چند نکته در خصوص سلامتی جسمی

رهروان ولایت ـ باد نسبتا خنکی صورتم را نوازش می‌داد، کمی شیشه‌ها را بالاتر کشیدم، غرق در رانندگیش شدم، با دقت زیبا و تمرکز بالایی ماشین را از بین ماشین‌ها عبور می‌داد و لحظه به لحظه به مقصد نزدیکتر می‌شد. راننده که انسان بسیار شریف و بزرگواری بود، نگاهی به من انداخت و گفت: چند روزی است سوالی ذهنم را درگیر کرده است، می‌دانم که نظافت از نشانه‌های ایمان است، اما می‌خواستم بدانم سفارشات دین مبین اسلام در خصوص بهداشت فردی چیست؟

چند لحظه‌ای را به کاوش در اطلاعات ذهنی و جستجو در خصوص سوال مطرح شده پرداختم و خطاب به راننده گفتم: قبل از این که به بررسی راه‌کارهای اسلام در خصوص رعایت بهداشت و سلامت بپردازم خوب است که در اهمیت رعایت بهداشت و سلامت نیز نکته‌ای را بیان کنم، همان گونه که شما هم گفتید نظافت از نشانه‌های ایمان است، انسان به وسیله انجام نظافت علاوه بر سلامتی جسمی به ثواب و پادش‌هایی فوق‌العاده‌ای نیز می‌رسد همان گونه که رسول خدا می‌فرماید:
«این بدن‏‌ها را پاكیزه كنید، خداوند پاكیزه‌‏تان كند، زیرا هیچ بنده‌اى نیست كه شب با بدنى پاكیزه بخوابد مگر این‏كه فرشته‏‌اى با وى مى‌خوابد و هیچ لحظه‌اى از شب از این پهلو به آن پهلو نمى‏‌شود، از خدا چیزی از امور دنیا و آخرت می‌خواهد به او عطا خواهد کرد.»[1]

به راننده که گاهی دنده را کم و زیاد می‌کرد و در ضمن به سخنان من نیز توجه ویژه‌ای داشت، گفتم: بهداشت فردی برای این است که انسان با رعایت نکاتی ظریف و حساس بتواند جسمش را از بسیاری بیماری‌ها محافظت نماید که به چند نمونه آن اشاره می‌کنم:

1: مسواک زدن: امروزه مشکلات دهان و دندان زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر خود قرار داده است، اگر سری به درمانگاه‌ها و دندان‌پزشکی‌ها بزنیم صف‌های طولانی و هزینه‌های کمرشکن آن را از نزدیک لمس خواهیم کرد، در حالی که می‌شود با مراقبت از دندان‌ها و مسواک کردن به موقع و استفاده از خلال دندان، علاوه بر مقابله با بیماری‌های پرهزینه دندان، رضایت مردم و خداوند سبحان را نیز به دست آورد، همانن گونه که رسول خدا  در این خصوص می‌فرماید:
«اگر بر امّت من دشوار نبود، هر آینه به آن‌ها فرمان می‏‌دادم كه با هر نماز مسواك بزنند.» [2]
امام باقر «علیه‌السلام» نیز در این خصوص می‌فرماید:
«اگر مردم بدانند كه مسواك زدن چه فوایدى دارد، در هنگام شب مسواك را با خود به بستر مى‌برند»[3]
امام صادق «علیه‌السلام» نیز در این خصوص می‌فرماید:
«وقتى براى نماز شب بلند شدى مسواك بزن، تا دهان تو پاكیزه و خوشبو باشد زیرا فرشته مى‏‌آید و دهانش را بر دهان تو مى‏‌گذارد، و هر حرفى را كه تلفظ كنى آنرا به آسمان مى‌‏برد، پس دهانت خوشبو باشد.»[4]

2: با وضو بودن: شكی نیست كه وضو دارای فواید بهداشتی و اخلاقی است، از نظر بهداشتی شستن صورت و دست‌ها آن هم پنج بار و یا لااقل سه بار در شبانه روز اثر قابل ملاحظه‌ای در نظافت بدن دارد، مسح سر و روی پاها كه شرط آن رسیدن آب به موها یا پوست تن است سبب می‌شود كه مواظب باشیم این اعضا همیشه پاک باشند و رسیدن آب به پوست بدن در تعادل اعصاب سمپاتیك و پاراسمپاتیك نقش موثری دارد. لذا امام رضا «علیه‌السلام» در این خصوص می‌فرماید:
«برای این دستور وضو داده شده و آغاز عبادت با آن است كه بندگان هنگامی كه در پیشگاه خدا می‌ایستند و با او مناجات می‌كنند پاك باشند و دستورات او را بكار بندند از آلودگی‌ها و نجاست‌ها بر كنار شوند علاوه بر این وضو سبب می‌شود كه آثار خواب و كسالت از انسان برچیده شود و قلب برای قیام در پیشگاه خدا نور و صفا یابد» [5]
و رسول خدا نیز در این خصوص می فرماید:
« اى انس خود را پاك نگهدار كه خداوند عمرت را دراز مى‌كند، و اگر قدرت داشته باشى كه در شب و روز وضوء داشته باشى این كار را انجام بده و...»[6]

3: کوتاه کردن ناخن: متاسفانه امروزه بسیار مشاهده می‌شود که افرادی ناخن‌های خود را بلند می‌گذارند و آن را نوعی زینت حساب می‌کنند، در حالی که تمام سفارشات دین مبین اسلام در کوتاه کردن ناخن می‌باشد که در سلامتی جسمی و روانی انسان نقش بسزایی دارد، همان گونه که امام باقر «علیه‌السلام» می‌فرماید:
«ناخن‌هایتان را کوتاه کنید; چرا که ناخن بلند جایگاه شیطان [میکروب] و باعث فراموشی است»[7]
امام صادق «علیه‌السلام» نیز می‌فرماید:
« گرفتن ناخن‌ها در روز جمعه از خوره و دیوانگى و پیسى و كورى، آدمى را ایمن می‌دارد، و اگر (بگرفتن ناخن) احتیاج ندارى پس آن‌ها را كمى بتراش» [8]

خلاصه به این راننده که من را به مقصد رسانده بود گفتم: رعایت بهداشت فردی علاوه بر این که یکی از نشانه‌های فرد مومن است و پاداش‌های باور نکردنی الهی را نیز به دنبال دارد در سلامتی او نیز نقش به سزایی دارد که از جمله آن‌ها مسوال زدن است که علاوه بر سلامتی دندان‌ها، دهان را نیز خوشبو می‌سازد، با وضو بودن که نقش به سزایی در سلامتی پوست دارد در ایجاد روحیه نشاط و ...نیز موثر است و گرفتن ناخن‌ها از بسیاری بیماری‌ها مانند جذام و ..جلوگیری می‌کند.
...........................................
پی نوشت‌ها:
[1]. «طَهِّرُوا هَذِهِ الْأَجْسَادَ طَهَّرَكُمُ اللَّهُ فَلَیْسَ مِنْ عَبْدٍ یَبِیتُ طَاهِراً إِلَّا بَاتَ مَعَهُ مَلَكٌ فِی شِعَارِهِ لَا یَنْقَلِبُ سَاعَةً مِنْ لَیْلٍ یَسْأَلُ اللَّهَ شَیْئاً مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِلَّا أَعْطَاهُ إِیَّاه‏» [  مستدرك الوسائل ج‏1، ص 297 ، ح662]

[2]. «لَوْ لا أَنْ أَشُقَّ عَلَی أُمَّتِی لامَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ مَعَ كُلِّ صَلاةٍ» [اصول كافی، ج 3، ص 22]

[3]. «: لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی السِّوَاكِ لابَاتُوهُ مَعَهُمْ فِی لِحَافٍ» [ ثواب الاعمال، ص 18.]

[4]. «: إِذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ فَاسْتَكْ فَإِنَّ الْمَلَكَ یَأْتِیكَ فَیَضَعُ فَاهُ عَلَی فِیكَ وَ لَیْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ وَ تَنْطِقُ بِهِ إِلا صَعِدَ بِهِ إِلَی السَّمَاءِ فَلْیَكُنْ فُوكَ طَیِّبَ الرِّیحِ» [اصول كافی، ج 3، ص 23.]

[5].  «: إِنَّمَا أُمِرَ بِالْوُضُوءِ وَ بُدِئَ بِهِ لانْ یَكُونَ الْعَبْدُ طَاهِراً إِذَا قَامَ بَیْنَ یَدَیِ الْجَبَّارِ عِنْدَ مُنَاجَاتِهِ إِیَّاهُ مُطِیعاً لَهُ فِیمَا أَمَرَهُ نَقِیّاً مِنَ الادْنَاسِ وَ النَّجَاسَةِ مَعَ مَا فِیهِ مِنْ ذَهَابِ الْكَسَلِ وَ طَرْدِ النُّعَاسِ » [علل الشرائع، ج 1، ص 256.]

[6]. «یَا أَنَسُ أَكْثِرْ مِنَ الطَّهُورِ یَزِیدُ اللَّهُ فِی عُمُرِكَ وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ عَلَى طَهَارَةٍ فَافْعَل... » [بحار الأنوار، ج‏66، ص: 397]

[7].  « إِنَّمَا قَصُّوا الاظْفَارَ لانَّهَا مَقِیلُ الشَّیْطَانِ وَ مِنْهُ یَكُونُ النِّسْیَانُ»[ وسائل الشیعة، ج 2، ص 132.]

[8].  « تَقْلِیمُ الاظْفَارِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ یُومِّنُ مِنَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْعَمَی وَ إِنْ لَمْ تَحْتَجْ فَحُكَّهَا » [اصول كافی، ج 6، ص 490.]