رهروان ولایت ـ
همۀ ما با یک پدیدۀ طبیعی در زندگی خود که بارها در طول عمر انسان اتفاق می‌افتد برخورد می‌کنیم، که این پدیده گاهی اوقات تاثیر بسزایی در زندگی افراد داشته. حتی در آیات و قصص قرآنی به این پدیده طبیعی اشاره شده است که نمونۀ بارز آن را می‌توان به حضرت یوسف مثال زد که این پدیده در زندگی او بسیار موثر بوده وآن رویا یا خواب‌هایی بوده که با تعبیر آنها تحولی در آیندۀ مردم مصر وخود حضرت یوسف اتفاق افتاده است و همچنین می‌توان این پدیده را در زندگی پیامبر بزرگوار اسلام نیز مشاهده نمود، مانند خواب پيامبراسلام (صلی الله علیه وآله) قبل از فتح مكه كه نويدبخش و بشارت دهندة فتح مكه بود، كه همين گونه نيز شد.
و خواب پيغمبر مبني بر اينكه بوزينه‌ها (بني اميه) بعد از رحلت او بر منبر او سوار مي‌شوند و همين گونه نيز شد و حكومت بدست بني اميه افتاد و از منبر رسول خدا(ص) بالارفتند.
خواب پيامبر(صلی الله علیه وآله) كه از مسموم شدن امام حسن (عليه السّلام) و شهيد شدن امام حسين (عليه السّلام) خبر مي‌داد و... .
این پدیدۀ طبیعی چیزی نیست جز خواب یا رویا که در طول عمر انسان بسیار اتفاق می‌افتد. وکمتر کسی دیده شده که در شبی که خواب می‌بیند فردای آن به دنبال تعبیر آن نباشد. وسوال‌هایی که در ذهن انسان ایجاد می‌شود که اینکه این خواب من تعبیر دارد یا نه؟ آیا این خوابی که دیدم از جمله خواب‌های شیطانی می‌باشد یا ازجمله خواب‌های خوب؟
و بطور کلی در يك تقسيم بندي خواب را می‌توان بر اقسام مختلف تقسيم نمود كه عدم اعتبار و يا اعتبار آن نيز با توضيح آن مشخّص مي‌گردد:
1. خوابهاي پريشان و درهم: اين نوع خوابها غير منطقي است، و عقل آنها را نمي‌پذيرد، افسانه هايی است كه امكان وقوع ندارد، مثل اينكه فرد در خوابش ببيند كه درختي در آسمان روئيده است. [1]
2. خوابها و خواهش‌هاي نفساني (ارضايي): اين نوع خوابها نشأت گرفته از غرائز و تمايلاتي است كه در انسان وجود دارد مانند: غريزة جنسي، غريزة حبّ نفس و ميل به بقاء، غريزة حبّ مال، غريزة تعالي خواهي و ساير غرائز ديگر. كه اين غرائز معمولاً در حالت بيداري مجال بروز پيدا نكرده است، و ارضاء نمي‌شود و در عالم رؤيا با محدوديّت و سانسور كمتري چهره‌نمايي مي‌كند و به صورت رؤياهاي آشفته و پريشان ظاهر مي‌گردد و اين خود از الطاف خداوند است، كه فرصت و ارضاء و تخلية غرائز را در حالت رؤيا براي انسان ايجاد كرده است.
3. خوابهاي حسّي: رؤياهاي حسّي در اثر تأثير حسي حوادث اطراف بر حواس و جسم شخص خوابيده پديد مي‌آيد. (مانند موقعي كه لحاف يا پتو بر روي دهان قرار گيرد و تنفس با مشكل مواجه گردد و در امواج مغز اشكال ايجاد نموده و باعث خواب‌هايي مي‌شود كه هيچ تعبيري ندارد) و مانند شخص خوابيده‌اي كه خورشيد به صورت وي مي‌تابد و در اثر احساس گرما ممكن است در خواب آتشي را در نزديكي خود ببيند كه زبانه مي‌كشد. [2]
4. روياي صادقه رمزي: اين خوابها مسائل و وقايع را به صورت كد و رمز بيان مي‌كند، و لذا احتياج به معبّر و تعبير كنندة خواب دارد، تا آن رموز را كشف كند. مرحوم علامه طباطبايي ـ رحمة الله عليه ـ مي‌فرمايند: كساني كه داراي روح متوسّط هستند در عالم رؤيا حقايق را ناصاف و همراه برفك دريافت ميكنند كه بايد مفسّري و عالمي آنها را تفسير و تحليل كند. [3]
5. رؤياي صادقه غير رمزي: در آن خواب حقايق به همان صورت كه در خواب ديده شده محقّق مي گردد و احتياج به تعبير و تفسير ندارد. مثل خواب حضرت ابراهيم ـ عليه السّلام ـ در ذبح فرزند يا خواب حضرت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در رابطه با امام حسين ـ عليه السّلام ـ در واقعة عاشورا كه همان گونه محقّق شد. [4]
6. خواب مزاجي: رؤياهاي مزاجي رؤيايي است كه ناشي از وضعيّت جسماني و مزاجي شخص است. مانند بيماري، خستگي زياد، پر بودن معده، نوع غذا و ميوه كه اين عوامل تأثير بسزايي در پيدايش رؤياهاي آشفته و نامربوط دارد.
7. خوابهاي ذهني: رؤيايي كه بر اثر اهتمام فكر انسان نسبت به موضوعي خاص و كاركرد ذهن روي يک واقعه و حادثه پديد مي‌آيد. [5]
بنابراين با توجّه به انواع خواب و كيفيّت آن مي‌توان نتيجه گرفت كه خواب‌هايي تعبير و تفسير دارند كه از رؤياهاي صادقه باشد، و به خاطر مشكلات و نيازهاي روحي و جسمي نباشد.
رؤياهاي صادقه نيز از اين نوع خواب ها هستند و به مومنان و صالحين بشارت هايي مي‌شود كه كاري را انجام دهند و يا از انجام آن پرهيز كنند، همچون حضرت ابراهيم (عليه السلام) كه در خواب از سوي خدا مأمور مي‌شود تا فرزندش را با دست خود قرباني كند.
حاصل آنكه نمي‌توان براي خواب هاي صادقانه حدّ خاصي مشخص كرد و اين خواب ها جنبه الهامي دارد كه گاهي به وسيله آنها حقايق آشكار مي‌گردد و چه بسا مشكلاتي به وسيله آنها رفع مي‌شود.
در مورد شناخت رؤياي صادقه، حضرت آيت الله مكارم شيرازي (مدظله) مي گويد: خوابي كه رؤياي صادقه يا مژده اي از ناحيه خدا باشد، معيار مسلمي ندارد و به طور قطعي نمي‌توان گفت روياي صادقه است. [6]
امام صادق (عليه السلام) مي‌فرمايند: روياي صادقه بعد از دو سوم شب و قبل از سحر است كه ملائكه نيز حاضر مي‌شوند و اين روياي صادقه است و ان شاء الله تخلف پذير نيست، مگر بيننده خواب، جنب باشد يا بدون وضو باشد و نام خداي بر زبان جاري نكرده باشد. [7]
بنابراين گرچه بعضي از خواب ها روياي صادقه هستند، ليكن مسلم است، انسان نبايد زندگي خود را بر اساس خواب هايي كه صادقه بودنش معلوم نيست، پي ريزي نمايد و يا زندگي را مختل بكند. وظيفه مومن اين است كه در تمام كارها بر خدا توكل داشته و وظايف اسلامي را كه بر عهده او گذارده شده است انجام دهد.
خواب ها حجيت شرعي ندارند، اگر چه براي فردي كه خواب ديده و خواب او مطابق با موازين شرعي است و هيچ گونه مخالفتي با شرع ندارد مي‌تواند تنها فقط براي خود او حجت باشد و براي ديگران حجت نبوده و الزام آور نيست و وظيفه اي را بر آنها تحميل نمي‌كند.
منبع بیشتر برای مطالعه:
نرم افزار پاسخ 2
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
1] [عبدالرحيم، محمّد، تعبير خواب از ديدگاه امام صادق (عليه السّلام)، ص 15، 20]
2] [خواب و رؤيا، ص 168 ـ 169]
3] [طباطبايي، محمّد حسين، تفسير الميزان، ، ج،11، ص 299]
4] [عبدالرحيم، محمد، تعبير خواب از ديدگاه امام صادق (عليه السّلام )،1377، ص22]
5] [خواب و رؤيا، ص 161]
6] [مکارم شيرازي، ناصر، استفتائات، ج1، ص510، سئوال 1672]
7] [کليني، محمد بن یعقوب، الکافي، ج8، ص91، ح62] [فَإِنَّ الرَّجُلَ يَرَاهَا فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ فِي سُلْطَانِ الْمَرَدَةِ الْفَسَقَةِ وَ إِنَّمَا هِيَ شَيْءٌ يُخَيَّلُ إِلَى الرَّجُلِ وَ هِيَ كَاذِبَةٌ مُخَالِفَةٌ لَا خَيْرَ فِيهَا وَ أَمَّا الصَّادِقَةُ إِذَا رَآهَا بَعْدَ الثُّلُثَيْنِ مِنَ اللَّيْلِ مَعَ حُلُولِ الْمَلَائِكَةِ وَ ذَلِكَ قَبْلَ السَّحَرِ فَهِيَ صَادِقَةٌ لَا تَخَلَّفُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ جُنُباً أَوْ يَنَامَ عَلَى غَيْرِ طَهُورٍ وَ لَمْ يَذْكُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَقِيقَةَ ذِكْرِهِ فَإِنَّهَا تَخْتَلِفُ وَ تُبْطِئُ عَلَى صَاحِبِهَا]
نظرات
سلام خیلی ممنون از مطالب پر بارتون بسیار عالی بود.
مطلب شما در کانال اخلاق اسلامی منتشر شد