رهروان ولایت ـ رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) برترین مخلوقات و اشرف کائنات است، از این‌رو نزد خداوند متعال نیز بالاترین مقام و رتبه را دارد، به همین جهت از سوی خداوندحکیم احکام خاصی برای آن حضرت جعل شده است که از آن‌ها به «خصائص النبی» تعبیر می‌شود.[۱]
مراد از خصائص‌النبی، ویژگی‌های منحصر به فرد شخص پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و آیین اوست، که او را از دیگر پیامبران و مخلوقات، متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی است که طیف وسیعی از اوصاف، شمایل، اخلاق، کردار آن حضرت، کرامات، معجزات و حتی ویژگی‌های امّت و آیین او را دربر می‌گیرد. به معراج رفتن[اسراء/۱]، مصون ماندن قرآن از تحریف، خاتمیت[احزاب/۴۰] و... را می‌توان از این ویژگی‌ها بر شمرد.
گاهی نیز «خصائص النبی»به احکام اختصاصی‌ای که در مورد پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) تشریع شده است، گفته می‌شود: مانند جواز ازدواج دائم با بیش از چهار زن، وجوب نماز شب، حرمت دریافت صدقه و حرمت ازدواج با زنان آن حضرت.[۲]
همچنین عنوان خَصائِصُ النّبی، عنوان تعدادی از آثار مرتبط با ویژگی‌ها و اختصاصات پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) است؛ آثاری که به ویژگی‌های ظاهری جسمی و روحی ایشان و نیز احکامی که به صورت اختصاصی در حق ایشان تشریع شده است اشاره دارد. علمای بسیاری به بحث از خصائص النبی پرداخته و آثاری در این زمینه تدوین کرده‌اند، برخی از این آثار عبارتند از:
1. «کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب» معروف به «الخصائص‌الکبری» نوشته جلال الدین سیوطی.(وفات ۹۱۱ق)
2. «الدُّرُالثَّمین من خصائص النَّبی الأمین» نوشته ابن جوزی(وفات ۵۹۷ق)
3. «نهایةالسّؤل فی خصائص الرسول» نوشته عمر بن حسین ابن دحیه کلبی(وفات ۶۳۳ق)
4. «غایةالسّؤل فی خصائص الرسول» نوشته عمر بن علی ابن ملقّن شافعی(وفات ۸۰۴ق)
5. «حُسنُ الاِقتِصاص لِما یتعلّق بالاختصاص» نوشته بدرالدین محمد ابن دمامینی(وفات ۸۲۸ق)
از آن‌جا که یکی از این ویژگی‌های اختصاصی حضرت، جهانی بودن و خاتمیت نبوت و رسالت ایشان است[سبأ/۲۸؛فرقان/۱؛اعراف/۱۵۸] و روز به روز به خیل پیروان او افزدوه می‌شود، دشمنان آن حضرت هر روز به بهانه‌ای وجود قدسی و عرشی او را، مورد اهانت و هجمه قرار می‌دهند، البته این اهانت‌ها، مختص این زمان نیست، بلکه در طول تاریخ اسلام همواره به آن حضرت جسارت‌ها شده است؛ در زمان آن حضرت، مشرکان به بهانه‌های مختلفی به او بی‌احترامی می‌کردند، و حتی خاکستر روی سر آن حضرت می‌ریختند و بسیاری جسارت‌هایی که قلم از گفتن آن‌ها شرم دارد.[۳] در کنار این مشرکان برخی صحابه نیز گاهی به تصمیمات او اعتراض می‌کردند[۴] و به برخی همسران ایشان نسبت ناروا می‌دادند[۵] اما نه تنها این دشمنی‌ها از محبوبیت او نکاسته است بلکه روز به روز بر پیروان او و محبوبیتش می‌افزاید.
________________________
پی نوشت
[1] خصائص، جمع خصیصه، به‌معنای ویژگی‌ها و اوصافی است که یک فرد را از دیگران متمایز و مشخص می‌کند.معجم‌النفائس الوسیط، ذیل «خصص.
[2] ابن‌حجر عسقلانی، فتح‌الباری، ج۹، ص۹۹ـ۱۰۰؛ سیوطی، الخصائص الکبری، ج۲، ص۴۲۶.
[3] ابن سعد، طبقات کبری، ج۱، ص۲۰۱؛ سیره نبوی، ابن هشام، ج۱، ص۴۱۶.
[4] صحیح بخاری، ج۳، ص۲۵۶؛ ج۴، ص۱۲۵، کتاب الجهاد، باب بعد از باب اثم من عاهد ثمّ غدر؛ ج۶، ص۱۷۰؛ صحیح مسلم، ج۳، ص۱۴۱۱، کتاب الجهاد والسیر، باب۳۴، ح۹۴.
[5] بخاری، صحیح البخاری، ج۴، ص۱۵۱۸، ح۳۹۱۰، کتَاب الْمَغَازِی، بَاب حدیث الْإِفْک، تحقیق د. مصطفی دیب البغا، ناشر:دار ابن کثیر، الیمامة، بیروت، الطبعة: الثالثة، ۱۴۰۷؛ ابن‌تیمیه، کتب ورسائل و فتاوی شیخ الإسلام ابن‌تیمیة، ج۷، ص۴۸۷، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، مکتبة ابن‌تیمیة، الطبعة: الثانیة. الطبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۱۲۸، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، ناشر: مکتبة الزهراء ـ الموصل، الطبعة: الثانیة، ۱۴۰۴هـ–۱۹۸۳م. ألبانی، سلسة الأحادیث الصحیحة، ج۶، ص۲۶، ح۲۵۰۷؛ إبن حزم، المحلی، ج۱۱، ص۱۳۰، تحقیق: لجنة إحیاء التراث العربی، دارالآفاق الجدیدة ـ بیروت.