مراد از آيه 130 سوره مباركه «صافات» )(سلام علي آل ياسين)( چيست؟ وشأن نزول آن چيست؟
پاسخ:
در مورد زمان نزول اين آيه اشاره اي در تفاسير وجود ندارد، اما اين آيه در ميان آياتي است كه خداوند به معرفي انبيا پيشين مي پردازد و آن ها را تكريم كرده و سلام مي دهد.
اما در مراد از آيه و اين كه آيه به چه كساني يا چه كسي اشاره دارد، بايد در دو موضوع بحث شود:
موضوع اول: قرائت آن است كه اين اسم (آل ياسين) را سه نوع قرائت كرده اند كه هر كدام از قرائت ها پذيرفته شود، مراد از آيه نيز فرق مي كند.(1)
1ـ قرائت اول: عده اي آن را (آل ياسين) خوانده اند كه اگر چنين قرائت شود، دو مراد مي تواند داشته باشد: الف: اهل بيت ـ عليهم السلام ـ با توجه به اين كه يكي از اسم هاي پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ يس مي باشد،(2) و آل ياسين يعني اهل بيت پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ب: ياسين پدر حضرت الياس پيامبر بوده و آل ياسين همان حضرت الياس مي شود.
2ـ قرائت دوم: عده اي هم اين اسم را به صورت مركب قرائت كرده اند يعني (الياسين) و در توجيه آن گفته اند: الياسين جمع الياس است و مراد از آن الياس و امتش هست، به اين صورت كه الياس ابتدا (ياء) نسبت بر سر آن آمده و الياسي شده سپس (ين) علامت جمع بر سر آن آمده و الياسين شده، سپس يكي از دو (ياء) به خاطر تخفيف حذف شده و الياسين شده است.
3ـ قرائت سوم: عده اي هم آن را (اِل ياسين) قرائت كرده اند كه گفته اند مراد از آن همان الياس است و الياس و الياسين دو لغت مختلف از يك اسم هستند، مثل ميكال و ميكائيل كه هر دو اسم يك فرشته هستند، يا مثل سينا و سنين كه هر دو اسم يك كوه هستند. پس «اِل ياسين» همان الياس است.
اما در خود قرآن قرائني وجود دارد كه قرائت آخر (اِل ياسين) را تصحيح مي كند و اين كه مراد از (اِل ياسين) همان حضرت الياس است.
دليل اول: در آيه بعد ضمير مفرد به (ال ياسين) بر مي گردد إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الصَّالِحِينَ پس الياسين مفرد است و جمع نيست پس قرائت دوم صحيح نيست.
دليل دوم: آيات چهار گانه اي كه در پايان ماجراي الياس بود عين همان آياتي است كه در پايان داستان نوح و ابراهيم و موسي و هارون بود و هنگامي كه اين آيات را كنار هم قرار مي دهيم مي بينيم سلامي كه از سوي خدا در اين آيات ذكر شده به همان پيامبري است كه در صدر سخن آمده است.(3)
موضوع دوم اين كه خود (ال ياسين) چه كسي است و در اين جا نيز چند قول وجود دارد:
1ـ الياس همان ادريس است. 2ـ الياس همان ايليا از پيامبران بني اسرائيل است. 3ـ الياس همان خضر است. 4ـ از پيامبران بني اسرائيل فرزند ياسين از نواده هاي هارون برادر موسي است. 5ـ الياس همان حضرت يحيي فرزند زكريا تعميد دهنده مسيح است.(4)
اما آن چه با ظاهر آيات قرآن هماهنگ است اين كه الياس نام يكي از پيامبران بود، غير از آن پيامبراني كه در قرآن اسم شان آمده است و براي هدايت قوم بت پرست مامور گرديد ولي اكثر قومش او را تكذيب كردند.(5)
اما عده اي گفته اند كه مراد از آل ياسين اهل بيت ـ عليهم السلام ـ مي باشد و چند روايت هم نقل كرده اند، اما اين قول صحيح نمي باشد و مراد از الياسين همان طور كه گفته شد همان الياس است و آل ياسين لغت ديگر الياس مي باشد، چون رواياتي كه به اين مطلب اشاره دارند، 5 رواياتي است كه در معاني الاخبار(6) نقل شده است كه از اين 5 روايت چهار مورد آن به امام معصوم ختم نمي شود يعني قول امام نيست.
و تنها يك مورد آن از امام است كه راوي آن هم مجهول است و معلوم نيست چگونه فردي است، پس اين حديث هم قابل استناد نيست، و هر 5 روايت ضعيف بوده و قابل استناد نيستند.(7)
اما اين كه در بعضي از روايات(8) داريم سلام علي آل ياسين و به اهل بيت ـ عليهم السلام ـ چنين سلام مي دهيم مراد از آن اين آيه نيست بلكه آيه اول سوره يس است كه مي فرمايد يكي از نام هاي پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ است و پيامبر اسلام را با اين اسم خطاب مي كند و آل ياسين يعني اهل بيت پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ كه مراد امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ و فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ مي باشند.
خلاصه اين كه مراد از اين آيه، همان حضرت الياس است و ال ياسين لغت ديگر الياس است همان طور كه در قرائت سوم گفته شد.
پاورقی:
1. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، دار احیا التراث العربی، 1379 هـ.ق، ج 4، ص 456.
2. یس : 1.
3. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374، ج19، ص145.
4. همان، ج 19، ص 143 ـ 144.
5. نمونه، ج 19، ص 143.
6. شیخ صدوق، معانی الاخبار، جامعه مدرسین، 1361 ش، ص 122.
7. تفسیر نمونه، ج 19، ص 146.
8. زیارت آل یاسین.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات