مصادیق بهداشت فردی درنگاه معصومین (علیهم السلام)

17:13 - 1394/01/19
چکیده: وقتی به سخنان گهربار پیامبر بزرگوار اسلام وائمه (علیهم السلام) توجه می‌کنیم می‌بینیم چقدر نسبت به بحث بهداشت وسلامت توجه می‌کنند وبه این امر سفارش می‌نمایند، یکی از مواردی که بسیار به آن تاکید می‌کنند بحث بهداشت فردی می‌باشد که این بزرگواران بصورت جزیی ومصداقی مصادیق این بهداشت فردی را بیان نمودند.
مصادیق بهداشت فردی

رهروان ولایت ـ 

دین مبین اسلام در سه محور اعتقاد، اخلاق واحکام به بشر ارائه شده است؛ در محور اعتقادات، عقیده توحیدی آدمی را از آلودگی شرک والحاد وکفر پاک می‌کند. در بعد اخلاق، توصیه های اخلاق نیکو، او را از پلیدی ظلم کینه وحسد وهر زشتی دیگر پاکیزه می‌کند. چنانکه احکام فقه آدمی را از رفتار زشت وبیگانه صفتی وهمانند دیوانه مردن باز می‌دارند، پس شایشته چنین دینی این است که متدینان به آن، از هر پلیدی پاک و از هر آلودگی طاهر باشند، زیرا رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) نظافت را جزو ایمان وهمانند تقوا وظیفه همگانی وهمیشگی و همه جانبه می‌دانست. ودر یک کلام زیبا آن رسول پاکی ها می‌فرمایند: «باهر ابزاری که می‌شود، از نظافت وپاکیزگی پاسداری کنید زیرا بنیان اسلام بر نظافت وبهشت برای فرد نظیف آماده شده است.» [1]

وقتی به سخنان گهربار پیامبر بزرگوار اسلام وائمه (علیهم السلام) توجه می‌کنیم می‌بینیم چقدر نسبت به بحث بهداشت وسلامت توجه می‌کنند وبه این امر سفارش می‌نمایند، یکی از مواردی که بسیار به آن تاکید می‌کنند بحث بهداشت فردی میباشد، که این بزرگواران بصورت جزیی ومصداقی مصادیق این بهداشت فردی را بیان نمودند.

در بحث بهداشت فردی می‌بینیم که این بزرگواران نسبت به ریزترین مسائل بهداشتی در حوزه فردی تاکید می‌نمایند مثلا:

الف: تمیزی وپاکی بدن با شستشو واستحمام:

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می‌فرمایند: «هیچکس نباید شب با دست چرب بخوابد و اگر چنین کرد وشیطان به او آسیب رساند جز خودش را سرزنش نکند.» [2]

شاید یکی از حکمت‌های این ممنوعیت حضرت بخاطر جذب کردن کثافات ومیکروب‌ها توسط چربی به دست درهنگام خواب می‌باشد زیرا دریک روایت دیگر ایشان ممنوع می کنند حتی دست زدن به ظرف بعد از بیدار شدن از خواب حتی دستی که آغشته به چیزی نباشد ایشان می‌فرمایند: «هرگاه ازخواب برخواستید به ظرفی دست نبرید مگر اینکه سه بار دستانتان را بشویید، زیرا هیچ یک از شما نمی‌داندکه دستانش چگونه شب را گذرانید.» [3]

همچنین یکی از مصادیق پاکی استحمام ورفتن به حمام وزدودن بدن از ناپاکی‌ها می‌باشد.

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در حدیثی می‌فرمایند: «حق خدا برهر مسلمانی این است که در هر هفته یک‌بار سرو بدنش را شستشو دهد.» [4]

ب: ازبین بردن موهای زاید بدن:

ازدیگرمصادیق بهداشت فردی می‌توان به پاک کردن وزدودن بدن از موهای زاید نام برد، که پیامبر بزرگوار اسلام در یکی از سفارشات خود مردان را  از ترک این عمل بیشتر از 40روز و زنان را بیشتر از 20منع می‌کنندو این عمل را نوعی اعتقاد به خدا وقیامت می‌شمرند. ایشان می‌فرمایند:«کسی که به خدا وقیامت ایمان دارد اگر مرد است بیش از چهل روز واگر زن است بیش از بیست روز زدودن موهای زاید بدنش را ترک نکند.» [5] درروایتی دیگر ایشان کسی که موهای زاید خود را ازبین نبرد را در جرگه مسلمانان نمی‌شمارد، «کسی که موی شرمگاهش را نتراشد وناخنش رانگیرد از ما نیست» [6]

ج: چیدن ناخن

پیامبر اکرم یکی از بهداشت‌های فردی افراد را در چیدن وکوتاه کردن ناخن بیان می‌فرمایند، ایشان درعین اینکه چیدن ناخن را برای مردان لازم می‌دانند اما برای زنان قرار دادن بخشی از ناخن را که جزء زینت آنها بکار می‌رود سفارش می‌فرمایند.

ایشان به مردان می‌فرمایند: «ناخن‌هایتان را کوتاه کنید، ولی به زنان فرمود بخشی از ناخن هایتان را نگه دارید که برای شما زینت بخش است» [7] در یک روایت زیبا امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: «چیدن ناخن ها در روز جمعه ازجذام، دیوانگی، پیسی وکوری نگه می‌دارد واگرنیاز به چیدن ندارد اطراف آن را بتراش (بساب)» [8]

د: بهداشت دهان ودندان

یکی دیگر از موارد بهداشت فردی که مورد توجه بسیار نزد پیامبر اسلام وائمه (علیهم السلام) بوده تمیزی وپاکی دهان ودندان افراد می‌باشد که حتی آن بزرگوار درموردی می‌فرمایند که اگر برای امتم سخت ودشوار نبود آنها را ملزم به مسواک کردن برای هر وعده نماز می‌کردم چونکه خوشبویی وپاکی دهان ودندان، امربسیار مهمی نزد خداوند به شمار ومی‌آید که خود حضرتشان می‌فرمایند: «جبرئیل آن قدر درمورد مسواک زدن سفارش کرد که ترسیدم دندانم ساییده شود یا بریزد»[9] که در سیره آن حضرت آمده که اگر مسواک در دسترس ندارید انگشتان دست را جاگزین آن کنید.[10] در روش مسواک کردن نیز می فرمایند: «از بالا به پایین مسواک کنید»[11] که در سیره و روش امیرالمومنین (علیه السلام) نیز آورده اند که ایشان ازپهنا (از بالا به پایین) مسواک می کردند.

با این بیان می‌بینیم که دین مبین اسلام بالاخص در سیره پیامبر و ائمه (علیهم السلام) چقدر زیبا و موشکافانه در مورد بهداشت فردی افراد نگاهی ریزبینانه دارند که این نشان دهندۀ مهم بودن این امر در نزد پیامبر و برای امت ایشان در رابطۀ با یکدیگر می‌باشد.

منبع بیشتر برای مطالعه:

مفاتیح الحیات، آیت الله جوادی آملی

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:

1] [تنظّفوا بكلّ‏ ما استطعتم‏ فإنّ اللَّه تعالى بنى الإسلام على النّظافة و لن يدخل الجنّة إلّا كلّ نظيف‏] [نهج الفصاحة، 391]

2] [قَالَ لَا يَبِيتَنَّ أَحَدُكُمْ وَ يَدُهُ‏ غَمِرَةٌ فَإِنْ فَعَلَ فَأَصَابَهُ لَمَمُ الشَّيْطَانِ فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَه‏] [من لایحضره الفقیه، ج4،ص6]

3] [إذا استيقَظَ أحدُكم‏ من نومه فلا يَغمِسْ‏ يَدَه فى الإناء حتی یغسلها ثلاثا] [الجامع الصغیر، ج1،ص69]

4] [حقّ‏ للَّه‏ على‏ كلّ‏ مسلم‏ أن يغتسل في كلّ سبعة أيام يوما يغسل فيه رأسه و جسده]‏ [نهج الفصاحة، ص 448]

5] [مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَتْرُكْ‏ عَانَتَهُ‏ فَوْقَ‏ أَرْبَعِينَ‏ يَوْماً وَ لَا يَحِلُّ لِامْرَأَةٍ تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ تَدَعَ ذَلِكَ مِنْهَا فَوْقَ عِشْرِينَ يَوْما] [الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏6، ص506]

6] [من لم یحلق عانته ویقلّم اظفاره ویجز شاربه فلیس منا] [الجامع الصغیر، ج2،ص645]

7] [لِلرِّجَالِ قُصُّوا أَظَافِيرَكُمْ وَ قَالَ لِلنِّسَاءِ اتْرُكْنَ‏ مِنْ‏ أَظَافِيرِكُنَ‏ فَإِنَّهُ أَزْيَنُ لَكُن‏][مكارم الأخلاق، ص66]

8] [تَقْلِيمُ‏ الْأَظْفَارِ يَوْمَ‏ الْجُمُعَةِ يُؤْمِنُ مِنَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْعَمَى وَ إِنْ لَمْ تَحْتَجْ فَحُكَّهَا] [الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏6، ص 490]

9] [کافی، ج3، ص23]

10] [الاصابع تجری مجری السواک، اذا لم یکن سواک] [الجامع الصغیر، ج1،ص 475]

11] [اسْتَاكَ اسْتَاكَ‏ عَرْضا][مكارم الأخلاق، ص35]

کلمات کلیدی: 

نظرات

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
5 + 1 =
*****