رهروان ولایت ـ بهترین راه این است که انسان هموراه خودش را در محضر خدا ببیند و احساس خجالت و شرمندگی نسبت به گذشته خویش از اعمال سوء خود نسبیت به پروردگار داشته باشد و این از بهترین حالات روحی و معنوی و زمینه ساز توبه و جلب رحمت و عنایت پروردگار است.
بر خلاف کسانی که می گویند ، انسان جایز الخطا نیست بلکه انسان ممکن الخطاست ، یعنی که انسان اجازه انجام گناه و خطا را ندارد اما در صورت انجام گناه ، باید توبه کند و نقاط ضعف خود را بشناسد و در صدد برطرف نمودن ان براید تا به درجه ای بالاتر از مقام و مرتبه پیشین خود، دست پیدا کند و چه بسا به مقام عالیه برسد .
انسان باید خود شناسی داشته باشد تا نقاط ضعف خود را در مرتکب شدن به گناه را بشناسد تا بتواند با برطرف کردن ان ، با کمک خداوند پیشرفت کرده و جلوی هر گونه فریب شیطان را بگیرد و هم چنین بداند در چنین موقع ای چکار کند تا در دام شیطان نافتد چرا که شیطان دشمن همیشگی ما است ، شیطان بندگان خالص خدا مثل حضرت ادم (علیه السلام) را فریب داد چه برسد به انسانهای عادی ، که زود فریفته شیطان می شوند .
انسان باید همیشه سعی و تلاشش بر این باشد که در شرایط گناه قرار نگیرد و در صورتی که از روی نادانی و جهل مرتکب گناه شد ، توبه کند و تمام اسباب ان گناه را که شرایط انجام گناه را برای انسان به وجود آورده از بین ببرد.
این مطلب را هم باید متذکر شوم که همواره بایستی دو چراغ خوف و رجا در وجود ما روشن باشد تا به بیراهه نرویم . این دو باید در کنار هم مساوی هم باشند نه یکی کم ، و نه زیاد، بلکه باید توازن داشته باشد .
روایت از امام باقر(علیه السلام) است که می فرماید : «بنده های مومن دو نور در ضمیر انها روشن است « نور خوف» نسبت به کرده های پیشین ، «نور امید» به فضل و رحمت پروردگار، که اگر هر یک با دیگری سنجیده شود هیچ یک فزونی نخواهد یافت بلکه باهم برابرند .»[1]
اگرخوف غلبه داشته باشد موجب یأس می شود و اگر رجا غلبه داشته باشد موجب جرأت بر گناه است ، ولی تساوی انها بهترین عامل بازدارنده از گناه و تشویق کننده انسان به توبه و انجام عمل صالح می باشد.
یک اصل دیگری هم نباید فراموش شود که این عالم محضر خداوند است و همیشه و در همه حال خود را در محضر خداوند بدانیم و در محضر خداوند نباید گناه کنیم ، اگر انسان می خواهد گناهی از او سر بزند اگر حتی بچه کوچک هم باشد شرم می کند ، پس چگونه در محضر خدا شرم نکند خدای که در همه حال ما را دارد می بیند ؛ خدا در قرآن می فرماید: «الم یعلم بان الله یری»[سوره علق ایه 14] یعنی آیا نمی دانند خدا می بیند؟»
و این حقیقت را باید آویزه گوش مان کنیم که خدا و امام زمان (عج) ناظر بر اعمال ما هستند و ما باید بر رفتار خودمان کنترل داشته باشیم و خدای ناکرده در محضر انها شرمنده نباشیم .
یکی از موارد جلوگیری از مرتکب شدن گناه، کنترل ورودی های بدن می باشد. این ورودی ها هم مواد غذایی و خوراکی ها را شامل می شود ، که از طریق حواس پنج گانه خود دریافت می نماییم.
مثلا خوردن مال حرام، مرتکب شدن به گناه را آسانتر خواهد کرد و کسی که خود از مال حرام استفاده کرده است و اسباب و وسایل استفاده ان مال را ، فراهم آورده است، در واقع، زمینه ارتکاب گناه را فراهم کرده است.
امام حسین(علیه السلام)، اصلیترین علت دشمنی سپاه عمر بن سعد با خود و نپذیرفتن دعوت ایشان را ، خوردن مال حرام می داند.
یکی از موارد جلوگیری از مرتکب شدن گناه، ورودی چشم و گوش است. که نه تنها باید از ورود نگاه حرام جلوگیری کنیم بلکه باید به این مهم توجه داشته باشیم که از ورود داده ایی که فی نفسه حلال است اما تمایل و کشش رسیدن به آن ها، زمینه ارتکاب گناه را در ما فراهم می آورد اجتناب نماییم .
مانند کسی که تمایل بسیار زیاد به داشتن ماشین های لوکس و گران قیمت دارد باعث رفتن او به سمت کسب مال حرام می شود با کنترل نکردن خود به دام شیطان اسیر می شود و خداوند را نسبت به خود خشمگین می سازد.
بنابراین مبارزه با گناه و هوای نفس رعایت چند نکته لازم است:
1- هیچ گناهی را کوچک نشماریم همیشه به این فکر باشیم که در مقابل خدای بزرگ قرار داریم.
2- همیشه عزم جدی بر ترک گناه و دوری از گناه داشته باشیم و برای دوری از گناه از خداوند مدد بخواهیم.
3- هر گاه گناهی به ذهن آمده است از محیط گناه دور شویم و پناه به خدا ببریم و مصداق این ایه عمل کنیم خداوند فرماید: «إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ: پرهیزگاران چون گرفتار وسوسه شیطان شوند همان دم متذکر (یاد خدا) شده و بصیرت یابند.»[سوره اعراف آیه 201]
4- خود را همواره در محضر خدا بدانیم و از چهره زشت گناه دوری کنیم و با مطالعه پیرامون عواقب گناه خود را در مقابلش مجهز کنیم و اراده خود را همواره تقویت کنیم.
5- محاسبه نفس داشته باشیم ، همواره و در صورت رخداد خطا، خود را توبیخ کنیم و بلافاصله استغفار داشته باشیم. [2]
-------------------------------
پی نوشت :
1-وسائل الشیعه ج 2 ص 488
2-سایت تبیان