بهترين روش حفظ قرآن كريم و تثبيت آن در ذهن چيست؟

بهترين روش حفظ قرآن كريم و تثبيت آن در ذهن چيست؟ بهترين مترجم قرآن كريم چه كسي است و بهترين خط آن از كيست؟

پاسخ:

براي حفظ قرآن كريم، روش هاي گونه گوني وجود دارد. با رعايت نكاتي چند، بهترين روش آن تحقق مي يابد:
نكات ضروري قبل از شروع به حفظ قرآن كريم:1 ـ نيّت خالصانه: حفظ قرآن كريم بايد خالصانه باشد تا پيوند انسان را با خدا مستحكم سازد و صورت سيرت قرآن كريم را در ذهن ماندگار و تثبيت سازد.
2 – طهارت ظاهري و باطني: طهارت ظاهري همانند با وضو بودن و رو به قبله بودن و طهارت باطني همانند با صفا بودن با صداقت بودن و غيره از جمله نكاتي است كه در تثبيت قرآن كريم در ذهن نقش آفرين است.
3 ـ حفظ در دوران كودكي و نوجواني: اگر حفظ قرآن كريم در دوران كودكي و نو جواني آغاز شود، بسيار سريع تر به بار خواهد نشست و هم چون نوشته بر سنگ ماندگار خواهد شد. از همان آغاز كودكي بايد بر يك چنين كاري تصميم گرفت و چنين كاري را بايد روش مندانه، با جديّت و همگام با آموزگار ماهر آغاز كرد. حفظ قرآن كريم بايد از ساده ترين راه آغاز شود. به عنوان نمونه حفظ بايد از اسامي سوره ها آغاز گردد.
4 ـ آمادگي و نشاط: براي حفظ قرآن كريم بايد از نشاط و آمادگي لازم برخوردار بود. در غير اين صورت، از حفظ قرآن كريم پرهيز شود. بايد ساعات مشخصي از روز را براي اين كار در نظر گرفت و اگر يك روز از حفظ قرآن كريم باز ماند روز بعد آن را جبران كند. انتخاب زمان مناسب براي حفظ بسيار مهمّ است و بهتر است. به عنوان نمونه اوّل صبح، زمان بسيار مناسبي براي حفظ مي باشد.
5 – استراحت بعد از حفظ: استراحت بعد از حفظ، مطالب را در ذهن تثبيت مي كند و در ماندكاري آن بسيار نقش آفرين است.
4 ـ تمر كز حواس: مكان ثابت و ساده اي كه داراي سكوت و آرامش و هواي سالم باشد، در تمركز حواس بسيار نقش آفرين است و تمركز حواس در تثبيت حفظ، نقش اساسي دارد.
5 ـ فراگيري روش ترتيل: فراگيري روش ترتيل، بستر ساز تثبيت حفظ قرآن كريم است. چون به كارگيري آهنگ هاي ترتيلي، حفظ را راحت و آسان مي كند.
6 ـ تسلّط لازم در عرصه هاي گونه گون: هر چه تسلّط به روان خواني صحيح، تجويد و دستور زبان عربي بيش تر باشد، بهتر و زودتر مي توان قرآن كريم را حفظ كرد, هم چنين گوش فرا دادن به نوار ترتيل براي اين كار بسيار مفيد و مؤثّر است.
7 – استفاده از ابزارهاي تكنولوژي: استفاده از نوار ترتيل و ديگر ابزار هاي آموزشي در تسريع و تثبيت حفظ، نقش آفرين است.
8 ـ خواندن دعاهاي وارده: خواندن دعاهاي وارد شده و كمك خواستن از خدا، اثر زيادي در آسان شدن حفظ و فهم قرآن كريم دارد. همانند دعاي قبل از تلاوت.
9 ـ مباحثه و كنترل: بايد براي اين كار يكي از دوستان را انتخاب كنيد تا بتوانيد ساعاتي از روز را با هم سپري كرده و با يك ديگر تمرين نماييد.
نكات ضروري در هنگام حفظ:1 ـ انتخاب روش مناسب: انتخاب روش مناسب از براي حفظ قرآن كريم بسيار مهمّ است. مناسب است حفظ قرآن با روزي نيم ساعت و با آيات كوتاه شروع شود و پس از گذشتِ حدود 20 روز، به مرور زمان آن را افزايش داد.
2 ـ تمرين و مداومت: حفظ قرآن كريم نيازمند تكرار بسيار زياد است, پس نبايد تمرين مداوم را فراموش كرد و بهتر است كه حفظ در زمان هاي مختلف انجام شود. (مثلاً نيم ساعت صبح و نيم ساعت شب قبل از استراحت).
3 ـ مباحثه با روش خاص: حفظ قرآن كريم با مباحثه ي دو نفري، بهتر و سريع تر انجام مي پذيرد, به اين شكل كه ابتدا يك نفر آيه يا قسمتي از آن را بخواند و نفر ديگرنظار نمايد و به عكس.
4 ـ توجّه به اهميّت و محتواي آيات: برخي آيات قرآن كريم، با يك بار و برخي با دو بار و برخي با چند مرتبه خواندن حفظ مي شوند, از اين رو نبايد همه ي آيات را يكسان شمرد.
5 ـ شروع مناسب: براي حفظ قرآن كريم، نخست بايد آيه ي اوّلِ هر سوره را حفظ كرد و سپس به سراغ آيه ي بعد رفت و به حفظ آن اقدام كرد تا اين كه حفظ يك صفحه تمام شود, آن گاه يكايك صفحه هاي بعد را بايد مانند صفحه ي اوّل حفظ كرد تا يك سوره به اتمام برسد. توجّه به اين نكته لازم است كه تا يك قسمت قرآن كريم خوب حفظ نشده باشد، نبايد به سراغ قسمت ديگر رفت. شماره ي آيات نيز هم زمان با حفظ آيه بايد حفظ شوند.
6 ـ توجّه به آيات مشابه: در حفظ آياتي كه شبيه هم هستند، بايد دقت بيش تري به خرج داد و تكرار و تمرين زيادتر نمود.
7 ـ رعايت ترتيب: در تمرين آيات حفظ شده، حفظ بايد به ترتيب و سلسله وار و جزء به جزء باشد, نه به صورت پراكنده و متفرق.
8 ـ خسته نكردن ذهن: تحت فشار گذاشتن ذهن به اين صورت كه يك باره معلومات زيادي بر آن عرضه كنند، باعث ملامت و ناراحتي مي شود و چه بسا در نهايت، منجر به كنار گذاشتن حفظ شود. اين كار گرچه ممكن است براي مدتي كوتاه موفقيت آميز باشد، ولي مضّر است و بايد دانست كم و خوب حفظ كردن، به مراتب بهتر از زياد و بي توجّه حفظ كردن است.
شرايط عمومي حفظ كردن1ـ انتخاب قرآن واحد و مناسب: در طول مدت حفظ بايد از يك قرآن استفاده كرد، با اندازه ي متوسط و خطّي زيبا (اگر خط عثمان طه باشد بهتر است).
2 ـ انتخاب سوره ي مناسب: قبل از حفظ، نام سوره ي مورد نظر را از ميان 114 سوره بايد به خاطر سپرد سپس به حفظ سوره اقدام كرد.
3 ـ توجّه به سنين افراد: سوره ي بقره به علت طولاني بودن، براي مبتديان مناسب نيست، بهترآن است حفظ از جزء 30 شروع شود.
4 ـ حفظ صحيح: تكرار آيات حفظ شده براي ديگران، جهت جلوگيري از اشتباهات احتمالي بسيار مفيد است, زيرا صحيح خواندن، مقدّم بر حفظ است.
5 ـ استفاده از تجارب ديگران: گوش دادن به نوار ترتيل قاريان معروف، حافظ را در تسلط يافتن بر قواعد تجويد ياري كرده و در مسير حفظ كمك مي كند.
6 ـ تمرين و تكرار بدون استفاده از قرآن كريم: در تمرين و تكرار آيات، نبايد از قرآن كريم زياد استفاده شود, بلكه بعد از چند بار خواندن يك آيه از روي قرآن كريم، بايد آيه از حفظ تكرار كرد و هرگاه قسمتي از آن فراموش شد، بايد از ذهن كمك گرفت و در صورتي كه به ياد نيامد، به قرآن كريم مراجعه شود.
7 ـ وقت شناسي در عرصه ي حفظ: بعد از حفظ يك سوره، مدت زماني كه صرف حفظ قرآن كريم مي شود، بايد دو قسمت شود: يك قسمت براي حفظ آيات جديد و يك قسمت براي تكرار آيات حفظ شده.
8 ـ نوشتن: يكي از روش هاي حفظ قرآن كريم، نوشتن مي باشد. به همين دليل امام صادق-عليه السلام- فرموده اند: «بنويسيد! زيرا تا ننويسيد حفظ نخواهيد شد».
مواردي كه بايد از آن ها دوري كرد:1ـ نا اميدي: هيچ گاه نبايد نا اميد شد و بايد دانست كه با پشتكار و اراده ي قوي است كه عده اي توانسته اند به مقام هاي بالا برسند و حافظ قرآن كريم شوند.
2 ـ پرهيز از شتاب زدگي: نبايد در حفظ قرآن كريم عجله كرد. زيرا نگه داري محفوظات قرآني، مشكل تر از حفظ قرآن كريم است و اين نياز به پشتكار و استمرار دارد.
3 ـ توجّه به مقام قرآن كريم: نبايد در انتظار تشويق ديگران بود، بلكه حفظ قرآن كريم فقط بايد براي رضاي خدا و انس با قرآن كريم باشد.
4 ـ پرهيز از تقليد هاي ناروا در عرصه ي حفظ: حافظ قرآن كريم بايد از پيروي و تقليد غير منطقي از ديگران پرهيز كند, زيرا تجربه نشان داده است كه عمرِ تقليد كوتاه است و نمي توان بر آن پايدار ماند. البته اين به معناي كنار گذاشتن تجربه ي ديگران نيست, بلكه منظور يافتن راهي مناسب با قابليت و استعداد خود است.
راه هاي باقي ماندن محفوظات و فراموش نكردن آن ها:براي اين امر، دو روش وجود دارد:
روش اوّل، روش فردي است. به اين صورت كه در هر هفته يك ختم قرآن انجام شود و حافظين قرآن كريم در قديم اين چنين مي كردند تا محفوظات خود را فراموش نكنند. توضيح مطلب اين كه روز شنبه از اوّل قرآن كريم تا سوره ي مائده, يك شنبه، از سوره ي مائده تا يونس, دوشنبه، از يونس تا اسراء, سه شنبه از اسراء تا شعراء, چهار شنبه از شعراء تا صافات, پنج شنبه از صافات تا ق و جمعه از سوره ي ق تا آخر قرآن كريم.
روش دوّم: روش جمع است. به اين صورت كه دو نفر حافظ قرآن كريم هر روز در ساعاتي معيّن آن چه كه از قرآن كريم حفظ كرده اند را براي يك ديگر بخوانند و آن ها را تكرار كنند. در اين روش، هم اشتباهات احتمالي برطرف مي شود و هم آيات حفظ شده كاملا در ذهن باقي مي مانند.
بهترين مترجم قرآن كريم چه كسي است و خط آن كدام است؟بهترين مترجم قرآن كريم كسي است كه داراي ويژگي هاي زير باشد.
1 ـ به طوركامل بر زبان مبدء و مقصد تسلّط داشته باشد.
2 ـ به اسلوب ها و ويژگي هاي هر دو زبان آگاهي كامل داشته باشد.
3 ـ معاني اصلي و مقاصد مربوط به متن در ترجمه به نحو بسار مطمئن انتقال داده شود.
4 ـ ترجمه را چنان نيكو و روان ادا نمايد كه مستقل و بي نياز از متن باشد, به گونه اي كه اگر كسي فقط ترجمه را مطالعه كند، نياز به مراجعه به متن پيدا نكند.
5 – امانت داري را در عرصه ي ترجمه حفظ نمايد.
ويژگي هاي بهترين ترجمه:ترجمه ي مطلوب، ترجمه اي است كه داراي دو ويژگي ذيل باشد:
1 ـ آياتي كه نياز به تفسير و توضيح دارند، به گونه اي ترجمه شوند كه خواننده مقصود اصلي را دريابد و خود ترجمه، موجب پديد آمدن ابهام ها و اشكال هايي در ذهن خوانند نشود.
2 ـ ترجمه به گونه اي نباشد كه خواننده را از دست يابي به مضامين بلند آيات قرآني محروم نمايد.
با توجه به ملاك ها و معيارهاي ذكر شده، به نظر مي رسد ترجمه‌ي حضرت آية الله مكارم شيرازي بهترين ترجمه باشد و بهترين خط قرآن كريم نيز عثمان طه است.

منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات