رهروان ولایت - قطعا برای شما هم اتفاق افتاده که خیلی نا امید باشید و دستتان از همه چیز کوتاه شده باشد مریضی در بیمارستان دارید هر روز که به او سر می زنید حال او وخیم تر می شود یا نزدیک به امتحان کنکور می شوید استرس زیادی هم دارید یا هر عمل دیگری، در اینجا یه چیز است که انسان را آرام می کند و انسان امیدوار می شود و میان خودش و خدایش نجوا می کند و دائم با خدا حرف می زند و دعا می کند، و حق هم همین است و معنی دعا در لغت یعنی طلب و در اصطلاح یعنی اظهار نياز و خواهش بندگان به درگاه خدای قادر متعال گفته می شود. در فرهنگ اسلامی و در قران و احادیث ائمه معصومین تاکید زیادی شده است و این تاکید نشانه ارزش بالای دعا را می رساند.
اصل و ریشه عبادت دعا است . پیامبر گرامي اسلام ( صليّ الله عليه و اله) فرمود: «اَلدُّعاءُ مُخُّ الْعِبادَةِ دعا مغز عبادت است»[1]
امام باقر (عليه السّلام ) فرمود:«ما مِنْ شَيْءٍ أَفْضَلُ عِنْدَاللهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ أَنْ يُسْأَلَ وَ يُطْلَبَ مِمّا عِنْدَهُ در نزد خدا هیچ چیز بهتر از این نبست كه از او سؤال شود و از آنچه نزد اوست درخواست گردد» [2]
برای هر کاری ادابی است و برای دعا هم آداب و شرایطی است که انسان باید با توجه به ان شرایط دعا کند تا دعایش به استجابت نزدیک تر باشد.
الف ـ یقین داشتن به اجابت در حال دعا
کسی که دعا می کند باید همه توجه او به خدا باشد و به چیزهای دیگر دل نبندد و این را هم بداند که هر چه داریم از خداوندکریم است، چرا که منشاء همه خیر و برکات خداوند است وقتی هم که دعا می کند امید به اجابت ان را هم داشته باشد ، چرا که سیره ائمه معصومین به این شکل بود خدا درسوره انبيا آيه 90 مي فرمايد: «خاندان زكريّاي پیغمبر با چنین حالتی خدا را مي خواندند:«إِنَّهُم كانُوا يُسارِعُونَ في الْخَيْراتِ وَ يَدْعُو نَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ كانُوا لَنا خاشِعينَ» بدرستي كه آنها در كارهاي خير پيشگام بودند و با حالت اميد و ترس، ما را می خواندند و برای ما خاشع بودند.»
یکی از عواملی که باعث می شود دعا مستجاب شود این است که انسان سعی کند همیشه در کار های نیکو و خیر پیش قدم باشد، و توجه قلبی به خدا داشته باشد حضرت علي (عليه السّلام ) فرمود: «لا يَقْبَلُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ دُعا‌ءَ قَلْبٍ لاهٍ[3] خداوند بزرگ، دعاي دلي را كه غافل و مشغول باشد نمي پذيرد.»
یکی از شرایط دعا این است که انسان دستش را به سوی بالا و به سوی آسمان بلند کند بخاطر اینکه همه خیر و برکت از طرف اسمان است ، پیامبر گرامی اسلام( صليّ الله عليه و اله) هم موقع دعا کردن دست را به سوی اسمان بلند می کردند، عطر زدن و صدقه قبل از دعا و انگشتر عقيق به دست داشتن نيز از آداب دعا شمرده شده است. [4]
ب ـ انتخاب زمان مناسب برای دعا کردن
خدا در همه زمان دل شکسته هایش را می پذیرد و به ندای او لبیک می گوید ولی در بعضی مواقع سفارش شده که در این زمان دعا به استجابت نزدیک تر است و در پیش خدا بیشتر خریدار دارد .
مثل ماه مبارک رمضان مخصوصا شب قدر، روزعرفه، عيد فطر، قربان، غدیر، و شبهای جمعه و... در این ایام سفارش بیشتری شده است .
امام باقر (عليه السلام ) فرمود: «خداي بزرگ در هر شب جمعه از اول تا آخر شب از بلنداي عرش ندا دهد كه آيا بنده مؤمني نيست كه امشب مرا براي دين و دنياي خويش بخواند تا او را اجابت كنم.» [5]
ج ـ مکان دعا هم در اجابت دعا تاثیر دارد
برای هر چیزی مکان خاصی است و برای دعا هم مکان تاثیر دارد هر چه مکان مقدس تر باشد دعا به استجابت نزدیک تر است مانند: مكّه معظّمه، مدينه منوّره، مشاهد مشرّفه امامان، مساجد، امامزاده های معتبر مزار گلگون شهدا و....اینها از مكانهايي هستند كه دعا در این مکانها با استجابت نزدیک تر هستند . [6]
امام رضا( عليه السلام ) درباره دعا کردن در شهر مقدّس مكّه فرمود:
« هیچ كس در اين كوهها (مكّه) نايستاد (و دعا نكرد) مگر اينكه مستجاب شد. اما دعاهاي مؤمنان در امور آخرتشان و دعاي كفّار در امور دنياشان به اجابت می رسد.» [7] و این مکانها به قدری عظمت دارند حتی دعای کفار را خدا اجابت می کند چه برسد به مومن یا مسلمان ، همه این موردی که ذکر کردیم بعضی ار عوامل اجابت دعا بودند عواملی را فقط فهرست وار اشاره می کنم مثل دسته جمعي دعا كردن ، واسطه قرار دادن اهل بيت (عليهم السلام ) ، خداوند فرموده است:
«محبوب ترین و گرامی ترین بندگانم نزد من محمّد و علي، حبيب و ولي من هستند، هر كس به وسيله آن دو و خاندان پاكشان از من چيزي بخواهد، خواسته اش را رد نمي كنم » [8] همه این شرائط دعا باشد و خداوند مصلحت بداند دعا را برای بنده اش به اجابت می رساند اگر دعایش مستجاب نشد مصلحت خداوند نبود و خدا در اخرت جبران می کند.
خوشا به نيمه شبى با خدا صفا كردن
زبان حال گشودن زدل دعا كردن
تمام لذّت عالم نمى رسد قدرش
به يك دقيقه مناجات، با خدا كردن
به صد هزار قبولى عمره مى ارزد
به دهر يك گره از كار خلق وا كردن
به ادّعا نتوان برد بهره اى فردا
كه بهره از عمل آيد نه ادّعا كردن
در اين سراى دو در، از درى درآ اى دوست
كه حاجتى بتوان از كسى روا كردن
براى جلب رضاى خدا بكوش اى دل
كه مشكل است خدا را زخود رضا كردن
به زرق و برق زر اى دل مناز، مى بازى
كه كار زر، بود از حق تو را جدا كردن
بهشت برگ عبورش محبّت مولاست
خوشا به حبّ على دورى از خطا كردن [9]
---------------------
پی نوشت :
1-. وسائل الشيعه، ج 4، صفحه
2- وسائل الشيعه، ج 4، صفحه 1088.
3- وسائل الشيعه، ج 4، صفحه 1106.
4- همان، صفحه 1116
5- إِنَّ اللهَ تَعالي يُنادي كُلَّ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ اَوَّلِ اللَّيْلِ إِلي آخِرِهِ: اَلا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ يَدْعُوني لِدينِهِ وَ‌دُنْياهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَاُجيبُهُ وسائل الشيعه، ج 4، صفحه 1125
6- عدّة الداعي، صفحه 48
7- عدّة الداعي، ابن فهد حلّي، صفحه 47، نشر وجداني
8- وسائل الشيعه، ج 4، صفحه 1142
9- ژوليده نيشابورى