سورة مورد نظر سورة مباركة كوثر مي‌باشد كه با بيان شأن نزول اين سوره و نقدي بر ابهام آفريني دشمنان اهل بيت در اين فضيلت، حقيقت امر روشن خواهد گشت.
از ابن عباس نقل شده كه: سوره ي كوثر در بزرگداشت پيامبر گرامي و آرامش بخشيدن به آن حضرت و در نكوهش يكي از بدانديش‌ترين و كينه‌توزترين دشمنان او «عاص بن وائل» نازل شد، بدين سبب كه روزي عاص بن وائل هنگام بيرون آمدن پيامبر گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ از مسجد، با آن بزرگوار رو به رو گرديد و پس از گفتگوي كوتاهي، بر هم مسلكان خويش وارد شده آنان از او پرسيدند، با چه كسي گفتگو مي‌كردي؟ او پاسخ داد: با اين مرد ابتر! و منظورش اين بود كه پيامبر گرامي به دليل مرگ پسرانش ـ قاسم و ابراهيم ـ ديگر بدون فرزند و نسل و تبار خواهد بود، چرا كه در فرهنگ منحط و ظالمانه ي آنان، دختر نه موقعيت و جايگاهي داشت و نه حتي فرزند خانواده به شمار مي‌رفت، درست در اين شرايط بود كه اين سوره بر قلب پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرود آمد و به اين وسيله خدا به پيامبرش نويد داد كه به او خير فراوان و يا نسلي شايسته و ماندگار ارزاني خواهد داشت.(1) امّا كساني كه هرگز تاب تحمل فضايل مشعشع اهل بيت را نداشته‌اند، همواره سعي كرده‌اند به گونه‌اي اين فضايل را كتمان نمايند، لذا فخر رازي در تفسير خود براي مراد از كوثر پانزده قول نظير: نهري در بهشت، حوض خاص پيامبر خدا، اصحاب و پيروان آن حضرت تا قيامت، علماي امت او، قرآن و... ذكر كرده، در پاسخ اين كج انديش گفته شده: با توجه به اين كه در آخر سوره فرمود: انّ شانئك هو الابتر، با در نظر گرفتن اين كه كلمه «ابتر» در ظاهر به معناي اجاق كور است، و نيز با درنظر گرفتن اينكه اين جمله إن شانئك هو الابتر از باب قصر قلب (موصوفي را منحصر در صفتي كنيم به جاي صفت ديگر) است، چنين دست مي دهد كه منظور از كوثر تنها و تنها كثرت ذريه‌ايست كه خداوند به آن جناب ارزاني داشته يا اين كه مراد هم خير كثير است و هم كثرت ذريه، و كثرت ذريه يكي از مصاديق خير كثير است، و اگر اين مصداق به صورت مستقل يا ضمني مراد نبود، آوردن كلمه (إنّ) در جمله ي ان شانئك هو الابتر فايده‌اي نداشت، زيرا كلمة إنّ علاوه بر تحقيق، تعليل را هم مي‌رساند، و معنا ندارد بفرمايد: ما به تو حوض يا قرآن يا امت يا ... داديم، چون كه بدگوي تو اجاق كور است،(2) بلكه مناسب اين تركيب همين معناست كه: غمگين مباش ما به تو خير كثيري كه فاطمه و ذريه‌اش باشد، داديم و همانا كه بدخواه تو اجاق كور است.
پاورقی:
1. طبرسي، مجمع البيان، ترجمه علي كرمي، انتشارات فراهاني، 1380، ج 30، ص 1431.
2. ترجمه تفسير الميزان، ج 20، ص 850.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات