رهروان ولایت ـ شناخت اهل بیت(علیهمالسلام) و معرفت نسبت به آن بزرگواران، از چنان اهميّت و ارزش بالايى برخوردار است، که هرگز نمیتوان بدون آن، راه خوشبختی و سعادت را طی کرده، به هدف عالى انسانی و عالم غيب نائل شد.
به طور كلّ، انسان برای رسیدن به خوشبختی و هدف ویژه خلقت، نیازمند هفت دسته اطلاعات تخصصی است، که بدون این اطلاعات، رسیدن به سعادت حقیقی، خیال و توهمی بیش نیست؛ چنانکه امیرالمومنین(علیهالسلام) فرمودند: «خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده است(خدایش کیست) و در کجاست(هدف زندگی و خلقت چیست) و به کجا میرود(قیامتی هست یا نه)».[1]
بنابراین هر مکتب و هر آیینی، اگر بخواهد مصالح و سعادت انسانی را تأمین و تضمین کند، باید مبتنی بر شناخت انسان در این هفت مرحله باشد که عبارتند از:
الف)شناخت ماوراء طبیعت که دو قسم میباشد: 1)شناخت قبل از دنیا؛ 2)شناخت بعد از دنیا و مرگ؛
ب)شناخت عالم طبیعت که خود به پنج مرحله تقسیم میشود: 1)شناخت جسم انسان؛ 2) شناخت روح انسان؛ 3)شناخت رابطه جسم و روح و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر؛ 4)شناخت عالم طبیعت؛ 5)شناخت رابطه طبیعت و انسان(روح و جسم) و تأثیر متقابل طبیعت و انسان.
و علّت ضروری بودن این اطلاعات، آن است که اگر در مورد یک چیز، شناخت صحیح در تمام ابعاد آن وجود نداشته باشد، کارآمدی و کارآیی آن به درستی صورت نمیگیرد؛ همچنین اگر تمام ابعاد وجودی انسان و عواملی که با آن در ارتباط هستند و تأثیر گذاری دارند، کامل شناخته نشود، راه رسیدن به سعادت و خوشبختی او هم طی نخواهد شد.
حال اگر مجموعه دانش و اطلاعات بشری و علوم امروزی را درباره این پنج دسته ملاحظه کنیم، در مییابیم که بشر با همه پیشرفتهایی که داشته به دانش بسیار کمی از این پنج دسته، دست یافته است. هنوز دانشمندان در شناخت کامل جسم و درمان بسیاری از بیماریهای آن عاجز هستند، چه برسد به روح و عالم طبیعت و رابطه بین ایندو.
پس از آن جایی که بشر در آن عاجز و ناتوان است، باید به سراغ کسی برویم که دارای این اطلاعات تخصّصی باشد و آن کسی نیست، جز خالق و سازنده انسان و عالم طبیعت.
خداوند متعال نیز این اطلاعات تخصصی که برای حرکت به سمت سعادت انسان، ضروری است را از طریق انسانهای برگزیده که دارای علم الهی و عصمت هستند، به دیگر انسانها رسانده است. چنانکه در قرآن کریم میفرماید:«انَّما اَنتَ مُنذِرُ و لِکُلِ قُومِ هاد[رعد/7] همانا تو فقط بیم دهندهای و برای هر قومی رهبری است». امام باقر(علیهالسلام) نیز درباره این آیه میفرماید: «رسول خدا بیمدهنده است و در هر دورانی از ما رهبری است که مردم را بر آنچه که پیامبر آورده رهبری کند، سپس رهبران پس از وی، علی و اوصیای پس از او هستند یکی پس از دیگری».[2]
از طرفی قرآن کریم سعادت و شقاوت انسانها را در گرو ارتباطشان با امام زمانشان میداند و میفرماید: «یَومَ نَدعُو کُلَ اُناسٍ بِاِمامِهِم[اسرا/71] روزی که هر کسی را با امامش دعوت میکنیم».
آری شناخت امام بخصوص امام زمان(علیهالسلام) ــ به عنوان رهبر و الگوی زمان ــ آنقدر اهمیّت دارد که خداوند میفرماید روز قیامت روزی است که هر کسی با امام زمانش محشور میشود؛ و پیامبر اکرم(صلیاللّهعلیهواله) فرمودند: «هر کسی بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیّت مرده است».[3] این بدان معناست که انسان بدون معرفت امام، از هدایت خداوند متعال، محروم گشته و به گمراهی و ضلالت و بدبختی فرو رفته است.
بنابراین ما به شناخت اهل بیت(علیهمالسلام) و معصوم نیاز داریم چون خداوند برای هدایت ما به کمتر از معصوم راضی نیست. و کمتر از معصوم لایق اشرف مخلوقات یعنی انسان نیست و اساساً ما به رهبر و الگوی معصوم نیازمندیم. چرا که در غیر اینصورت، عمر ما و هدف خلقت ما ضایع شده است. و هر کسی اگر خود را به رهبر و الگوی غیر معصوم بسپارد بزرگترین جفا و خیانت را هم برخود و هم بر آنان کرده است.
----------------------------------
پینوشت:
[1].نهج البلاغه، خطبه 155.
[2].اصول کافی،ج1،ص191.
[3]. صحيح مسلم، ج 6، ص 22، ح 4686؛ مسند أحمد ج 4 96.