رهروان ولایت ـ
«چوپانی بالای درخت چنار رفت، چون به شاخه آخر رسید باد تندی وزیدن گرفت. او به وحشت افتاد و سر به آسمان برداشت‌که ای پروردگار! من از این درخت سالم پائین بیایم تمام گوسفند‌هایم را نذر می‌کنم و خیرات و صدقات می دهم.
از قضا باد لحظه‌ای آرام شد و مرد چند شاخه پائین آمد. چون به سلامت خود امیدوار شد گفت: خدایا! پشم آن‌ها را می‌دهم، باد آرام‌تر شد و مرد چند شاخه دیگر هم پائین‌تر آمد و این بار گفت: خدایا کشک آن را می‌دهم.
وقتی از درخت پائین آمد در حالی‌که لبخند بر لب داشت گفت: چه کشکی، چه پشمی…!»[1]
این حکایت، شرح حال کسانی است‌که وقتی در اوج گرفتاری و مشکلات قرار دارند، عاجزانه و از عمق جان، خدا را می‌خوانند، و حتی چه بسا نذرهایی هم برای برطرف شدن معضل خود انجام می‌دهند. اما همین‌که به خواسته خود می‌رسند، در حالی‌که خدا را فراموش می‌کنند، هیچ تعهدی هم نسبت به قول و قرارهای خود ندارند.
حق‌تعالی در این زمینه می‌فرماید:
«فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ يُشْرِكُونَ»،[عنکبوت 65]؛ «پس چون به كشتى سوار شوند تنها خدا را به اخلاص كامل در دين مىخوانند، اما همين‌كه ايشان را نجات داده و به خشكى مىرساند، باز هم شرك مىورزند.»
آری وفای به عهد، مخصوصا در چنین مواردی‌که انسان به خواسته خود می‌رسد، از امور اجتناب ناپذیر یک مسلمان حقیقی باید باشد، و لذا در آموزه‌های دینی نسبت به آن توصیه و سفارش شده است:
قرآن مجید، دستور می‌دهد تا به عهد و پیمان خود پیوسته وفادار باشیم و بدانیم که در برابر خدا مسئولیم:
الف: «وَ بِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُوا ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ»،[انعام152]؛ «به عهد الهی وفا کنید. این چیزی است‌که خداوند شما را به آن سفارش کرده است تا متذکر شوید»
ب: «وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْوءُلاً»،[اسراء 34]؛ «به پیمان‌های خود وفادار باشید، زیرا از پیمان‌ها سؤال خواهد شد.»
ج: «وَ الَّذینَ هُمْ ِلأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ»،[مومنون 8]؛ «آنان (مؤمنین) به امانت و عهد و پیمان خود وفادارند»
این سه آیه جایگاه پیمان را در قرآن روشن می‌سازد و اهمیت ویژه آن را بیان می‌نماید.
و در بیانات روایی هم نسبت به این امر توصیه شده است:
الف: قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم «مَن كانَ يُؤمِنُ بِاللّه و َاليَومِ الآخِر فَليَفِ اِذا وَعَدَ»،[2]؛ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد، هرگاه وعده مى‌دهد بايد وفا كند.»
ب: قال على عليه السلام «وَ إيّاكَ ... اَن تَعِدَهُم فَتُتبِعَ مَوعِدَكَ بِخُلفِكَ... الخُلفَ يوجبُ المَقتَ عِندَ اللّه وَ النّاسِ»،[3]؛ حضرت علی علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند: «بپرهيز از خلف وعده،كه آن موجب نفرت خدا و مردم از تو مى‌شود.»
ج: قال ابی عبد الله علیه السلام «لَا دِينَ لِمَنْ لَا عَهْدَ لَه»،[4]؛ امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «آن‌كس كه وفای به عهد و پيمان نكند، دين ندارد»
بنابراین انسان نباید به محض رهایی از مشکلات، خدا را فراموش نماید، و از تعهداتی‌که نموده غفلت بورزد، که لازمه ایمان، وفای به عهد می‌باشد. و این‌گونه نیست که این گرفتاری، آخرین معضل زندگی انسان باشد، بلکه بر اساس این‌که دنیا قرین با بلا و گرفتاری است، باید بعد از حلّ هر مشکلی، به تعهدات خود در قبال خدا، عمل بنماییم، تا در مواقع بعدی، توقع یاری و دستگیری داشته باشیم.
......................................................
پی‌نوشت:
[1]. http://dahool.ir/1390/07/
[2]. كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص364، ح2
[3]. نهج البلاغه(صبحی صالح) نامه 53 ،ص444
[4]. بحار الانوار،ج81، ص252