در بحث تحدی قرآن چه کسی باید داور باشد؟

20:25 - 1393/10/04

چکیده: از آيات تحدّي استفاده مي‌شود كه «داوران» اين ميدان (ميدان همانندآوري قرآن)، مي توانند همة اديبان و فرهيختگان و اهل فن باشند ـ خواه مسلمان يا غير مسلمان و تركيبي از مسلمان و غير مسلمان ـ، يعني همة كساني كه با وجوه وجنبه‌هاي مختلف اعجاز قرآني وكتاب‌هاي آسماني آشنايي داشته باشند.زيرا قرآن داراي وجوهي است،هماهنگي و عدم اختلاف بين آيات و مفاهيمش, فصاحت وبلاغت درحدّ اعلي آورندة‌آن كه يك فرد اُمّي ودرس نخوانده ومكتب نرفته...

اگر مخاطب بحث تحدي قرآن از مسلمانان نباشد بلكه از كفار و دشمنان اسلام باشد و ادعاي برآورنده آيه مثل قرآن يا بهتر از آن را داشته باشد چه كسي بايد داوري كند كه مطالب آن فرد مثل قرآن است يا نه؟

پاسخ:

ابتدا خوب است برخي از آياتي كه «دال بر تحّدي» است، بررسي شود تا، اولاً سوال روشن‌تر شود ثانياً: زودتر جواب آن بيان شود. از جمله آياتي كه همه انسانها و جنيان را دعوت به مبارزه و همانند آوري كرده، بدين قرارند:
1. در يك‌جا مي‌فرمايد، مانند اين قرآن را بياورد، قل لئن اجتمعت الانس و الجّن علي ان يأتوا بمثل هذا القرآن لايأتون بمثله و لوكان بعضهم لبعض ظهيراً(1) «بگو اگر انسانها و جنيان اتفاق كنند همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد، هر چند يكديگر را در اين كار كمك كنند.»
2. گاه فرموده: ده سوره همانند قرآن بياوريد. ام يقولون افتريه قل فأتوا بعشر سور مثله مفتريات و ادعوا من استطعتم من دون الله كنتم صادقين(2) «آيا مي‌گويند: «او به دروغ اين (قرآن) را (به خدا) نسبت داده (و ساختگي است)»؟! بگو اگر راست مي‌گوييد، شما هم ده سورة ساختگي همانند اين قرآن بياوريد و تمام كساني را كه مي‌توانيد ـ غير از خدا ـ (براي اين كار) دعوت كنيد.»!
3. و گاه مي‌فرمايد: يك سوره از قرآن بياوريد. و ان كنتم في ريب ممّا نزلنا علي عبدنا فأتو بسورةٍ من مِثله وادعُوا شُهداءَكم من دونِ الله ان كنتم صادقين(3) «و اگر دربارة آنچه بر بنده خود (پيامبر) نازل كرده‌ايم شك و ترديد داريد، (دست كم) يك سوره همانند آن بياوريد، و گواهان خود را ـ غير خدا ـ (براي اين كار) فراخوانيد اگر راست مي‌گوييد.»
نكات مهمي كه از اين آيات به دست مي‌آيد و مربوط به سؤال است چنين‌اند:
1. خداوند همه مخلوقاتي را كه داراي شعور و عقل هستند، دعوت به تحدي و مبارزه كرده تا همانند قرآن بياورند، نه فقط كفار و دشمنان را كه در سؤال به آن اشاره شده است. چرا كه از تعابير «الانس»، «الجنّ» و ادعوا من استطعتم من دون الله، وادعوا شهداءكم من دون الله (و خلاصه تعبير به: هر كسي غير از خدا)، در مي‌يابيم كه گروه خاصي مراد نيست. بلكه همة اقوامي كه داراي عقل و شعورند مي‌توانند مخاطب آيه باشند. زيرا اين آيات، احتجاج و معجزه خداوند براي پيامبرش محمد(ص) در برابر مشركان عرب و منافقان و همة كفار ـ اهل كتاب و غير آن‌ها ـ و حتي آنهايي كه اسلام را پذيرفته‌اندمي باشد تا اگر شكي در قرآن يا وحي بر رسول خدا دارند،با آن مقابله به مثل كنند.
2. همان گونه كه از ترتيب ذكر آيات ملاحظه مي‌شود، خداوند در اثبات حقانيت قرآن و پيامبرش در آوردن همانند قرآن تخفيف داده. يعني ابتدا دعوت به آوردن «مثل كل قرآن» سپس «ده سوره» و سرانجام «يك سوره». پس تحدي از اشدّ به اخفّ صورت گرفته و معقول است.»(4)
3. از آيات تحدّي استفاده مي‌شود كه «داوران» اين ميدان (ميدان همانندآوري قرآن)، مي توانند همة اديبان و فرهيختگان و اهل فن باشند ـ خواه مسلمان يا غير مسلمان و تركيبي از مسلمان و غير مسلمان ـ، يعني همة كساني كه با وجوه و جنبه‌هاي مختلف اعجاز قرآني و كتاب‌هاي آسماني آشنايي داشته باشند. زيرا قرآن داراي وجوهي است، از جمله:
هماهنگي و عدم اختلاف بين آيات و مفاهيمش, فصاحت و بلاغت در حدّ اعلي, آورندة‌آن كه يك فرد اُمّي و درس نخوانده و مكتب نرفته است. و همچنين داراي امتيازاتي است مانند:
شيريني كلام و نفوذش, جامعيت آن, واقع‌گرايي, آهنگ و موسيقي كلام, همه گير و جهاني بودن آن, جلوة ابدي، رشد فزاينده، معجزه‌اي در دست (كه از نوع سخن و كلمه است كه در اختيار همه)، هم معجزه است و هم كتاب دستور و قانون. چيزي به آن افزوده يا از آن كاسته نشده است و مصون از تحريف مي‌باشد(5) اكنون كساني كه با جنبه‌هاي متفاوت كلام و سخن و آرايه‌هاي آن آشنايي دارند و اهل فن و تحقيق اند و در علوم معاني و بيان و بديع و...دستي دارند ـ ولو مسلمان نباشند‌ ـ مي‌توانند داوران و قاضيان اين مبارزه باشند. البتّه به شرطي كه آن‌ها انسان‌هاي منصف و اهل فن باشند. به عنوان نمونه، نقل شده است كه «وليد» بزرگ‌ترين اديب و حكيم عرب كه از دشمنان اسلام و قرآن است، پس از شنيدن آياتي از قرآن گفت: «به خدا سوگند به تحقيق سخني از محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ شنيدم كه از كلام آدميان و پريان نيست. به راستي براي آن شيريني ويژه‌اي است و بر آن شادابي خاص است شاخسارش پرثمر و ريشه‌هايش پر بركت است. راستي كه آن كلام همواره برتري مي‌يابد و كلامي بر آن برتر نمي‌شود.»
وليد و امثال او (كه از دشمنان اسلامند)به شرط تخصص و انصاف مي‌تواند يكي از داوران باشد پس هيأت داوران نيز محدود به مسلمانان نمي‌شود بلكه دشمنان و كساني كه مخالف دين اسلام و قرآن هستند مي‌توانند آنچه را به عنوان همانند قرآن عرضه كرده‌اند، با سوره‌هاي قرآن و حتي با فرازهاي سوره‌هاي بزرگ قرآن مقايسه كنند كه آيا با آن برابري مي‌كند يا نه؟
مثلاً وقتي «مسيلمة كذاب» به تقليد از سورة كوثر، مي‌سرايد: «انا اعطيناك الجماهر فصلّ لربّك وهاجِر انّ مبغضك رجل كافر» و با تقليد از سوره فيل مي‌گويد: «الفيل مالفيل له ذَنَب وَبيل و خرطومٌ طويل», كسي به آن اعتنايي نمي كند ونقل شده است عبدالله بن مقفع , ابن ابي العوجاء,ابو شاكر ديصاني وعبدالملك بصري كه اهل خبره و از دشمنان سرسخت اسلام و قرآن بودند با هم قرار گذاشتند تا قرآن را نقض كنند ولي پس از يك سال كه جمع شدند هر كدام عجز خود را در برابر آيه اي از قرآن اعلام كردند چون عظمت قرآن (دست كم از لحاظ بُعد هنري آن) را اهل فن درك مي‌كنند كه أنها نيز چنين بوده اند و هم چنين موارد ديگر كه در كتب تفسير و علوم قرآني مفصل از جمله در التمهيد نوشته آيت الله معرفت , جلد 4 , صفحه 228 -261 ذكر شده و جاي ذكر آن در اين نوشتار مختصر نيست.
امّا جواب بخش آخر سؤال كه آمده: «اگر هيچ مرجعي قابليت تشخيص نداشته باشد» عرض مي‌كنيم كه: با توجه به مطالبي كه بيان شد، چنين چيزي تحقّق خارجي ندارد. چرا كه اين كتاب خدا اگر چه فراتر از عقول بشري است و كلام خالق جهان است. در عين حال به گونه‌اي تنزّل يافته كه بشر آن را درك مي‌كند و در مقام داوري مي‌تواند با كلام مخلوقات و انسان‌ها بسنجد و قضاوت كند.

پاورقی:

1. سوره:88.
2. هود: 13
3. بقره: 23ورك:يونس:38
4. مصباح يزدي، محمد تقي، قرآن شناسي، ج 1، ص 133.
5. قرائتي، محسن، تفسير نور، ج 5، صص 199 و 200 و ر.ک: به تفسير الميزان، ذيل آيه 23 از سوره بقره، بخش اعجاز قرآن.

منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات    

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
10 + 4 =
*****

با عضویت در خبرنامه مطالب ویژه، روزانه به ایمیل شما ارسال خواهد شد.