خداي متعال در موارد متعدد در قرآن كريم راه رسيدن به بهشت و يا سقوط در جهنم را بيان فرموده و مطمئنا هر كس آن مسيررا طي كند لياقت و شايستگي بهشت را كسب مي‌كند و يا مسير جهنم را در پيش خواهد گرفت. به طور مثال قرآن مي فرمايد: «هر كس ايمان داشته باشد و عمل صالح انجام دهد، زن باشد و يا مرد، داخل در بهشت مي گردد».(1) و يا مي فرمايد: «هر كس به اندازه ذره اي عمل خير انجام دهد آن را مي بيند و نيز هر كس به اندازه ذره اي عمل شر انجام دهد آن را مي بيند».(2) و يا باز مي فرمايد: «بشارت بده به مومنيني كه عمل صالح انجام مي دهند، باغ هايي كه زير آن ها نهرهايي از آب روان و...».(3)
طبق اعتقادات شيعه بهشت و جهنم تجسم اعمال آدمي و عين آن هاست، يعني تبلور گناه، همان جهنم است و تبلور طاعت و فرمانبرداري ذات باري تعالي بهشت و نعمت هاي بهشتي. حال راجع به انبياء الهي و امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ معصوم از گناه و معصيت بوده بلكه معصوم از خطا و اشتباه حتي در امور عادي زندگي.(4)
و اين عصمت به معناي اين است كه چه قبل از نبوت و امامت و چه بعد آن حتي يك گناه و معصيت بلكه حتي يك عمل مكروه از آنان صادر نشده است و تمام طول عمر خويش را در طاعت و بندگي ذات باري تعالي به سر برده اند، لذا هرگز لغزش و نافرماني نداشته اند و همان طور كه در بالا اشاره شد عذاب تجسم گناه و فرع گناه و معصيت است و به هيچ وجه نمي توان آنان را عذاب كرد و اين كار قبيح خواهد بود. هيچ مولاي حكيمي، بندگان خود را بر اثر طاعت عذاب نمي كند، اين ظلم است و از ذات پروردگار به دور است. اما نسبت به بهشت و نعمت هاي اخروي نيز بايد گفت با توجه به آيات و وعده هاي الهي و اينكه بهشت زائيده عمل آدمي است.
قطعا لياقت و شايستگي سكني در آن را دارند، زيرا آنان تمام عمر خويش را در طاعت و بندگي سپري كرده اند و به بالاترين درجات انسانيت و كمال و قرب معنوي نائل آمده و تمام قله هاي فضيلت و انسانيت را فتح نموده، ولي و جانشين خداي سبحان در روي زمين گشته اند. لذا عقل حكم مي كند استحقاق و لياقت بهشت را داشته باشند، زيرا معيار و راه رسيدن به آن را خداي عزوجل بيان كرد و بالاترين درجات بايد مختص به آنان باشد.
در نتيجه طبق اعتقاد شيعه مبني بر تجسم اعمال و اينكه بهشت و جهنم عين عمل آدمي است انبياء و امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ تمام عمر خويش در بهشت بوده و تمام اعمال آن ها، بهشت ساز بوده و لياقت و شايستگي آن را قطعا دارند.
با توجه به مطالب فوق، اگر منظور از استحقاق انبيا و امامان معصوم (ع) اين باشد كه كسي نسبت به خداي متعال ذي حق باشد و طلبكار، اين امر باطل است، زيرا جان انسان، و تمام اموال و توان و... همگي از آن خداوند است.لذا اگر كسي حتي تمام عمر خويش در سجده باشد و عبادت ذات باري تعالي كند، هرگز نسبت به او صاحب حق و طلبكار نخواهد بود و باز بنده و مخلوق اوست و همين توان و قدرت عبادت را نيز او تفضل فرموده است و بايد گفت بنده براي بندگي و اطاعت مولاي خويش، هرگز بر ذمه مولاي خويش صاحب حق نمي گردد و با توجه به اين موضوع بايد گفت اصل بهشت و نعمت هاي اخروي تفضل و مهرباني بوده از جانب حضرت حق، نه اين كه كسي در نزد او صاحب حق گردد.
در نتيجه: بهشت تفضل و مهرباني است به اين معنا كه خداي تبارك و تعالي مي توانست اصلاً بهشتي قرار ندهد و تنها در مقابل نافرماني عذاب قرار دهد، چون وظيفه عبد در قبال تأمين حوائج او توسط مولا، اطاعت از مولاست و عقل هم حكم مي كند در قبال نافرماني عذابي باشد.
اما با توجه به اين كه خداوند بهشت را خلق و آن را به انسان ها وعده داده و خلف وعده از غير قبيح است بايد گفت انبياء و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ مستحق ترين افراد نسبت به آن وعده هاي الهي اند. لذا گردن خداوند سبحان حقي ندارند و چون خود خداوند وعده داده بايد گفت نسبت به وعده هاي او استحقاق بهشت را دارند.
پاورقی:
1. نساء : 124.
2. زلزال : 8 ـ 7.
3. بقره : 25.
4. براي مطالعه به کتب کلامي مانند عقايد استدلالي، گلپايگاني، علي رباني، الهيات آيت الله سبحاني بحث نبوت و خصوصيات آن ها مراجعه فرمائيد.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات