رهروان ولایت ـ زن وشوهر لازم است برای تأمین نیازهای همدیگر به نحو مطلوب تلاش کنند. وقتی که نیازهای فطری، به صورت مطلوب تامین شد، نشاط، صمیمیت و احترام الزاما ایجاد می‌شود. نشاط، صمیمیت و احترام واقعی در سایه حُسن تأمین نیاز فطری بشر به صورت مطلوب و مشروع است. به عنوان مثال؛ خدا انسان‌ها را محبت پذیر و اخم گریز آفریده است. انسان‌ها تشویق طلب و تنبیه گریز، تکریم طلب و تحقیرستیزند.
همسر، دوست دارد محبوب و مورد تکریم شریک زندگی‌اش باشد، نیازهای فطری و روانی دارد و به جاذبه کلامی نیاز دارد. یکی از راه‌های تکریم و احترامش، خوب صدا کردن اوست. همسر دوست دارد که در کنار دیگران نیز تکریم شود. اگر با نگاه و کلام تکریم آمیز که بیانگر اوج محبت و عشق است و نشاط می‌آورد به او نگریستیم و با او سخن گفتیم، جاذبه ایجاد می‌کند، ولی اگر انسان خدای ناکرده لطافت‌های کلامش برای دیگران باشد، ولی برای همسرش نباشد، جاذبه ایجاد نمی‌شود.
همسری می‌گوید: «مدت سه سال است که با همسرم زندگی می‌کنم، ولی همسرم مرا به اسم خودم صدا نمی‌زند. مثلا؛ اگر کاری با من داشته باشد، می‌گوید: آقا، در حالیکه می‌دانم اگر همسرم مرا به اسم صدا بزند، ارتباط عاطفی بیشتری میان من و او برقرار می‌شود.
این موضوع، برای بنده تبدیل به عقده شده است که چرا همسرم، اسم مرا صدا نمی‌زند! راه‌های مختلفی را برای حل این مشکل امتحان کردم، ولی موثر واقع نشده است.
متاسفانه ریشه این مشکل هم، در زندگی خانوادگی همسرم است؛ چون که مادر همسرم نیز اسم شوهرش را صدا نمی‌زند.»
چه بسا، با این موضوع نیز مواجه شده باشید که برخی‌ها فکر می کنند،حیا اقتضا می‌کند که مرد نباید جلوی جمع، اسم همسرش را صدا بزند. درحالیکه در اخبار و روایات اسم حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها)، خدیجه کبری(سلام‌الله‌علیها)، حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها)، اسم دختران ائمه یا همسران آنها آمده است و گاهی ائمه(علیهم‌السلام) در جمع، همسرانشان را به اسم صدا می‌زدند، امّا آیا واقعاً صدا زدن خانم به اسم، آن هم در جمع اشکال دارد؟
پاسخ
بوجود آمدن یک رابطه صمیمی در میان زن و شوهر، مهمترین عامل سازگاری و پایداری یک زندگی زناشویی است. یکی از راهکارها و مهارت‌هایی که موجب بوجود آمدن یک رابطه صمیمی میان زن و شوهر می‌شود، صدا زدن همدیگر به اسم و نام‌هایی که باعث خوشحالی دیگری می‌شود.
پیغمبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره صدا زدن به نام موردعلاقه فرموده است: «ثَلَاثٌ یُصْفِینَ وُدَّ الْمَرْءِ لِأَخِیهِ الْمُسْلِمِ یَلْقَاهُ بِالْبِشْرِ إِذَا لَقِیَهُ وَ یُوَسِّعُ لَهُ فِی الْمَجْلِسِ إِذَا جَلَسَ إِلَیْهِ وَ یَدْعُوهُ بِأَحَبِّ الْأَسْمَاءِ إِلَیْه؛ سه چیز است كه دوستى مسلمان را با مسلمان دیگر، صاف و خالص کند؛ هنگامى كه او را ملاقات مى‌كند، با خوشرویى با او برخورد نماید، زمانى كه خواست كنار او بنشیند برایش جا باز كند، با بهترین نامى كه دوست دارد، او را صدا زند.» [1]
امام علی(علیه‌السلام)، همسرش حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) را با اسامی و نام‌هایی همچون؛ حبیبتی، زهرا، ام الحسن و واژگان خوب صدا می‌کردند. البته اینطور نیست که ایشان این الفاظ را در جمع عنوان می‌کردند، بلکه در جمع خانوادگی بیان می‌کردند و در جمع غیرخانوادگی هم با الفاظ احترام آمیز همواره حضرت زهرا را صدا می‌زدند.
امّا متاسفانه بعضی از زوجین، به گونه‌ای در جمع همدیگر را خطاب می‌کنند که یک فرد ناظر تصور می‌کند آنها زن و شوهر نیستند، بلکه دست بالا خواهر و برادرند. واژگانی؛ چون «آقا»، «خانم»، «حاج آقا» پیشوند یا پسوند اسامی زن یا شوهر قرار می‌گیرد. البته بکار بردن لفظ "حاج آقا" در جمع (حتی در جمع خانوادگی) برای کسی که از جهت سنی بالاست و یا برای یک روحانی، بسیار خوب است و هرکسی که این را می‌شنود، تحسین می‌کند، ولی بکار بردن همین لفظ برای یک جوان 20- 25 ساله، به نظر می‌آید مناسب نیست. تصور کنید یک همسری، شوهر 20-25 ساله خود را در جمع "حاج آقا" صدا بزند، یا برعکس، مرد هم همسر 20 ساله خود را "حاج خانم" یا صدا بزند، معمولا این نوع صدا زدن‌ها مناسب افراد جوان نیست. مثلا می‌شود اینطور صدا زد؛ "آقا محسن" یا "زهرا خانم".
گاهی هم برخی اسم یکدیگر را به تنهایی و بدون اضافه کردن واژه‌ای صدا می‌زنند. مثلا در جمع اینگونه همدیگر را صدا می‌زنند: زهرا یا محسن (بدون پیشوند یا پسوندی)، این هم مناسب نیست؛ بلکه باید در جمع، همسران با الفاظ بهتر که حاکی از شخصیت آن‌هاست، همدیگر را صدا بزنند؛ مثل "بابا رضا" و "مامان رضا" یا "آقا محسن" و "زهرا خانم". در مواردی هم از بکار بردن "مامان یا بابا" ابا می‌کنند و نام فرزندشان را به جای نام همسرشان بکار می برند. مثلا ندا می‌دهند؛ «رضا!» این یعنی «مامان رضا!» که این نوع صدا زدن هم مناسب نیست.
برخی از زوجین می‌گویند که عادت ندارند در خلوت همسرانه خود، اسامی یا نام‌هایی را که همسرشان دوست دارند برای همدیگر بکار ببرند. خُب، عادت کنید! آن قدر بگویید محسن جان، زهرا جان، جانم، عزیزم، گلم و ... تا ترستان از این الفاظ بریزد. امّا اینکه مرد در حضور نامحرم یا درحضور جمع غیرخانوادگی، خانمش رو با اسم کوچک و یا با اوصافی مثل؛ عزیزم و خوشکلم بخواهد صدا بزند، لازم نیست و چه بسا درست هم نباشد. ولی یک قاعده کلی این است که صدا زدن همسران با اسامی و نام‌های محبت آمیز، امری لازم و ضروری است.
این نکته نیز ضروری است که فرزندان هم از رفتارها و کلمات محبت آمیز و یا غیرمحبت آمیز والدین خود الگوبرداری می‌کنند و در آینده خود، در زندگی زناشویی برای همسران خود چنین القاب و عباراتی بکار خواهند برد.
منبع:
[1]. اصول كافى، ج2، ص643