تأثیر طبیعت بر اعتقاد انسان

23:42 - 1394/01/12
چکیده: طبیعت و تأثیرات آن موضوعی است که مورد توجه آموزه‌های اسلامی نیز قرار داشته است؛ و خداوند متعال به انسان توصیه می‌کند كه برای رسیدن به معرفت و شناخت عالم هستی و آفریدگار این عالم در سیر این عالم و موجودات اندیشه كنند.
تأثیر طبیعت بر اعتقاد انسان

رهروان ولایت ـ انسان موجودی تأثیرپذیر است كه تحت تأثیر عواملی مانند عوامل ژنتیکی و محیطی قرار می‌گیرد. انسان همواره تحت تأثیر دو محیط قرار دارد: یکی محیط اجتماعی که شامل خانواده و مدرسه و دوستان می‌شود؛ و دیگری موقعیت‌های جغرافیایی محیط‌زیست، كه هرکدام شرایط خاصی را در تن و روان آدمی فراهم می‌آورند.

تأثیرات طبیعت بر روان انسان به‌قدری است كه با تغییر فصل‌های سال جسم و روان انسان دچار تغییراتی می‌شود. در فصل زیبای بهار گوش‌دادن به موسیقی‌ طبیعت که از لابه‌لای شاخه‌های درختان به گوش می‌رسد و یا شنیدن آواز دل‌نشین پرنده‌ها و صدای موزون رودخانه‌های جاری در دل طبیعت، می‌تواند هر انسانی را به شوق آورد.

طبیعت و تأثیرات آن موضوعی است که مورد توجه آموزه‌های اسلامی نیز قرار داشته است؛ و خداوند متعال به انسان توصیه می‌کند كه برای رسیدن به معرفت و شناخت عالم هستی و آفریدگار این عالم در سیر این عالم و موجودات اندیشه كنند.

خداوند عزوجل در آیه 44 سوره اسراء می‌فرماید:

«تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِیهِنَّ وَإِنْ مِنْ شَیءٍ إِلَّا یسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِیمًا غَفُورًا ؛ آسمانه‌ای هفتگانه و زمین و همه کسانی که در آن‌ها هستند، همه تسبیح او را می‌گویند، هر موجودی تسبیح و حمد او را می‌گوید ولی شما تسبیح آن‌ها را نمی‌فهمید. او بردبار و آمرزنده است.»

کسی که در این آیه تأمل کند درمی‌یابد که همه مخلوقات اعم از درختان، حیوانات، ستارگان و ... پروردگارشان را تسبیح می‌گویند؛ اما خداوند بلندمرتبه می‌گوید: (وَلَكِنْ لَا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ) اما تسبیح آن‌ها را درک نمی‌کنند و نمی‌گوید (اما تسبیح آن‌ها را نمی‌شنوند) بنابراین ممکن است که تسبیح این مخلوقات را بشنویم، اما نمی‌توانیم آن‌ها را ترجمه کرده و آن را درک کنیم؛ زیرا درک‌کردن پس از شنیدن است. آوازی كه از یك پرنده می‌شنویم، صدایی كه در كنار دریا گوش را نوازش می‌دهد و بادی كه از میان درختان عبور می‌کند همگی یك پیام را یادآور می‌شوند و آن حمد خالق بی‌همتاست.

هر چیزی در عالم هستی صحبت کرده و امواج صوتی صادر می‌کند؛ اما گیاهان و درختان صداهای مشخصی دارند که در صداهای دیگر تأثیر می‌گذارد و این آن چیزی است که اندیشمندان امروزی نیز آن را کشف کرده‌اند. علما دریافته‌اند که از برخی گیاهان امواج و فرکانس‌های صوتی در جاهایی که انسان می‌شنود، صادر می‌کند که از 20 تا 20 هزار فرکانس در ثانیه متفاوت است؛ اما امواج صوتی گیاهان بسیار ضعیف است و شنیدن آن جز با تقویت و هزار برابر کردن امکان‌پذیر نیست. دلفین‌ها، جیرجیرک‌ها، پرندگان، زنبورها و بقیه کائنات زنده صداهایی از خود صادر می‌کنند؛ و این چیزی جز توانایی و قدرت خداوند متعال نیست. پس چگونه این صداها برای تسبیح و خضوع خداوند و شکر نعمت‌های او نباشند؟

یكی دیگر از نمایش‌های خدا در جهان كه قرآن نیز از آن یاد می‌كند، حیات دوباره طبیعت است، طبیعتی كه در فصل زمستان می‌میرد و سبزی و شادابی خود را از دست می‌دهد، در فصل بهار دوباره زنده شده و جان دیگر می‌گیرد و این فعل و انفعالات طبیعت یادآور جهان آخرت و زنده‌شدن مردگان است. قرآن این رحمت الهی را با ریزش باران توصیف می‌كند و می‌گوید:

«وَهُوَ الَّذِی یرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْرًا بَینَ یدَی رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّیتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَلِكَ نُخْرِجُ الْموْتَى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ. [اعراف/57]؛ و اوست كه بادها را پیشاپیش [باران] رحمتش مژده‏رسان مى‏فرستد تا آن‌گاه‌که ابرهاى گرانبار را بردارند آن را به‌سوی سرزمینى مرده برانیم و از آن باران فرود آوریم و از هرگونه میوه‏اى [از خاك] برآوریم بدینسان مردگان را [نیز از قبرها] خارج مى‏سازیم باشد كه شما متذكر شوید.»

توصیف طبیعت و حیات دوباره آن یكی از نمونه‌های دیگر شگفتی‌های طبیعت در قرآن است، جالب است بدانیم هدف این توصیف مشهود، نشان‌دادن طبیعی حیات انسان پس از مرگ است. چگونگی زنده‌شدن انسان پس‌ازآن‌که تمام جسم او پوسید و متلاشی شد، مورد توجه است. همان‌گونه كه طبیعت زمین پس از پژمردگی و خزان و مرگ، دوباره حیات پیدا می‌كند طبیعت وجود انسان هم مانند جهان طبیعت زندگی دوباره‌ای را شروع خواهد كرد.

با دیدن دیواری كه بین آب‌ها و اقیانوس‌ها مانع از به هم پیوستن دو دریا می‌شود چیزی جز قدرت خدا در نظر انسان نمی‌آید. موج‌های بزرگ و جریان‌های قوی در دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس وجود دارد. مدیترانه از طریق جبل‌الطارق وارد آتلانتیس می‌شود كه میان این دو دریا در اعماق چند صد متری دیوار وجود دارد كه مانع از به هم پیوستن آب شور و شیرین می‌شود. خداوند برای رسیدن انسان به عبودیت واقعی و كشف قدرت لایزال الهی و رسیدن به توحید، انسان را به دقت‌كردن در این نشانه الهی دعوت می‌کند.

«أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِی وَجَعَلَ بَینَ الْبَحْرَینِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا یعْلَمُونَ. [نمل/61]؛ یا کسی که زمین را مستقر و آرام قرارداد و میان آن نهرهایی روان ساخت و برای آن کوه‌های ثابت و پابرجا ایجاد کرد و میان دو دریا مانعی قرارداد (تا باهم مخلوط نشوند؛ بااین‌حال) آیا معبودی باخداست؟! نه بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند (و جاهل‌اند)!»

و این نشانه‌های خداوند در طبیعت است كه درس خداشناسی به انسان می‌دهد و اعتقاد به خداوند را در دل بندگان قوی‌تر می‌کند و به‌یقین هر چه بیشتر در عالم دقت كنیم اعتقادی عمیق‌تر خواهیم داشت.

کلمات کلیدی: 

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
3 + 6 =
*****