ممكن است اسبابي باعث ازدياد و كاهش طول عمر گردد. اين خصوصيّت در ديگر موجودات نيز به چشم مي‌خورد، به طوري كه بعضي از گياهان مانند درختي دركاليفرنيا كه حدود پنج هزار سال عمر دارد(1) و بسيار موجودات كوچك و بزرگ كه به اذن خداوند طول عمري بلند پيدا كرده‌اند.
اكنون با اين توضيحات به ذكر چند دليل عقلي و نقلي درباره طول عمر امام عصر (عج) مي‌پردازيم:
مسئله طول عمر امام عصر (عج) بعيدتر و غريب‌تر از مسئلة خلقت انسان و سير تكويني او نمي‌باشد، چرا كه او از عالم اصلاب به عالم ارحام و سپس از آنجا به عالم دنيا منتقل مي‌گردد و پس از آن عالمي ديگر به نام برزخ و سپس جهان آخرت در انتظار اوست. و اين مهم از آيات قرآن نيز فهميده مي‌شود: و ان كنتم في ريب من البعث فانا خلقناكم من تراب ثم من نطفة ثم من علقة ثم من مضغة مخلّقة و غير مخلّقة لنبيّن لكم(2) يعني: اگر در روز رستاخيز شك داريد (بدانيد كه)، شما را از خاك آفريديم. سپس از نطفه، بعد از خون بسته شده، سپس از گوشت له شده، كه بعضي داراي شكل خلقت است بعضي بدون شكل تا براي شما روشن كنيم كه بر همه چيز قادريم. خداوندي كه انسان را اين‌گونه منقلب مي‌گرداند و جسم او را متغير مي‌سازد، مي‌تواند مخلوق خويش را در مدّت زماني بيشتر در اين دنيا و هر كدام از مراحل خلقت يا تكوين نگاه دارد. ان الله علي كل شيء قدير.
2ـ مسئلة طول عمر دوازدهمين امام شيعيان موضوعي جديد نمي‌باشد و آن در اديان و دوران گذشته نيز سابقه دارد، به طوري كه برخي از انبياء مثل خضر ـ عليه السّلام ـ، نوح ـ عليه السّلام ـ عيسي ـ عليه السّلام ـ ادريس ـ عليه السّلام ـ ، و ديگران طول عمر بلندي داشته(3) و برخي دارند. كه قرآن نيز به آن اشاره دارد: و لقد ارسلنا نوحاً الي قومه، فلبث فيهم الف سنة الاّ خمسين عاماً(4) و يا اين‌كه بعضي از روايات صراحت داردكه، حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ تا هنگام ظهور زنده مي‌باشد و از ياران حضرت حجة بن الحسن (عج) مي‌باشد و پشت سر آن به نماز مي‌ايستد و هيچ يهودي و مسيحي در روي زمين باقي نمي‌ماند مگر اين‌كه به امام عصر (عج) ايمان مي‌آورد.(5) و از جمله دانشمندان اهل سنّت كه بر طول عمر امام زمان (عج)استدلال نموده است سبط بن جوزي است كه مي‌گويد اوّلا:ً جماعتي هستند مثل الياس و خضر كه عمري طولاني دارند و كسي سنّ آن‌ها را نمي‌داند و ثانياً: در تورات آمده است كه ذوالقرنين سه هزار سال زندگي كرد، و اين در حالي است كه مسلمين مي‌گويند امام زمان آن‌ها زنده است و حدود هزاروپانصد سال عمر كرده است و اين بعيد به نظر نمي‌رسد.(6)
3ـ ابليس نيز از كساني است كه به اذن خداوند عمري طولاني دارد و احدي از مسلمين آن را انكار نكرده است.
4ـ در كتاب تورات اسامي عدّه‌اي كه عمر طولاني داشته‌اند آمده است، از آن جمله: «آدم 930 سال، شيث 920 سال، انوش 950 سال، قينان 910 سال، ارياد 962 سال و نوح 950 سال و ...»(7) نتيجه اين‌كه، از آيات و روايات و شواهد تاريخي معلوم مي‌گردد، طول عمر انسان و يا هر موجود ديگر تحت اشراف و اراده صانع اوست. خداوند نيز اراده فرموده است وليّ خويش را از سال 255 هـ . ق تاكنون از ديده افراد عادّي پنهان دارد. هم‌چنان‌كه آية 68 سورة يس «و من نعمّره ننكسه في الخلق افلا يعقلون» امكان اطالة عمر را مي‌رساند.
بنابراين طول عمر امام زمان(ع) هم معقول است وهم اشباه ونظائر فراواني دارد.
پاورقی:
1. - دائرة المعارف بريتانيايي، ج 14، ص 376، ابراهيم اميني، دادگستر جهان، چ چهارم، انتشارات دارالفكرقم، ص 292.
2. - سورة حج، آية 5.
3. - شافعي، البيان، باب 25.
4. - سورة عنكبوت، آية 14.
5. - شيخ سليمان قندوزي، ينابيع المودة، ص 422.
6. - سبط ا بن جوزي، تذكرة الخواص، ص 377.
7. - آيت الله لطف الله صافي گلپايگاني، منتخب الاثر، ص 341.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات