منظور از رازقیت خداوند چیست؟

11:07 - 1393/11/25
چکیده: خداوند روزي را بين مخلوقات خود تقسيم نموده و روزي مقسوم و مقرر او را به او مي رساند، اما افزايش و توسعه زندگي چيزي است كه بستگي به تلاش و مهارت موجود روزي خوار دارد. گرسنگاني كه غارت گران اقتصادي روزي آنان را غارت مي كنند و يا در اثر تنبلي دنبال روزي نرفته و گرسنگي مي كشند، ربطي به رازقيت خداوند ندارد فلذا هيچ گونه منافاتي با رازقيت خداوند هم ندارد...

با توجه به اينكه رازقيت از صفات برتر الهي است و با توجه به اينكه خدا خود ما را آفريده خصلت گرسنه شدن و تشنه شدن و... را خود او در وجود ما گذاشته، پس حالا نيز بايد خود مسئوليت بندگان را قبول كند و روزي آنها را بدهد؟

پاسخ:

رزق به معناي چيزي است كه مايه دوام حيات مخلوقات زنده بوده و مورد انتفاع مرزوق قرار بگيرد. از هر رزقي آن مقدار رزق است كه مايه دوام مخلوقات زنده بوده و مورد انتفاع آنان واقع مي شود. پس اگر كسي مال بسياري جمع كرده كه به غير از اندكي از آن را نمي خورد، در حقيقت رزقش همان مقداري است كه مي خورد، بقيه آن، رزق او نيست مگر از اين جهت كه بخواهد به ديگري بدهد كه از اين جهت رزق است، پس وسعت روزي و تنگي آن ربطي به زيادي مال و اندكي آن ندارد، چه بسيار افرادي كه مال بسيار دارند، ولي كم مي خورند و چه بسيار افرادي كه به عكس آنانند.(1) خداوند درمورد روزي مخلوقات خود و تضمين رزق آنها در حد حفظ حيات و ادامه آن مي فرمايد: هيچ جنبنده اي در زمين نيست مگر اين كه خدا رزق او را به عهده گرفته، او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را مي داند، و رزق همه در كتاب روشن (كه همان علم خداست) معين شده است.(2) جمله علي الله رزقها در آيه دلالت مي كند بر اين كه دادن رزق بر خداي متعال واجب است و در قرآن كريم مكرر آمده كه روزي دادن، يكي از افعال مختص به خدا است و اين كه روزي، حقي است براي خلق بر عهده خداي متعال، همه جنبنده هايي كه در زمين هستند رزق شان بر عهده خداست ـ و هرگز بدون رزق نمي مانند ـ و خداوند متعال با خبر از احوال آنهاست، چه قرارگاه معيني داشته باشد مانند ماهي و صدف و چه قرارگاه معيني نداشته باشند مانند پرندگان و مسافران چه جايگاه معين موقت داشته باشند مانند جنين در رحم مادر، خداوند رزق شان را در همان جا مي دهد.(3) البته روشن است كه اين روزي نيز از طريق خاص خود به انسان مي‌رسد و چنين نيست كه كسي هيچ حركتي نكند و انتظار داشته باشد كه روزي او در دهانش قرار گيرد. روايات اهل بيت(ع) نيز هم نوا با قرآن كريم به صراحت اين حقيقت را اعلام مي نمايد: رسول خدا در حجة الوداع فرمود: مردم آگاه باشيد كه جبرئيل به دلم انداخت كه هيچ انساني از دنيا نمي رود مگر بعد از آن كه رزقي كه برايش معين شده تا به آخر خورده باشد، بنابراين از خدا بترسيد و در طلب رزق معتدل باشيد و دير رسيدن چيزي از رزق، شما را وا ندارد به اين كه آن را با ارتكاب يكي از گناهان طلب كنيد، زيرا خداي متعال، ارزاق حلال را بين خلق تقسيم كرده نه حرام را، بنابراين هر كس از خدا پروا كند و خويشتن دار باشد، خداي عزوجل رزق او را از راه حلال مي رساند و هر كس پرده پوشش خدايي را پاره كند و رزق خود را از راه غير مشروع به دست بياورد خداي متعال از باب قصاص همان مقدار از رزق حلال او را دريغ نموده، و در عين حال در حساب او محاسبه مي كند.(4) امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: رزق به دو قسم تقسيم شده است: يك قسم آن بدون طلب و به هر حال به صاحب خود مي رسد، قسم دوم آن معلق به طلب است كه بايد دنبال آن رفت و براي بدست آوردن آن تلاش و كوشش كرد.(5) امام صادق ـ عليه السلام ـ در روايت ديگري فرمود: رزق مقسوم خدا را حرص حريص نمي تواند جلب كند و كراهت كاره نمي تواند از آن جلوگيري كند، اگر يكي از شما همان طور كه از مرگ فرار مي كند از رزق خود فرار كند رزق او قبل از مرگ به او خواهد رسيد هم چنان كه مرگ دامن او را خواهد گرفت... .(6) با توجه به صراحت آيات و روايات فوق جاي هيچ گونه ترديدي باقي نمي ماند كه خداوند متعال روزي را بين مخلوقات خود تقسيم نموده و روزي مقسوم و مقرر او را به او مي رساند، اما افزايش و توسعه زندگي چيزي است كه بستگي به تلاش و مهارت موجود روزي خوار دارد. گرسنگاني كه غارت گران اقتصادي روزي آنان را غارت مي كنند و يا در اثر تنبلي و لا ابالي گري دنبال روزي نرفته و گرسنگي مي كشند، ربطي به رازقيت خداوند ندارد، فلذا هيچ گونه منافاتي با رازقيت خداوند هم ندارد.

پاورقی:

1. طباطبائي سيد محمد حسين، الميزان، ترجمه موسوي همداني، سيد محمدباقر، قم، دفتر انتشارات اسلامي جامعه مدرسين حوزه علميه، 1374ش، ج3، ص221.
2. هود : 6.
3. الميزان، همان، ج10، ص221.
4. همان، ص264.
5. حرعاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، موسسه آل البيت (ع) لاحياء التراث، ج17، ص47.
6. الاسكافي، محمد بن همام، كتاب التحميص، مدرسة الامام المهدي (ع) قم. ص52.

منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

با عضویت در خبرنامه مطالب ویژه، روزانه به ایمیل شما ارسال خواهد شد.