رهروان ولایت ـ قرآن کریم، علاوه بر مسائل و مباحث دینی و اعتقادی و امر و نهی و اموری که مربوط به هدایت انسان‌هاست، از علوم دیگر نیز سخن گفته و در هر علمی که وارد شده، کاملا صحیح و بدون اشکال، مطلب را بیان فرموده است؛ اگرچه بعضی از این علوم در گذشته قابل درک نبوده و شاید بعضی از آن‌ها در زمان کنونی نیز قابل درک نباشند.
آیاتی از قرآن کریم که از علوم مختلف سخن به میان آورده‌اند، کم نیستند و مخفی نیست که این آیات، در زمانی نازل شده‌اند که علم انسان‌ها تا رسیدن به این علوم، فاصله‌ی زیادی داشت. به عنوان مثال، قرآن کریم، در حدود 1400 سال پیش؛ مسأله‌ی حرکت زمین را با این آیه بیان فرمود: «وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِیَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ...[نمل/88] كوهها را مىبینى، و آن‌ها را ساكن و جامد مىپندارى، در حالی‌كه مانند ابر در حركتند». به این دلیل که حرکت کوه‌ها بدون حرکت زمین‌‌هایی که به کوه‌ها متصل است معنایی ندارد [1] و بیان این موضوع از قرآن در حالی بود که حدود نهصد سال بعد که گالیله، مسأله‌ی حرکت زمین را بیان کرد او را محکوم و وادار به توبه کردند.
آیات مربوط به علوم تجربی دیگری هم در قرآن کریم بیان شده است مانند:
نیروی جاذبه و دافعه بین کرات آسمانی:
در زمانی که نیروی جاذبه و دافعه بین کرات آسمانی مطرح نبود قرآن کریم فرمود: «اللَّهُ الَّذی رَفَعَ السَّماواتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها؛[سوره رعد، آیه2] » و این یک موضوع علمی بود که با بهترین بیان؛ مطرح شد.[2]
زوجیت در گیاهان و بقیه‌ی اشیاء:
در قرن هجدهم میلادی، دانشمندی گیاه‌شناس به نام «کارل لینه» دریافت که گیاهان هم مانند حیوانات، دارای نر و ماده هستند و از طریق لقاح، بارور می‌شوند و میوه می‌دهند [3] اما قرن‌ها قبل، قرآن کریم این مسأله را بیان کرد و فرمود: «...وَ تَرَى الْأَرْضَ هامِدَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَیْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهیجٍ،[حج/5] زمین را (در زمستان) خشك و مرده مىبینى امّا هنگامى كه باران بر آن فرو مىباریم، به جنب و جوش در می‌آید و انواع گیاهان شادی آور نر و ماده مىرویاند».[4]
در آیه‌ای دیگر، زوجیت را در همه‌ی اشیاء معرفی کرده و می‌فرماید: «وَ مِنْ كُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون[ذاریات/49] و از هر چیز دو جفت آفریدیم، شاید متذكّر شوید» و این موضوع، با کشف الکترون و پروتون در اتم‌ها، که دارای بار مثبت و منفی هستند روشن شد.[5]
کاهش فشار هوا در ارتفاعات:
هر چه از زمین، به سمت بالا رویم فشار هوا و اکسیژن، کمتر می‌شود و قرآن کریم، در زمانی‌که این واقعیت علمی ثابت نشده بود به این موضوع، اشاره فرمود: «فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماء [انعام/125] هر كه را خدا بخواهد هدایت كند، سینهاش را براى پذیرفتن اسلام مىگشاید و هر كه را بخواهد گمراه كند، سینهاش را تنگ و سخت نموده گویى مىخواهد به آسمان بالا رود».(البته هدایت و گمراهی انسان از طرف خداوند بستگی به اعمال خود انسان دارد)[6]
جوّ اطراف زمین، لایه‌ای محافظ:
صد‌ها کیلومتر اطراف زمین را جوّی فرا گرفته است که زمین را از شهاب‌های آسمانی و اشعه‌های خطرناک آفتاب، حفظ می‌کند[7] و به این موضوع، در قرآن کریم اشاره شده است: «وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً [انبیاء/32] و آسمان را سقفى محفوظ قرار دادیم».(سماء در این‌جا به معنی فضای اطراف زمین است)[8]
قرآن و اشاره به فضانوردی انسان:
در زمان نزول قرآن کریم، شاید درک رفتن به فضا برای انسان‌ها مشکل بود، سال‌های زیادی نیست که موشک و فضانوردی انسان، تحقق یافته است و قرآن در چهارده قرن قبل، به این موضوع، اشاره فرمود که: «وَ كَأَیِّنْ مِنْ آیَةٍ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یَمُرُّونَ عَلَیْها وَ هُمْ عَنْها مُعْرِضُون [یوسف/105] و چه بسیار، نشانه در آسمانها و زمین كه بر آن مىگذرند، در حالى كه از آن روى گردانند». (منظور از مرور بر آیات آسمانى، اشاره به فضانوردی انسان‌هاست)[9].
کوه‌ها، میخ‌های زمین:
پوسته‌ی زمین از طرف مواد مذاب داخل آن و هم‌چنین، طوفان‌هایی عظیم و جزر و مدّ ناشی از جاذبه‌ی ماه، در معرض نا‌آرامی و دگرگونی‌های زیاد بود اما خداوند، برای برطرف شدن این مشکلات، کوه‌ها را مانند زرهی محکم قرار داد تا زمین را برای انسان‌ها، آرام و قابل سکونت کند، لذا فرمود: «وَ الْجِبالَ أَوْتاداً[نبأ/7] و [آیا] كوهها را میخهایى برای زمین قرار ندادیم؟». [10]
این موارد، بعضی از اشارات علوم تجربی قرآن کریم است و هریک در جای خود، به اثبات رسیده است. درست است که قرآن، کتاب دین و هدایت انسان‌هاست اما دین، از علوم تجربی بریده نیست و چنین علومی هم می‌توانند در بندگی و هدایت انسان‌ها به سمت پرودگار عالم، نقش مؤثری داشته باشند.
------------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. با استفاده از تفسیر نمونه، ج15، ص569
[2]. همان، ج10، ص111 و 112
[3]. با استفاده از تفسیر نور، ج8، ص295
[4]. این موضوع در سه آیه‌ی دیگر هم بیان شده: شعراء/7 - لقمان/10 - ق/7
[5]. با استفاده از تفسیر نمونه، ج22، ص376
[6]. همان، ج5،ص434 تا 436
[7]. همان، ج13، ص398
[8]. با استفاده از فرهنگ أبجدی عربی-فارسی، متن، ص497
[9]. با استفاده از تفسیر نور، ج6، ص172
[10]. با استفاده از تفسیر نمونه، ج26،ص17