آيا قصاص در اديان ديگر آسماني هم از حقيقت ديني به شمار مي آيند؟

12:00 - 1393/09/29
چکیده: رويكرد يهود كه فقط براي اجراي قصاص تاكيد مي ورزيدند و هدف از آن مصون نگه داشتن امت يهود از عواقب زيانبار جرم و بر پا داشتن عدالت از طريق كيفر مجرمان بود. قصاص در شريعت يهود به دو صورت انجام مي گرفت.اعدام (سنگسار كردن، سوزاندن، به دار كشيدن، با تير زدن و با شمشير قطعه قطعه كردن) كه اختصاص به قتل عمد داشت و ديگري ديه كه چهار يا پنج برابر ميزان ضرر وارده، مقرر مي گرديد و مربوط به قتل غير عمدي بود.

در عصر نزول آيه قصاص (178سوره بقره) و قبل از آن، در ميان عرب حكم قصاص وجود داشت ، لكن آن‌چه كه در پاسخ به اين سوال لازم است اين مطلب را در دين يهود و مسيحيت مورد توجه قرار داد.

حكم قصاص در آيين يهود وجود دارد ، چنان‌چه كه در فصل بيست و يكم و بيست و دوم از سفر خروج و فصل سي و پنجم از سفر اعداد از تورات آمده و قرآن كريم آن را چنين حكايت كرده: وَ كتَبْنا عَلَيْهِمْ فِيها، أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ، وَ الْعَيْنَ بِالْعَيْنِ، وَ الْأَنْفَ بِالْأَنْفِ، وَ الْأُذُنَ بِالْأُذُنِ، وَ السِّنَّ بِالسِّنِّ، وَ الْجُرُوحَ قِصاصٌ(1). «و بر آنها [بني اسرائيل] در آن [تورات]، مقرر داشتيم كه جان در مقابل جان، و چشم در مقابل چشم، و بيني در برابر بيني، و گوش در مقابل گوش، و دندان در برابر دندان ميباشد و هر زخمي، قصاص دارد».
ولي ملت نصاري بطوري كه حكايت كرده اند در مورد قتل، به غير از عفو و گرفتن خون بها حكمي نداشتند، ساير شعوب و امت ها هم با اختلاف طبقات شان، في الجمله حكمي براي قصاص در قتل داشتند هر چند كه ضابطه درستي حتي در قرون اخير براي حكم قصاص معلوم نكردند.
در اين ميان، اسلام عادلانه ترين راه را پيشنهاد كرد، نه آن را بكلي لغو نمود و نه بدون حد و مرزي اثبات كرد، بلكه قصاص را اثبات كرد، ولي تعيين اعدام قاتل را لغو نمود و در عوض صاحب خون را مخير كرد ميان عفو و گرفتن ديه، آن گاه در قصاص معادله‌ي ميان قاتل و مقتول را رعايت نموده كه آزاد در مقابل كشتن آزاد، اعدام شود، و برده در ازاء كشتن برده و زن در مقابل كشتن زن.(2)
به طور كلي مي توان گفت كه درباره قصاص قبل از اسلام دو رويكرد عمده وجود داشته است:
الف) رويكرد يهود كه فقط براي اجراي قصاص تاكيد مي ورزيدند و هدف از آن مصون نگه داشتن امت يهود از عواقب زيانبار جرم و بر پا داشتن عدالت از طريق كيفر مجرمان بود. قصاص در شريعت يهود به دو صورت انجام مي گرفت.
اعدام (سنگسار كردن، سوزاندن، به دار كشيدن، با تير زدن و با شمشير قطعه قطعه كردن) كه اختصاص به قتل عمد داشت و ديگري ديه كه چهار يا پنج برابر ميزان ضرر وارده، مقرر مي گرديد و مربوط به قتل غير عمدي بود.
در كتاب تورات حدود بسياري از جرايم ذكر شده است:
اگر اذيتي ديگر حاصل شود، جان در برابر جان، چشم در برابر چشم، دندان در برابر دندان، دست در برابر دست، پا در برابر پا، داغ در برابر داغ، زخم در برابر زخم و لطمه در برابر لطمه و... .(3)
ب) رويكرد مسيحي كه همواره به عفو و گذشت توصيه مي كرد و به پاداش ها و كيفرهاي اخروي بيش تر اهميت مي داد. در شريعت مسيح، جرم به عملي اطلاق مي شود كه از نظر اخلاقي مذموم و از سوي خداوند منع شده است.
مجرم چون از دستورات خالق اطاعت نكرده اخلاقا مسئول است و خداوند او را در آن دنيا كيفر مي دهد. بنابر اين، قصاص مجرم در دنيا متناسب با رفتار مجرمانه‌ي او نيست در انجيل مي خوانيم:
شنيده ام كه گفته شده است چشمي به چشم، دنداني به دنداني و ليكن من به شما مي گوييم كه با شرير مقاومت نكنيم، بلكه هر كه به رخساره ي راست تو سيلي زده ديگري را نيز به سوي او بگردان، و اگر كسي خواست با تو دعوا كند و قباي تو را بگيرد، عباي خود را نيز بدو واگزار و... .(4)

پاورقی:

1. مائده : 45.
2. ترجمه الميزان، ج1، ص660.
3. تورات سفر خروج، باب21: 23
4. انجيل متي، باب 5، 38.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

با عضویت در خبرنامه مطالب ویژه، روزانه به ایمیل شما ارسال خواهد شد.